Sasi

Sasi byli germańskim plemieniem, które pierwotnie zajmowało region, który dziś jest wybrzeżem Morza Północnego w Holandii, Niemczech i Danii. Ich nazwa wywodzi się od seaxa, charakterystycznego noża popularnie używanego przez plemię. Jedna z najwcześniejszych historycznych wzmianek o tej grupie pochodzi od rzymskich pisarzy zajmujących się wieloma problemami, które dotknęły północną granicę Imperium Rzymskiego w drugim i trzecim wieku naszej ery. Możliwe, że pod etykietą „Sasi” te wczesne rzymskie rachunki obejmowały również inne sąsiednie grupy germańskie w tych regionach, takie jak Aniołowie, Fryzowie i Jutowie; wszystkie te grupy mówiły blisko spokrewnionymi językami zachodniogermańskimi, które z czasem przekształciły się w język staroangielski.

Ponieważ Sasi byli niepiśmienni, większość tego, co o nich wiemy, pochodzi z raportów garstki pisarzy (głównie biskupów i mnichów), a także z badań archeologicznych. Sasi byli wśród „barbarzyńskich” narodów, które zaangażowały się przeciwko Rzymowi w późnym antyku, kładąc kres umierającemu imperialnemu porządkowi w zachodnim królestwie Rzymu, zmieniając mapę i zmieniając nazwy narodów Europy.

Early History

Na południe od terytorium, na którym żyli Sasi na kontynencie, znajdowali się Frankowie, silna konfederacja germańska, która miała solidną pozycję zajmując terytorium pomiędzy Sasami a rzymską granicą. Z tego powodu ekspansja na południe była dla Sasów problematyczna, a bardziej odpowiednią alternatywą była ekspansja morska. Pod koniec III w. n.e. frankijscy najeźdźcy dołączyli do Sasów w południowej części Morza Północnego i Kanału La Manche. Żerowali oni na szlakach żeglugowych, a także napadali na wybrzeża Brytanii i Galii. Te ataki na rzymską Brytanię pod koniec trzeciego wieku naszej ery zmusiły władze do budowy sieci fortów z grubymi kamiennymi murami w miejscach nadbrzeżnych w celu odparcia tych ataków, a południowe wybrzeże Anglii stało się znane jako Saska Granica Brzegowa. Forty te, położone zwykle w pobliżu ważnych portów i ujść rzek, służyły nie tylko jako strategiczna obrona przed najeźdźcami, ale także jako środek zabezpieczający gromadzenie i dystrybucję dostaw państwowych.

Karauzjusz, menapijski dowódca rzymskich legionów pod wodzą przyszłego cesarza Maksymiana, otrzymał zadanie wyeliminowania frankijskich i saskich piratów w 285 roku. Jego misja zakończyła się wielkim sukcesem i do 286 roku złamał piracką potęgę na morzu. Został jednak oskarżony o współpracę z piratami i zatrzymywanie ich łupów dla siebie, w związku z czym na rozkaz Maksymiana (który był wówczas cesarzem rzymskim) został skazany na śmierć. Zamiast poddać się temu, co uważał za niesprawiedliwe, ogłosił się cesarzem niepodległej Brytanii i panował do 293 r., kiedy to zginął w bitwie i przywrócono rządy z Rzymu.

Na kontynencie tymczasem konfederacja saska zaczęła się rozpadać w IV w. CE wraz z rosnącą liczbą Sasów (wraz z innymi grupami germańskimi, takimi jak Anglowie) przenoszących się do Brytanii, podczas gdy inni pozostali w Europie kontynentalnej. Mniej więcej w tym czasie mamy oficjalne rzymskie zapiski poświadczające więcej saskich najazdów w południowo-wschodniej Brytanii (Ammianus Marcellinus: 26, 4). Sascy żołnierze byli wcześniej zatrudniani przez Rzymian jako legioniści w Brytanii, a konflikt między Karazjuszem a Maksymianem mógł zachęcić tych, którzy służyli, do opuszczenia obszaru wokół Łaby i przeniesienia się do niezależnej Brytanii pod panowaniem Karazjusza. Jednak nawet po śmierci Karazjusza trwała migracja Sasów do Brytanii (często określana przez ówczesnych pisarzy jako inwazja).

