Nazwy rodzajowe są stosowane z wielu powodów. Zapewniają one jasny i unikalny identyfikator aktywnych substancji chemicznych, pojawiający się na wszystkich etykietach leków, w reklamach i innych informacjach dotyczących danej substancji. W związku z tym, pomagają one utrzymać wyraźne rozróżnienie między zastrzeżonymi i niezastrzeżonymi aspektami rzeczywistości, które ludzie próbujący sprzedawać zastrzeżone rzeczy mają motywację do zaciemniania; pomagają ludziom porównywać jabłka z jabłkami. Są one używane w naukowych opisach substancji chemicznych, w dyskusjach na temat substancji chemicznych w literaturze naukowej i opisach badań klinicznych. Nazwy rodzajowe zwykle wskazują poprzez ich rdzeń, do jakiej klasy leków należy dany lek. Na przykład, można powiedzieć, że aciclovir jest lekiem przeciwwirusowym, ponieważ jego nazwa kończy się przyrostkiem -vir.
HistoryEdit
Najwcześniejsze korzenie standaryzacji nazw rodzajowych dla leków zaczęły się od farmakopei miejskich, takich jak farmakopea londyńska, edynburska, dublińska, hamburska i berlińska. Fundamentalny postęp w chemii w XIX wieku sprawił, że ta epoka była pierwszym okresem, w którym to, co obecnie nazywamy nomenklaturą chemiczną, czyli ogromna ilość nazw opartych na atomach, grupach funkcyjnych i cząsteczkach, było konieczne lub możliwe do pomyślenia. W drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku farmakopee miejskie zostały ujednolicone w farmakopee narodowe (takie jak Farmakopea Brytyjska, Farmakopea Stanów Zjednoczonych, Farmakopea Germańska (PhG lub PG), Farmakopea Włoska i Farmakopea Japońska) oraz narodowe formularze (takie jak Narodowy Receptariusz Brytyjski, Farmakopea Australijska i Narodowy Receptariusz Indii). Farmakopee międzynarodowe, takie jak Farmakopea Europejska i Farmakopea Międzynarodowa Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), stanowią kolejny poziom.
W 1953 roku WHO stworzyła system Międzynarodowych Nazw Niezastrzeżonych (INN), który wydaje INN w różnych językach, w tym łacińskim, angielskim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim, chińskim i arabskim. Kilka krajów posiada również krajowe systemy tworzenia nazw generycznych leków, w tym system British Approved Name (BAN), system Australian Approved Name (AAN), system United States Adopted Name (USAN) (który jest w większości taki sam jak system United States Pharmacopeia (USP)) oraz system Japanese Accepted Name (JAN). Przynajmniej kilka z tych krajowych systemów zatwierdzonych nazw/dopuszczonych nazw/zaakceptowanych nazw powstało dopiero w latach 60-tych, po tym jak system INN już istniał. W XXI wieku postępująca globalizacja zachęca do maksymalnej racjonalizacji nowych nazw generycznych leków i rośnie oczekiwanie, że nowe USAN, BAN i JAN nie będą się różnić od nowych INN bez specjalnego uzasadnienia.
W pierwszej połowie XX wieku nazwy generyczne leków były często tworzone poprzez skracanie nazw chemicznych do mniejszej liczby sylab. Takie skracanie było częściowo, nieformalnie, lokalnie znormalizowane, ale nie było powszechnie spójne. W drugiej połowie XX wieku, systemy nomenklaturowe odeszły od takiego skracania w kierunku obecnego systemu łodyg i afiksów, które pokazują związki chemiczne.
Biofarmaceutyki stanowiły wyzwanie w niezastrzeżonym nazewnictwie, ponieważ w przeciwieństwie do mniejszych cząsteczek wykonanych w całkowitej syntezie lub semisyntezie, jest mniejsza pewność pełnej zamienności między produktami od różnych producentów. Podobnie jak wino może się różnić w zależności od szczepu drożdży i roku zbioru winogron, każdy z nich może być subtelnie różny, ponieważ żywe organizmy są integralną częścią produkcji. Społeczność WHO MedNet nieustannie pracuje nad rozszerzeniem swojego systemu dla biofarmaceutyków, aby zapewnić ciągłe spełnianie celów, którym służy posiadanie niezastrzeżonych nazw. W ostatnich latach rozwój systemu Biological Qualifier był tego przykładem.
