]
Artemisia uit Guillaume Rouillé’s Promptuarii Iconum Insigniorum
haar echtgenoot (zijn naam blijft onbekend)
Pisindelis (Grieks: Πισίνδηλις)
5e eeuw v.Chr.
Halicarnassus
5 (leeftijd -1-0)e eeuw v.Chr.
Artemisia I van Caria (Oudgrieks: Ἀρτεμισία; fl. 480 v.Chr.) was een koningin van de Achaemenidische Perzische satrapieprovincie Caria, die vooral bekend is geworden door de geschriften van Herodotus omdat zij tijdens de Grieks-Perzische oorlogen de kant koos van de Perzische koning Xerxes. Haar vader was de satraap van Halicarnassus Lygdamis I (Grieks: Λύγδαμις Α’) en haar moeder was afkomstig van het eiland Kreta. Zij nam de troon in na de dood van haar echtgenoot, daar zij een zoon had, genaamd Pisindelis (Grieks: Πισίνδηλις), die nog een jeugdige was.
Zij was een bondgenoot van Xerxes I tijdens de Tweede Perzische invasie van Griekenland. Zij vocht bij de zeeslag van Artemisium en de zeeslag van Salamis in 480 v. Chr. als bevelhebber in de Perzische marine. Zij was de enige vrouwelijke bevelhebber.
Haar kleinzoon, Lygdamis II, was de heerser van Halicarnassus toen Herodotus vandaar vertrok.
Herodotus prijst haar besluitvaardigheid en haar intelligentie en benadrukt haar invloed op Xerxes.
Familie en naam
De naam Artemisia is afgeleid van Artemis (n, f.; Romeins equivalent: Diana), zelf van onbekende oorsprong en etymologie, hoewel verschillende zijn voorgesteld; bijvoorbeeld volgens Jablonski, de naam is ook Frygische en zou kunnen worden “vergeleken met de koninklijke benaming Artemas van Xenophon; volgens Charles Anthon de primitieve wortel van de naam is waarschijnlijk van Perzische oorsprong uit arta *, art *, arte *, … alle betekent groot, uitstekend, heilig, … aldus wordt Artemis “identiek met de grote moeder van de natuur, zoals zij ook in Efese werd vereerd”; Anton Goebel “suggereert de wortel στρατ of ῥατ, “schudden”, en laat Artemis de werper van het pijltje of de schutter betekenen”; Plato, in Cratylus, had de naam van de Godin afgeleid van het Griekse woord ἀρτεμής, artemḗs, d.w.z. “veilig”, “ongedeerd”, “zuiver”, “het roestvrije meisje”; Babiniotis aanvaardt weliswaar dat de etymologie onbekend is, maar stelt dat de naam reeds in het Myceens Grieks wordt vermeld en mogelijk van vóór Helleense oorsprong is.
Volgens Herodotus (Historiën, Boeken 7 en 8) was Artemisia van vaderszijde Lygdamis en van moederszijde Kretenzisch.
De slag bij Salamis
Voor de slag bij Salamis verzamelde Xerxes al zijn marinecommandanten en stuurde Mardonios erop uit om hen te vragen of hij een zeeslag moest voeren.Alle commandanten adviseerden hem een zeeslag te voeren, behalve Artemisia.
Zoals Herodotus schrijft, vertelde zij: “Mardonios zegt de koning zijn schepen te sparen en geen zeeslag te voeren, omdat onze vijanden in zee veel sterker zijn dan wij, zoals mannen tegenover vrouwen staan. En waarom moet hij een zeeslag riskeren? Het Athene waarvoor hij deze expeditie ondernam is van hem en de rest van Griekenland ook. Geen man kan tegen hem op en zij die eenmaal weerstand boden, zijn vernietigd.
Als hij zich niet haast om een zeeslag te leveren, maar zijn schepen dicht bij de kust houdt en daar blijft of ze naar de Peloponnesos verplaatst, zal de overwinning voor hem zijn. De Grieken kunnen het niet lang tegen u uithouden, zij zullen naar hun steden vertrekken, omdat zij op dit eiland geen voedsel in voorraad hebben, zoals ik heb vernomen, en wanneer ons leger tegen de Peloponnesos zal optrekken, zullen zij, die van daar zijn gekomen, ongerust worden en niet hier blijven om te vechten ter verdediging van Athene.