Południowo-wschodnie wybrzeże Brytanii nie było jedynym miejscem dotkniętym najazdami Sasów. Niedługo po śmierci cesarza Konstantyna (337 CE), północne granice Rzymu w Europie kontynentalnej również cierpiały z powodu najazdów kilku grup „barbarzyńców”, w tym Sasów. Rzymski historyk Zosimus przedstawia podsumowanie wyzwań, z którymi Konstantyn, cesarz rzymski, który nastał po Konstantynie, musiał się zmierzyć w latach 350-tych, w którym Sasi są wymienieni jako jedno z wielu zagrożeń militarnych wiszących nad Rzymem.

Ale widząc, że wszystkie terytoria rzymskie zostały zaatakowane przez najazdy barbarzyńców, i że Frankowie, Alemanni i Sasi nie tylko opanowali czterdzieści miast w pobliżu Renu, ale także zrujnowali je i zniszczyli, zabierając ze sobą ogromną liczbę mieszkańców i proporcjonalną ilość łupów, nie uważał się za zdolnego do zarządzania sprawami w tym krytycznym okresie (Zosimus: Księga 3, 1).

Ancient Accounts on the Saxon Migrations

Wcześniej w V wieku naszej ery rzymska kontrola w Brytanii słabła, a większość zasobów wojskowych Rzymu została przeznaczona na walki w Europie kontynentalnej. Armia rzymska wycofała się całkowicie z Brytanii w 410 r., a okupowane ziemie pozostały w rękach zromanizowanych Brytyjczyków. Terytorium zostało podzielone na kilka małych, walczących o kontrolę polityczną grup, zarówno rdzennych mieszkańców, jak i najeźdźców. W środku tych społecznych i politycznych walk, więcej Sasów migrowało do Brytanii, rozszerzając swoje terytorium i zakładając kilka królestw, które można zidentyfikować dzięki temu, że większość ich nazw zawiera przyrostek „sex” (np. Sussex, Wessex).

Starożytne źródła podają różne wersje tego, jak dokładnie Sasi przybyli do Brytanii i jak się rozszerzyli. Trzy główne dzieła dotyczące Sasów w Brytanii przetrwały do naszych czasów: De Excidio Britanniae, napisana przez Gildasa; Historia Ecclesiastica, autorstwa Bedy i Anglo-Saxon Chronicle, narracja z wieloma autorami. Według Bedy, słynnego brytyjskiego mnicha, który żył we wczesnym średniowieczu, Brytyjczycy cierpieli z powodu ataków Szkotów i Piktów, więc postanowili wynająć kilku Sasów jako najemników do walki z ich wrogami. Po wykonaniu swojego zadania Sasi zwrócili się przeciwko Brytyjczykom. Gildas, brytyjski mnich z VI wieku, opisuje Sasów jako dzikusów podobnych do psów i lwów i dodaje, że „nic bardziej niszczycielskiego, nic bardziej gorzkiego nigdy nie nawiedziło tej ziemi”. Gildas widział niszczycielski postęp Sasów jako formę kary wymierzonej przez Boga za grzechy Brytyjczyków, których porównuje z Izraelitami z Biblii:

Ludzie Anglików lub Sasów zostali przewiezieni do Brytanii w trzech długich statkach. Gdy ich podróż zakończyła się sukcesem, wieść o nich dotarła do domu. Wyruszyła silniejsza armia, która dołączając do wcześniejszej, najpierw przepędziła poszukiwanego wroga. Następnie zwrócili się przeciwko swoim sprzymierzeńcom i ogniem lub mieczem podporządkowali sobie prawie całą wyspę, od wschodniego brzegu aż po zachodni, pod pretekstem, że Brytyjczycy dali im mniej niż odpowiednie wynagrodzenie za ich służbę wojskową (The Greater Chronicle, cytowana przez Highama i Ryana).

W Anglosaskiej Kronice czytamy o Saksonach, którzy przemieszczali się do Brytanii jako kolejni „przybysze” drogą morską, pod różnymi wodzami, i zakładali małe królestwa w różnych obszarach Brytanii: Hengest w 449 r. n.e., prowadzący siłę trzech statków, rządzący w Kencie; Ælle w 477 r. n.e., prowadzący siłę trzech statków, rządzący w Sussex; i Cerdic, założyciel dynastii zachodniosaksońskiej, prowadzący eskadrę pięciu statków i przybywający do Brytanii w 495 r. n.e.

