Pterodaktyle żyły w tym samym czasie co dinozaury – ale w jakiś sposób nie są właściwie dinozaurami. Były latającymi stworzeniami, a paleontolodzy wciąż nam powtarzają, że dinozaury to ptaki. Ale mimo to mamy nazywać pterodaktyle „pterozaurami”. To wygląda na podstęp – dlaczego pterodaktyle nie są dinozaurami?
Ta przeglądarka nie obsługuje elementu wideo.
Nazwa „pterodaktyl” jest niefortunnym artefaktem. Była to nazwa nadana przez przyrodnika i „ojca paleontologii” Georges’a Cuviera, skamielinie odnalezionej w 1801 roku. Latający gad wziął swoją nazwę od długiego „palca”, który wysuwał się tworząc skrzydło. Wkrótce dołączyły do niego kolejne skamieniałości uskrzydlonych palców. Niektóre z nich miały zęby, a niektóre nie. Niektóre były wielkości żyrafy, a niektóre mogły spoczywać na dłoni człowieka. Miały różny kształt i najwyraźniej odżywiały się w różny sposób. Nazwa daktyl po prostu nie opisywała już żadnej grupy zwierząt, a więc w 1834 roku stworzenia te otrzymały bardziej ogólną nazwę „pterozaury”.”
Nazwa ta łączyła pterozaury z dinozaurami w popularnej wyobraźni – co nie było wielką sprawą, ponieważ przez jakiś czas paleontolodzy nie mieli prawdziwej definicji roboczej dinozaurów. Mieli naukowe nazwy dla różnych odkrytych przez siebie skamieniałości, ale dla nich definicja „dinozaura” nie różniła się od wyobrażeń bystrego dziesięciolatka o dinozaurze. Dinozaur był definiowany przez popularną wyobraźnię, a nie fizjologię czy pochodzenie.
Reklama
W latach 70-tych cała dyscyplina paleontologii przyjrzała się grupom, w których umieściła swoje skamieniałości, i stwierdziła, że grupy te nie spełniają oczekiwań. Po ponownym zbadaniu szczegółów różnych skamieniałości, w końcu doszli do nowego porządku rzeczy. Szeroka grupa bazalna tego porządku została nazwana Archosauria. Możesz zobaczyć krokodyle, wynik jednej z gałęzi tej grupy, spoglądające na ciebie ze stawów wszędzie od Australii po Florydę Everglades.
Reklama
Inna gałąź tej grupy nazywa się Avemetatarsalia. Każdy, kto doznał urazu stopy wie, że śródstopie znajduje się w stopie. Staw skokowy u przedstawiciela Avemetatarsalia jest nieco inny niż u innych przedstawicieli Archosauria. Fragment kości, który byłby częścią nogi wczesnego krokodyla, jest częścią stopy wczesnego członka grupy Avemetatarsalia. To sprawia, że stopa działa w nieco inny sposób – sposób, który można wykorzystać do podnoszenia się na tylnych nogach i używania przednich ramion do chwytania, chodzenia lub latania. Istnieją inne cechy wyróżniające, w tym wydłużone śródstopie, dłuższa szyja i inaczej skonstruowane nogi, ale to kostka jest znakiem rozpoznawczym.
Reklama
Co zrobili członkowie Avemetatarsalii ze swoimi nowymi kostkami? Niektórzy stali się Scleromochlus taylori. Scleromochlus taylori, gdyby pokazać go większości z nas, laików, zostałby natychmiast zidentyfikowany jako dinozaur – aczkolwiek bardzo smukły i wydłużony. Według ludzi wtajemniczonych ma on jednak stosunkowo prymitywną budowę kostek.
Ta budowa kostek była wspólna dla wszystkich zwierząt z grupy Pterosauria. W rzeczywistości Scleromochlus i Pterosauria siedzą razem na tej króciutkiej gałęzi drzewa ewolucyjnego. Zwierzę przedstawione na zdjęciu powyżej i pterozaury są dla siebie najbliższymi krewnymi. Prawdę mówiąc, pterozaury nie miały zbyt wiele pożytku ze swoich kostek. Nowe dowody wskazują, że były one bardziej zaradne w locie, niż ludzie im to przypisywali. Potrafiły kontrolować temperaturę ciała za pomocą delikatnego pokrycia z włosopodobnego futra. Ich skrzydła nie były zwykłymi membranami, które pomagały im szybować, ale prawdziwymi lotnikami. Potrafiły nawet wzbić się w powietrze.
Reklama
Ale znajdowały się one na oddzielnej gałęzi drzewa klasyfikacyjnego od członków Dinosaurmorpha – które wciąż nie były dinozaurami. I nie było ich wśród grupy zwierząt, które odgałęziały się od Dinosaurmorpha, by stać się Dinosauriformes – nadal nie były dinozaurami. Trzeba było jeszcze jednego odgałęzienia, by dojść do Dinosauria. Dinosauria miały wszystkie rodzaje ulepszeń kończyn, od grzebienia na kości ramiennej po piszczel z „poprzecznie rozszerzonym, podprostokątnym końcem dystalnym”. Nic dziwnego, że prawdopodobnie spędziły czas między 220 mln lat temu a 200 mln lat temu wymazując większość Dinosaurimorphs. Dinozaury naprawdę rządziły Ziemią.
Reklama
W związku z tym godne podziwu jest to, że pterozaury doskonale trzymały się aż do 65 milionów lat temu. Wyginęły dopiero wtedy, gdy wyginęły właściwe dinozaury. Jaka jest więc różnica między pterozaurami a dinozaurami? Skomplikowana odpowiedź to wiele niewielkich, ale specyficznych zmian w kościach nóg. Jednak bardziej ogólnym sposobem spojrzenia na to jest myślenie o dinozaurze jak o sobie, a o pterozaurze jak o siostrze twojej babci. Ona jest kilka pokoleń do tyłu, a ty nie jesteś tak naprawdę jej potomkiem, ale oboje jesteście w tej samej rodzinie i pochodzicie od wspólnego przodka.
Ale ona potrafi latać, więc jest fajniejsza.