De catacomben zijn onderaardse gangen die gedurende een aantal eeuwen als begraafplaats werden gebruikt. De begravingen van joodse, heidense en vroegchristelijke Romeinse burgers in de catacomben begonnen in de tweede eeuw en eindigden in de vijfde eeuw.
Het woord catacombe, dat “naast de steengroeve” betekent, komt van het feit dat de eerste opgravingen die als begraafplaats werden gebruikt, plaatsvonden in de buitenwijken van Rome, naast de plaats waar zich een steengroeve bevond.
De reden voor de catacomben
De christenen waren het niet eens met de heidense gewoonte om de lichamen van hun doden te verbranden, en om die reden besloten zij, om de problemen op te lossen die ontstonden door plaatsgebrek en de hoge prijs van grond, deze uitgestrekte ondergrondse begraafplaatsen aan te leggen.
De catacomben bezitten een groot aantal onderaardse gangen die ware labyrinten vormen van verscheidene kilometers lang, waarlangs rijen rechthoekige nissen werden uitgegraven.
De lijken werden in een laken gewikkeld en in de nissen gelegd, die vervolgens werden afgedekt met grafstenen van marmer of, wat gebruikelijker was, van gebakken klei. Vervolgens werd de naam van de overledene in het deksel gekerfd, vergezeld van een christelijk symbool.
De toenmalige Romeinse wet verbood het begraven van overledenen in het binnenste van de stad, om welke reden alle catacomben zich buiten de muren bevonden. Deze afgezonderde en verborgen plaatsen onder de grond vormden het perfecte toevluchtsoord voor de christenen om de overledenen te begraven, vrijelijk gebruik makend van christelijke symbolen.
Het einde van de vervolgingen
Met de ondertekening van het Edict van Milaan in het jaar 313 kwam er een einde aan de vervolging van de christenen en konden zij kerken gaan bouwen en land verwerven zonder bang te hoeven zijn voor inbeslagname. Desondanks bleven zij de catacomben tot in de 5e eeuw als begraafplaatsen gebruiken.
Tijdens de invasie van de barbaren in Italië in de 8e eeuw werden veel catacomben voortdurend geplunderd, reden waarom de pausen de nog overgebleven relikwieën naar de kerken van de stad lieten overbrengen. Na deze overbrenging werden sommige catacomben geheel verlaten en eeuwenlang vergeten.
Catacomben van Rome
In Rome bevinden zich meer dan zestig catacomben die bestaan uit honderden kilometers ondergrondse gangen waarin duizenden graven zijn ondergebracht. Momenteel zijn er slechts vijf voor het publiek toegankelijk:
- Catacomben van San Sebastiano (Via Appia Antica, 136): Deze 12 kilometer lange catacomben danken hun naam aan San Sebastiano, een soldaat die martelaar werd omdat hij zich tot het christendom bekeerde. Samen met die van San Callisto zijn zij de beste die kunnen worden bezocht. De openingstijden zijn van maandag tot en met zaterdag van 9.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur.
- Catacomben van San Callisto (Via Appia Antica, 126): Met een netwerk van gangen van meer dan 20 kilometer lengte, waren de graven van San Callisto de begraafplaats van 16 pontiffs en tientallen christelijke martelaren. Geopend van donderdag tot dinsdag van 9.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur.
- Catacomben van Priscilla (Via Salaria, 430): Deze bevatten enkele fresco’s die van groot belang zijn voor de kunstgeschiedenis, zoals de eerste voorstellingen van de Maagd Maria. Geopend van dinsdag tot zondag van 9.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur.
- Catacomben van Domitilla (Via delle Sette Chiese, 280): Deze catacomben, die in 1593 werden ontdekt en meer dan 15 kilometer lang zijn, danken hun naam aan de kleindochter van Vespasianus. De catacomben zijn geopend van woensdag tot maandag van 9.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur.
- Catacomben van Sant’Agnese (Via Nomentana, 349): Nadat ze martelares was geworden vanwege haar christelijke geloof, werd Sant’Agnese begraven in de catacomben die vervolgens haar naam droegen. De openingstijden zijn van 9.00 tot 12.00 uur en van 16.00 tot 18.00 uur; op zondagochtend en maandagmiddag zijn de catacomben gesloten.
Hoe komt u bij de catacomben
Om de catacomben te bezoeken heeft u verschillende mogelijkheden:
Neem een rondleiding: reserveren is de gemakkelijkste manier om de catacomben en monumenten aan de Via Appia te bezoeken. Hier kunt u een rondleiding reserveren waarbij vervoer, kaartjes en een officiële gids zijn inbegrepen.
De openbare bus: hoewel dit de goedkoopste manier is om er te komen, kunt u op eigen gelegenheid veel tijd verliezen. De lijnen 118 en 218 gaan naar San Calixto en San Sebastián, en de lijnen 218 en 716 gaan naar Domitila.
- Taxi: vanwege de hoge prijs en de moeilijkheid om een taxi te vinden voor de terugreis naar Rome raden wij deze optie niet aan.
Een wandeling door het binnenste van Rome
De catacomben van Rome bieden een heel bijzonder bezoek, waarin de stoffelijke resten van degenen die vele eeuwen geleden begraven zijn, te zien zijn. Het is fascinerend om door de donkere en vochtige gangen te reizen, waar u naast de nissen ook enkele inscripties kunt zien met de namen van de mensen die deze nissen ooit bewoonden.
Door de hoge kindersterfte in die tijd, ziet u een grote hoeveelheid ruimten die voor deze kinderen waren voorbereid, naast enkele grotere graven waarin de hele familie werd begraven.
Tijdens het bezoek geeft een gids, gespecialiseerd in het onderwerp, de bezoekers verschillende interessante feiten met betrekking tot de catacomben en de periode waarin ze in gebruik waren. De rondleidingen zijn in het Spaans en zijn bij de toegangsprijs inbegrepen.