Cerdic jest najsłynniejszym z saksońskich królów, panującym w latach 519-534 CE. Wpis w Anglo-Saxon Chronicle dotyczący roku 519 CE stwierdza: „W tym roku Cerdic i Cynric uzyskali królestwo zachodnich Sasów, i w tym samym roku walczyli przeciwko Brytyjczykom w miejscu zwanym teraz Cerdices-ford. I od tego dnia panowali książęta zachodnich Sasów.” Mówi się, że walczył ze „sławnym królem Arturem” w 520 r. n.e., ale ta data może być w rzeczywistości przesunięta o rok, a bitwa z Arturem miała miejsce w 519 r. n.e. Historyk Robert J. Sewell zauważa, że „Cerdic napotkał wielki opór ze strony ostatnich Romano-Brytyjczyków pod wodzą tajemniczego przywódcy, który równie dobrze jak inni twierdzi, że był 'prawdziwym’ Królem Arturem” (3). Cerdic albo wygrał bitwę, albo ogłosił rozejm i otrzymał ziemię od brytyjskiego króla utożsamianego z Arturem, ale tak czy inaczej, założył królestwo zachodnich Sasów, Wessex, w Brytanii. Podczas gdy kroniki anglosaskie podają datę 519 r. jako początek jego panowania, inne źródła sugerują datę nawet 532 r. W 530 roku Cerdic podbił wyspę Wight, wykorzystując swoją armię i flotę; zmarł dwa lata później, w 534 roku. Wcześniejsza data ma więc większy sens niż późniejsza w narracji o życiu Cerdica. Chaotyczna natura czasu i sprzeczne relacje z różnych źródeł, dość często tworzą bardzo różne narracje, które były śledzone, lub łączone, przez późniejszych pisarzy.

Interpretacja starożytnych źródeł

W przeszłości, te tradycyjne relacje były brane pod uwagę w wartości nominalnej, z pisarzami odrzucającymi jedną narrację na rzecz innej lub łączącymi dwie lub więcej. Wiktoriańscy pisarze zaakceptowali historie „przybycia” opisane w Anglosaskiej Kronice jako prawdę historyczną, którą następnie zmodyfikowali tak, by pasowała do ich własnych narracji. Ponieważ te starsze narracje często były ze sobą sprzeczne, późniejsi pisarze starali się połączyć je w spójne historie, które dostarczały im linearnej historii ich przeszłości. W ten sposób można dziś przeczytać dwa bardzo różne opisy historii Wielkiej Brytanii, z których oba twierdzą, że są prawdą i oba mogą wskazać na starsze narracje na poparcie tego twierdzenia. Trzeba pamiętać o różnych wersjach i interpretacjach tak zwanych „Inwazji Sasów” podczas czytania tych różnych źródeł.

Przykładem tego problemu jest twierdzenie, że Sasi zostali wynajęci przez Rzymian do walki w Brytanii. Ponieważ Rzymowi brakowało wówczas wojsk w Brytanii, relacja o Saksonach zatrudnionych jako najemnicy wydaje się prawdopodobna: zromanizowani Brytyjczycy postanowili zatrudnić barbarzyńców jako najemników ze względów bezpieczeństwa, co było powszechną rzymską praktyką. Archeologiczne dowody na obecność Sasów przed 450 r. są raczej bardzo słabe, niż odzwierciedlają masową migrację, co jest zgodne z militarnym podbojem, o którym mówią starożytne relacje: jako armia polowa Brytyjczyków liczba Sasów nie mogła początkowo przekraczać kilku tysięcy. Kronika galijska z 452 r. n.e. mówi o Saksonach rządzących dużą częścią południowej Brytanii, co jest również zgodne ze wzrostem liczby saksońskich materiałów archeologicznych po 450 r. n.e.