Maar als hij zich haast om de strijd aan te gaan, ben ik bang dat als de zeemacht te gronde gaat, ook de landstrijdkrachten schade zullen lijden. Bovendien moet hij bedenken dat hij slechte dienaren heeft die hij als bondgenoten beschouwt, zoals de Egyptenaren (Grieks: Αἰγύπτιοι), de Cyprioten (Grieks: Κύπριοι), de Kilikanen (Grieks: Κίλικες) en de Pamphyliërs (Grieks: Πάμφυλοι), die volkomen nutteloos zijn”
Xerxes was zeer verheugd over haar advies en terwijl hij al een zeer goede mening over haar had prees hij haar nu nog meer, maar hij gaf orders om het advies van de rest van zijn bevelhebbers op te volgen omdat hij dacht dat bij de zeeslag van Artemisium zijn mannen lafaards waren omdat hij er niet was om hen in de gaten te houden, maar nu zal hij zelf de zeeslag in de gaten houden.
Artemisia nam als Perzische bondgenote deel aan de Slag bij Salamis in september 480 v. Chr. Zij voerde de strijdkrachten aan van Halicarnassos, Cos, Nisyros en Calyndos (Grieks: Κάλυνδος) (Calyndos lag aan de zuidwestkust van Klein-Azië tegenover Rhodos), en leverde vijf schepen. De schepen die zij bracht hadden de beste reputatie van de hele vloot, naast die uit Sidon.
Zoals Herodotus zegt, achtervolgde tijdens de slag en terwijl de Perzische vloot op het punt stond verslagen te worden, een Atheens schip het schip van Artemisia en zij was niet in staat te ontsnappen omdat zich voor haar andere schepen van haar eigen kant bevonden. Zij besloot het op te nemen tegen een bevriend schip dat bemand was met mensen van Calyndos en waarin de koning van de Calyndiërs Damasithymos (Grieks: Δαμασίθυμος) was ingescheept. Het Calyndische schip zonk. Herodotus vermeldt ook dat Artemisia een twistgesprek had met Damasithymos bij het verleden over de Hellespont.
Polyaenus zegt dat, toen zij zag dat zij bijna in handen van de Grieken was gevallen. Zij beval de Perzische kleuren naar beneden te halen, en de kapitein van het schip op een Perzisch schip van de Calyndische bondgenoten, dat onder bevel stond van Damasithymus, af te dalen en aan te vallen, dat haar voorbijvoer.
Toen de kapitein van het Atheense schip, Ameinias, haar aanval op een Perzisch schip zag, keerde hij zich om en ging achter anderen aan, in de veronderstelling dat het schip van Artemisia óf een Grieks schip was óf van de Perzen deserteerde en voor de Grieken streed.
Herodotus meende, dat Ameinias niet wist, dat Artemisia in dit schip voer, want als hij het wist, zou hij niet opgehouden hebben, voordat of hij haar genomen had, of zelf genomen was, want aan de Atheensche kapiteins waren bevelen gegeven, en bovendien werd een prijs van tienduizend drachmen uitgeloofd voor den man, die haar levend zou nemen; daar zij het onverdraaglijk achtten, dat een vrouw eene expeditie tegen Athene zou ondernemen.
Toen Xerxes vanaf zijn troon, die aan de voet van de berg Egaleo stond, de slag gadesloeg, bemerkte hij het voorval en hij en de overige aanwezigen dachten dat Artemisia een Grieks schip aanviel en tot zinken bracht. Een van de mannen, die zich naast Xerxes bevond, zeide tot hem: “Meester, zie Artemisia, hoe goed zij vecht, en hoe zij zelfs nu een schip van de vijand tot zinken brengt”, waarop Xerxes antwoordde: “Mijn mannen zijn vrouwen geworden, en mijn vrouwen mannen.” Niemand van de bemanning van het Calyndische schip overleefde het om haar aanklager te worden. Volgens Polyaenus, toen Xerxes haar zag, zei hij: “O Zeus, gij hebt zeker vrouwen gevormd uit mannenmateriaal, en mannen uit vrouwenmateriaal.”
Plutarch zegt in zijn biografie van Themistocles dat het Artemisia was die het lichaam van Ariamenes (Grieks: Ἀριαμένης) herkende (Herodotus zegt dat hij Ariabignes heette) , broer van Xerxes en admiraal van de Perzische zeemacht, die tussen de scheepswrakken dreef en het naar Xerxes terugbracht.
Polyaenus zegt in zijn werk Stratagems dat Artemisia in haar schip twee verschillende standaarden had. Wanneer zij een Grieks schip achtervolgde, hees zij de Perzische kleuren; maar wanneer zij door een Grieks schip werd achtervolgd, hees zij de Griekse kleuren; opdat de vijand haar voor een Griek zou aanzien en de achtervolging zou opgeven.
Na de slag bij Salamis
Na de slag, volgens Polyaenus, erkende Xerxes dat zij boven alle officieren van de vloot had uitgeblonken en zond haar een compleet pak van Griekse wapenrusting; en hij gaf de kapitein van haar schip een distaff en een spindel.