Przedrostki i infiksy nie mają znaczenia farmakologicznego i są używane do oddzielenia leku od innych w tej samej klasie. Sufiksy lub łodygi można znaleźć w środku lub, częściej, na końcu nazwy leku i zwykle sugerują działanie leku. Nazwy generyczne często mają przyrostki, które określają klasę leku.
Lista łodyg i przyrostkówEdit
Więcej wyczerpujących list można znaleźć w National Library of Medicine’s Drug Information Portal lub w Dodatku VII Słownika USP.
| Stem | Klasa leków | Przykład |
|---|---|---|
| -vir | Lek przeciwwirusowy | aciclovir, oseltamivir |
| -cillin | Antybiotyki pochodne penicyliny | penicylina, karbenicylina, oksacylina |
| cef- | Antybiotyki typu Cephem | cefazolina |
| -mab | Przeciwciała monoklonalne | trastuzumab, ipilimumab |
| -ximab | Przeciwciało chimeryczne, w którym konstrukcja przeciwciała terapeutycznego zawiera części wielu różnych przeciwciał, na przykład w przypadku infliksymabu, regiony zmienne (wiążące) z mysiego przeciwciała anty-TNF i regiony stałe z przeciwciał ludzkich (w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wytworzenia przez pacjenta własnych przeciwciał przeciwko przeciwciału terapeutycznemu) | infliksymab |
| -zumab | przeciwciało humanizowane | natalizumab, bevacizumab |
| -anib | inhibitory angiogenezy | pazopanib, wandetanib |
| -ciclib | inhibitory kinazy 4/CDK6 zależnej od cykliny | palbociclib, ribociclib |
| -degib | inhibitory szlaku sygnalizacji hedgehog | wismodegib, sonidegib |
| -denib | inhibitory IDH1 i IDH2 | enasidenib, Iwosidenib |
| -lisib | inhibitory kinazy fosfatydyloinozytolu 3 | alpelisib, buparlisib |
| -parib | inhibitor PARP | olaparib, veliparib |
| -rafenib | inhibitory BRAF | sorafenib, wemurafenib |
| -tinib | inhibitory kinazy tyrozynowej | erlotynib, crizotinib |
| -zomib | inhibitory proteasomu | bortezomib, karfilzomib |
| -wastatyna | inhibitor reduktazy HMG-CoA | atorwastatyna |
| -prazol | inhibitor pompy protonowej | inhibitor pompy protonowej |
| -adrenolityki | .inhibitor pompy protonowej | omeprazol |
| -lukast | antagoniści receptorów leukotrienowych | zafirlukast, montelukast |
| -grel- | Inhibitor agregacji płytek krwi | klopidogrel, tikagrelor |
| -axine | Inhibitor wychwytu zwrotnego dopaminy i serotoniny-norepinefryny | venlafaksyna |
| -olol | Beta-blokery | metoprolol, atenolol |
| -oksetyna | Leki przeciwdepresyjne pokrewne fluoksetyna | duloksetyna, reboksetyna |
| -sartan | Antagoniści receptora angiotensyny | losartan, walsartan |
| -pril | inhibitor konwertazy angiotensyny | kaptopril, lisinopril |
| -oksacyna | antybiotyki pochodne chinolonu | lewofloksacyna, moksyfloksacyna |
| -barb- | Barbiturany | Fenobarbital, secobarbital |
| -ksaban | Inhibitor bezpośredniego Xa | apiksaban, rivaroxaban |
| -afil | Inhibitor PDE5 o działaniu rozszerzającym naczynia krwionośne | sildenafil, tadalafil |
| -prost- | analog prostaglandyny | latanoprost, unoproston |
| -ina | substancja chemiczna | atropina, chinina |
| -tide | Peptydy i glikopeptydy | Nesiritide, Oktreotyd |
| -vec | Wektory do terapii genowej | Alipogeny tiparvovec |
| -ast | Antyastmatyczne | zafirlukast, seratrodast |
| kaina | środek znieczulający miejscowo | benzokaina |
Przykładowy podział nazwy lekuEdit
Jeśli nazwa leku solanezumab miałaby być podzielona na dwie części w taki sposób: solanez-zumab. -Zumab jest przyrostkiem oznaczającym humanizowane przeciwciało monoklonalne. Przeciwciała monoklonalne z definicji zawierają tylko jeden klon przeciwciała i wykazują swoistość wiązania dla jednego konkretnego epitopu. W przypadku solanezumabu przeciwciało jest przeznaczone do wiązania się z peptydami amyloidu-β, które tworzą blaszki białkowe na neuronach osób z chorobą Alzheimera.