Najwcześniejszy pochówek anglosaski w Brytanii został datowany przez archeologów na okres nie późniejszy niż 425-450 r. n.e.. Praktyki pogrzebowe Sasów (i ogólnie plemion germańskich) różniły się znacznie od rdzennych pochówków w Brytanii. Północnoniemiecki rytuał kremacji został wprowadzony do wschodniej Anglii, ale ludność germańska stopniowo porzucała kremację na rzecz inhumacji, chowania zmarłych z wyposażeniem grobowym, zwyczaju, który obowiązywał do ok. 700 r. n.e.; pod koniec VI w. n.e. umeblowana inhumacja zdominowała saksoński sposób pozbywania się zmarłych. Saksońskie pochówki nie rozwinęły się z dawnych praktyk autochtonicznych; zamiast tego są powiązane z pochówkami znalezionymi po drugiej stronie Morza Północnego. Późnoromańskie pochówki w Brytanii to w dużej mierze nieumeblowane inhumacje, ale pod koniec IV w. n.e. obserwujemy pojawienie się inhumacji, którym towarzyszy broń i okucia pasów, często interpretowanych jako pochówki germańskich żołnierzy najemnych, przypominające inne pochówki znalezione w północnej Galii i na innych obszarach zajmowanych przez plemiona germańskie. Te pochówki odnoszą się do rozwoju Angle i Saxon rytuałów pochówku wykrytych między 5 i 7 wieku CE: pochówki inhumacyjne, gdzie mężczyźni byli zwykle pochowani z bronią, podczas gdy kobiety były pochowane z grzebieniami, brosze i naszyjniki.

Jasne jest zarówno ze źródeł historycznych i danych archeologicznych, że pod koniec 5 wieku CE, południowo-wschodniej Brytanii był pod kontrolą różnych grup Saxon. Rozprzestrzenianie się saksońskich praktyk pochówkowych w miejscach, gdzie wcześniej odnotowywano jedynie pochówki autochtoniczne, odzwierciedla rozprzestrzenianie się Sasów wypierających autochtoniczne grupy rzymskie i celtyckie.

Pochłonięcie przez Franków, podbój Anglii, &Spuścizna kulturowa

W V wieku naszej ery odnotowano działania wojenne między Frankami a Sasami w Europie kontynentalnej. Pod wodzą Childeryka Frankowie wspierali siły rzymskie i pomogli im pokonać wielu wrogów, w tym armię Sasów pod Angers w 469 r. n.e. Frankowie rozpoczęli stopniowy proces wchłaniania kontynentalnych Sasów i choć proces ten trwał jeszcze w VIII w. n.e., tym Sasom, którzy wyemigrowali do Brytanii, udało się zbudować solidną pozycję. Po kilku pokoleniach podbojów, sojuszy i niestabilnych sukcesji ustanowili swoje panowanie nad większością grup tubylczych. Po najazdach Wikingów w IX w. CE, królowie Wessexu (Alfred i jego potomkowie) stworzyli pierwsze silne królestwo zachodniosaksońskie (na południe od Tamizy), które w X w. CE zdołało podbić resztę Anglii, tworząc późne królestwo anglosaskie.

Brytania była jedynym miejscem w Europie, gdzie powstawały nowe państwa, które miały niewiele wspólnego z rzymskimi zasadami. Wszystkie rodzące się państwa w Europie kontynentalnej, które powstały po upadku porządku rzymskiego, były tworzone na rzymskich fundamentach, czasami z wyraźnym udziałem Rzymian, a nawet zachowując kluczowe aspekty życia rzymskiego. Nie było tak w przypadku Sasów, którzy wkroczyli do Brytanii i byli mniej zaznajomieni z rzymskimi zwyczajami.

Przeprowadzka Sasów i Anglików do Brytanii była krytycznym etapem w ogólnym rozwoju języka angielskiego. Gdyby te germańskie plemiona nie przybyły do Brytanii, język angielski, jaki znamy dzisiaj, nie istniałby, a dialekty Anglików i Sasów stopniowo rozpłynęłyby się w kontynentalnych językach germańskich, ewentualnie zmieszałyby się z dialektami dolnoniemieckimi i holenderskimi. W miarę jak te grupy germańskie rozprzestrzeniały się po Brytanii, wypierały lokalne społeczności celtyckie. Staroangielski, język zrodzony przez Anglików i Sasów, którzy wkroczyli do Brytanii, stopniowo wyparł łacinę i języki brytańskie z nizinnej Brytanii, a stamtąd ostatecznie zdobył dominację na większości Wysp Brytyjskich.