Volgens Herodotus, na de nederlaag, legt Xerxes Artemisia twee mogelijke handelwijzen voor en vraagt haar welke zij aanbeveelt. Of hij zal zelf troepen naar de Peloponnesos leiden, of hij zal zich uit Griekenland terugtrekken en zijn generaal Mardonius de leiding laten nemen. Artemisia stelt hem voor zich terug te trekken naar Klein-Azië en pleit voor het voorgestelde plan van Mardonius, die 300.000 Perzische soldaten vraagt waarmee hij de Grieken in Xerxes’ afwezigheid zou verslaan.
Volgens Herodotus zei zij: “Ik denk dat u zich moet terugtrekken en Mardonius achterlaten met degenen die hij graag wil hebben. Als hij slaagt zal de eer de uwe zijn omdat uw slaven hem hebben uitgevoerd. Als hij daarentegen faalt is dat niet erg, want u bent veilig en er dreigt geen gevaar voor wat uw huis aangaat. En terwijl u veilig zult zijn, zullen de Grieken veel moeilijkheden moeten doorstaan voor hun eigen bestaan. Bovendien, als Mardonius een ramp overkomt wie kan dat wat schelen? Hij is slechts uw slaaf en de Grieken zullen slechts een armzalige triomf hebben. Wat uzelf betreft, u zult naar huis gaan met het doel voor uw veldtocht volbracht, want u hebt Athene in brand gestoken”.
Xerxes was erg blij met haar advies en volgde het op.
Xerxes stuurde haar vervolgens naar Efeze om voor zijn buitenechtelijke zonen te zorgen. In ruil daarvoor deden Artemisia’s landen het goed door hun bondgenootschap met de Perzen.
Meningen over Artemisia
Herodotus prijst haar besluitvaardigheid en haar intelligentie en benadrukt haar invloed op Xerxes.
Polyaenus zegt dat Xerxes haar galantheid prees. Polyaenus prijst ook haar daadkracht en haar intelligentie, zoals blijkt uit de twee verschillende standaarden die zij op haar schip had en uit dit verhaal: toen zij de stad Latmus (Grieks: Λάτμος) wilde veroveren, legde zij soldaten in een hinderlaag bij de stad; en zij bracht met vrouwen, eunuchen en musici een offer aan het bosje van de Moeder der Goden, dat ongeveer zeven stadiën van de stad verwijderd was. Toen de inwoners van Latmus naar buiten kwamen om de prachtige processie te zien, drongen de soldaten de stad binnen en namen haar in bezit.
Aan de andere kant beschrijft Thessalus, een zoon van Hippocrates, haar in een toespraak als een laffe piraat. In zijn toespraak eiste de koning van Perzië aarde en water van de Coans en zij weigerden (493 v. Chr.) dus gaf hij het eiland aan Artemisia om het te verspillen. Artemisia leidde een vloot schepen naar het eiland Cos om de Coans op te jagen en af te slachten, maar de goden grepen in. Nadat Artemisia’s schepen door de bliksem waren verwoest en zij visioenen van grote helden hallucineerde, ontvluchtte zij Cos, maar daarna veroverde zij het eiland.
Dood en erfenis
Een legende, geciteerd door Photius, zo’n 13 eeuwen later, beweert dat Artemisia verliefd werd op een man genaamd Dardanus, en toen hij haar negeerde, droeg een orakel haar op om vanaf de rots van Leucas haar dood tegemoet te springen in de Egeïsche Zee. Herodotus daarentegen had een gunstige mening over Artemisia, ondanks haar steun aan Perzië, mogelijk omdat ook hij uit Halicarnassus afkomstig was.
Een Iraanse torpedojager (Perzisch: ناوشکن) die tijdens de Pahlavi-dynastie werd gebouwd, werd Artemis genoemd ter ere van haar.
In de gemeente Nieuw-Halicarnassus op Kreta bestaat een in 1979 opgerichte culturele vereniging die de naam “Artemisia” draagt, naar de koningin Artemisia.
De vorige naam van de Griekse veerboot, “Panagia Skiadeni”, was “Artemisia” (ex-Star A, Orient Star en Ferry Tachibana).
In de populaire cultuur
- Artemisia komt voor in de roman Creation van Gore Vidal uit 1981, waarin de Griekse oorlogen worden geschetst.
- In de film The 300 Spartans uit 1962 wordt Artemisia vertolkt door Anne Wakefield (geboren 5 mei 1931 (90 jaar)).
- In het PlayStation 2-Rollenspel Shin Megami Tensei: Persona 3 is Artemisia de Ultimate Persona van Mitsuru Kirijo, en behoort ze tot de Empress Arcana.
- In de film 300: Rise of an Empire uit 2014, een filmvervolg op 300 uit 2007, wordt Artemisia vertolkt door actrice Eva Green.
