Het algemene aanpassingssyndroom is een stressmodel dat is ontwikkeld door Dr. Hans Selye, een Hongaarse endocrinoloog. Het is onderverdeeld in drie stadia: alarm, waarbij het lichaam reageert met de vecht- of vluchtreactie, weerstand, waarbij het lichaam probeert terug te keren naar normaal, en uitputting, waarbij de weefsels in het lichaam vatbaar worden voor disfunctie. Dit artikel richt zich op de eerste reactie op stress die optreedt tijdens de vroegste fase – de alarmfase.
An Introduction to General Adaptation Syndrome
Dr. Selye geloofde dat het Algemeen Adaptatie Syndroom de som is van alle niet-specifieke, systemische reacties van het lichaam, die optreden bij langdurige, voortdurende blootstelling aan stress.1 Dr. Selye vond dat stress anders is dan andere fysiologische reacties van het lichaam omdat het een resultaat is van zowel eustress (positieve stressoren zoals trouwen, verhuizen, van baan veranderen en nieuwe vrienden maken) als distress (negatieve stressoren zoals een resultaat van frustrerende, traumatische en onaangename situaties die emoties van angst, woede en shock opwekken). 2,3 Stressoren werden gecategoriseerd als fysieke of emotionele agentia die een fysiologische respons op stress teweegbrengen.
Het alarmstadium
Dr. Selye beschrijft het alarmstadium als de som van alle niet-specifieke systemische verschijnselen die worden opgewekt door een plotselinge blootstelling aan stimuli waaraan het organisme kwantitatief of kwalitatief niet is aangepast.1 Het alarmstadium bij het algemeen adaptatiesyndroom is de manier waarop het lichaam reageert op een onmiddellijke bedreiging of uitdaging en kan worden opgesplitst in twee fasen: shockfase en contrashockfase.2
In de shockfase ervaart het lichaam een daling van zijn weerstand tegen de stressor, wat leidt tot het vrijkomen van adrenaline, een stijging van de hartslag en een daling van de spiertonus, de lichaamstemperatuur en de bloedsuikerspiegel.1 In de contrashockfase keert het lichaam de meeste fysiologische tekenen van de shockfase om, wat leidt tot een stijging van het bloedvolume, de bloedsuikerspiegel en de temperatuur.1 Deze fasen kunnen enkele minuten tot 24 uur duren, afhankelijk van de intensiteit van de stressor.1
Alarmfase verdedigingsmechanismen
Terwijl het lichaam de fasen van de alarmfase doorloopt, worden verdedigingsmechanismen geactiveerd via de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as) om te vechten tegen de stressoren. De hypothalamus activeert de bijnierfuncties en bereidt het lichaam voor op vechten of vluchten door de hartslag en de bloedstroom naar de spieren, het hart en de hersenen te verhogen.3 Veel voorkomende veranderingen die met de alarmfase worden geassocieerd zijn hartkloppingen, oppervlakkige ademhaling, spierspanning in de onderrug en nek, misselijkheid, angst, duizeligheid, zweten en gevoelloosheid van de ledematen.2 Voortdurende blootstelling aan stressoren zorgen ervoor dat het lichaam van de alarmfase overgaat naar de weerstandsfase van het algemene aanpassingssyndroom.
De reactie van het lichaam op stress varieert van individu tot individu. Het is de taak van zorgverleners om de stressfactoren van patiënten te beoordelen en de symptomen te identificeren die bij elke fase van het algemene aanpassingssyndroom horen. Het optimalisatieprogramma voor de HPA-as is ontworpen om u bij dit proces te helpen door stressoren te identificeren en manieren om ermee om te gaan om de algehele gezondheid te verbeteren.*
- Selye H et al. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 1946;6(2):117-230.
- Von Onciul J et al. BMJ: British Medical Journal. 1996;313(7059):745.
- Journal of Workplace Behavioral Health. 2006;21(2):89-97.