Een opvallend kenmerk van Van Gogh’s beroemde schilderij “De Sterrennacht” is de gele corona die elke ster omringt. Het gebruik van geel kenmerkt veel van de schilderijen van deze Nederlandse post-impressionist en er wordt veel gespeculeerd over Van Gogh’s fascinatie voor dit levendige pigment. Hield hij gewoon van deze kleur of werd zijn voorkeur beïnvloed door een medische aandoening?
Omdat er postuum talrijke aandoeningen bij deze kunstenaar zijn vastgesteld, zijn er verschillende theorieën geopperd om te verklaren hoe van Gogh’s lichamelijke toestand zijn werk kan hebben beïnvloed. Twee theorieën gaan over waarom hij zoveel geel gebruikte.
Ten eerste was hij verzot op absint, een populaire likeur die thujon bevat. Overmatige consumptie van deze likeur kan ertoe leiden dat de consument alle voorwerpen met een gele tint gaat zien. Onderzoek uit 1991 wees echter uit dat iemand 182 liter absint moet drinken om dit visuele effect te veroorzaken, zodat we deze theorie kunnen verwerpen.
Een tweede en meer waarschijnlijke verklaring heeft te maken met overmedicatie met digitalis. Mensen die grote en herhaalde doses van dit geneesmiddel krijgen, zien de wereld vaak met een geel-groene tint. Zij klagen over het zien van gele vlekken omgeven door corona’s, zoals in “De Sterrennacht”. De arts van de kunstenaar, Paul-Ferdinand Gachet, zou van Gogh’s epilepsie met digitalis hebben behandeld, wat in die tijd gebruikelijk was. Op een van Van Gogh’s drie portretten van Gachet houdt de arts een stengel Digitalis purpurea vast, het purperen vingerhoedskruid waaruit het medicijn wordt gewonnen (zie afbeelding).
Geplaagd door psychiatrische ziekten gedurende zijn hele leven, pleegde van Gogh zelfmoord in 1890. Er zijn aanwijzingen dat hij manisch depressief was, een chronische geestesziekte die veel creatieve mensen treft. Hoewel behandeling met lithiumcarbonaat nu beschikbaar is, tempert dit middel ook de creatieve vermogens. Veel mensen geloven dat kunstenaars het lijden overwinnen met hun creatieve daden, maar het lijden kan de kunstenaar ook overweldigen. Als lithiumcarbonaattherapie beschikbaar was geweest, had Van Gogh misschien zijn manische depressie overwonnen, zijn tragische lot vermeden en zich verder kunnen ontwikkelen als kunstenaar. “Als ik had kunnen werken zonder deze vervloekte ziekte, wat voor dingen had ik dan kunnen doen,” schreef hij in een van zijn laatste brieven.