Zobacz także technologię uwalniania w czasie > Wykaz skrótów dla przyrostków formy użytkowej.
Produkty lecznicze złożoneEdit
Dla produktów leczniczych złożonych – zawierających dwa lub więcej leków połączonych w jedną postać dawkowania – pojedyncze niezastrzeżone nazwy rozpoczynające się od „co-” istnieją zarówno w postaci British Approved Name (BAN), jak i w dawniej utrzymywanej nazwie USP zwanej równoważną nazwą apteczną (PEN). W przeciwnym razie obie nazwy są po prostu podane, połączone myślnikami lub ukośnikami. Na przykład, zawiesiny łączące trimetoprim i sulfametoksazol są nazywane albo trimetoprimem/sulfametoksazolem, albo ko-trimoksazolem. Podobnie, co-codamol to kodeina-paracetamol (acetaminofen), a co-triamterzid to triamteren-hydrochlorotiazyd. USP zaprzestało utrzymywania nazw PEN, ale podobne nazwy BAN z przedrostkiem „co” są nadal aktualne.
WymowaEdit
Najczęściej niezastrzeżona nazwa leku ma jedną powszechnie przyjętą wymowę w każdym języku. Na przykład, doksorubicyna jest konsekwentnie /ˌdɒksoʊˈruːbɪsɪn/ w języku angielskim. Nazwy handlowe prawie zawsze mają jedną akceptowaną wymowę, ponieważ firma sponsorująca, która ukuła nazwę, ma dla niej zamierzoną wymowę.
Jednakże często zdarza się, że niezastrzeżona nazwa leku ma dwa warianty wymowy, a czasami trzy. Na przykład, dla paracetamolu, zarówno /ˌpærəˈsiːtəmɒl/, jak i /ˌpærəˈsɛtəmɒl/ są powszechne, a jeden słownik medyczny podaje /pæˌræsɪˈtæmɒl/.
Część odmiany pochodzi z faktu, że niektóre łodygi i afiksy mają warianty wymowy. Na przykład, wspomniana trzecia (i najmniej powszechna) wymowa dla paracetamolu odzwierciedla traktowanie afiksu acet jako /ˈæsɪt/ raczej niż /əˈsiːt/ (oba są akceptowane dla acetylu).
Światowa Organizacja Zdrowia nie podaje sugerowanej wymowy dla swoich INN, ale znajomość typowych dźwięków i pisowni trzonów i afiksów często wskazuje na powszechnie akceptowaną wymowę danego INN. Na przykład, abciximab jest przewidywalnie /æbˈsɪksɪmæb/, ponieważ dla INN kończących się na -ciximab, dźwięk /ˈsɪksɪmæb/ jest znany. Farmakopea Stanów Zjednoczonych podaje sugerowaną wymowę dla większości USAN w swoim Słowniku USP, który jest publikowany w corocznych wydaniach. Słowniki medyczne podają wymowę wielu leków, które są zarówno powszechnie stosowane, jak i dostępne na rynku od dekady lub dłużej, chociaż wiele nowszych lub mniej popularnych leków nie jest podanych. Farmaceuci mają również dostęp do wymowy z różnych systemów wspomagania decyzji klinicznych, takich jak Lexi-comp.
.