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53.2 “Artemisia, de dochter van Lygdamis,…”
- Artemisia in Herodotus “Haar naam was Artemisia; zij was de dochter van Lygdamis, en was van Halicarnassische afkomst aan vaders kant…”
- Artemisia in Herodotus “Haar naam was Artemisia; zij was de dochter van Lygdamis, en was van Halicarnassische afkomst van vaderszijde en van Kretenzische afkomst van moederszijde.”
- Herodotus (1920). “7.99.2”. The Histories. A. D. Godley (vertaler). Cambridge: Harvard University Press. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D99. “7.99.2” (in Grieks). http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0125%3Abook%3D7%3Achapter%3D99. Bij het Perseus Project.
- Artemisia in Herodotus “Zij nam de macht over na de dood van haar man, want zij had een zoon die nog jong was.”
- “Herodotus”. Suda. http://www.stoa.org/sol-bin/search.pl?db=REAL&search_method=QUERY&login=guest&enlogin=guest&user_list=LIST&page_num=1&searchstr=herodotus&field=hw_eng. Bij het Suda On Line Project.
- Herodotus Boek 8: Urania, 68 “…die bij Eubea hebben gestreden en daden hebben verricht die niet onderdoen voor die van anderen, spreken hem aldus toe:…”
- “Artemis”. Online Etymologie Woordenboek. http://www.etymonline.com/index.php?term=Artemis&allowed_in_frame=0.
- 9.0 9.1 Babiniotis, Georgios (2005). “Άρτεμις”. Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Athene: Κέντρο Λεξικολογίας. p. 286.
- 10.0 10.1 10.2 Lang, Andrew (1887). Mythe, Ritueel en Religie. Londen: Longmans, Green and Co. pp. 209-210. https://archive.org/stream/mythritualreligi02lang#page/209/mode/1up.
- 11.0 11.1 11.2 11.3 Anthon, Charles (1855). “Artemis”. Een klassiek woordenboek. New York: Harper & Brothers. pp. 210. http://books.google.gr/books?id=TIYMAAAAYAAJ&pg=PA210#v=onepage&q&f=false.
- ἀρτεμής. Liddell, Henry George; Scott, Robert; Een Grieks-Engels Lexicon bij het Perseus Project.
- Artemisia in Herodotus
- Herodotus Boek 8: Urania, 67 “…Toen hij was gekomen en op een opvallende plaats was gezet, kwamen degenen die despoten waren van hun eigen naties of bevelhebbers van divisies die waren gestuurd, voor hem uit hun schepen, en namen plaats zoals de koning aan ieder een rang had toegekend, eerst de koning van Sidon, dan hij van Tyrus, en na hen de rest; en toen zij in de juiste volgorde hadden plaatsgenomen, stuurde Xerxes Mardonios en informeerde, terwijl hij ieder beproefde, of hij een strijd over zee zou voeren.”
- Herodotus Boek 8: Urania, 68 “Toen Mardonios dus rondging om hen te ondervragen, te beginnen met de koning van Sidon, gaven de anderen hun mening allemaal in dezelfde zin, en adviseerden hem om een strijd over zee te voeren, maar Artemisia sprak deze woorden:”
- Herodotus Boek 8: Urania, 68 (a)
- Herodotus Boek 8: Urania, 68 (b)
- Herodotus Boek 8: Urania, 68 (c)
- Herodotus Boek 8: Urania, 69
- Artemisia in Herodotus ” Zij voerde de strijdkrachten van Halicarnassos, Cos, Nisyros en Calyndos aan, en leverde vijf schepen. De schepen die zij meebracht hadden de beste reputatie van de hele vloot, naast die van Sidon,…”
- Herodotus Boek 8: Urania,87 “Toen de zaken van de koning in grote verwarring waren geraakt, werd in deze crisis een schip van Artemisia achtervolgd door een Atheens schip; en omdat zij niet kon ontsnappen, want voor haar lagen andere schepen van haar eigen kant, terwijl haar schip, naar het zich liet aanzien, het verst gevorderd was in de richting van de vijand, besloot zij wat zij zou doen, en het bleek ook veel in haar voordeel te zijn dat zij dit had gedaan. Terwijl zij door het Atheense schip werd achtervolgd, viel zij met volle carrière aan tegen een schip van haar eigen zijde, bemand door Calyndiërs en waarin de koning der Calyndiërs Damasithymos was ingescheept.”
- Herodotus Boek 8: Urania, 87 “Welnu, al is het waar dat zij al eerder ruzie met hem had gehad, toen zij nog bij de Hellespont waren, toch kan ik niet zeggen of zij dit opzettelijk deed, of dat het Calyndische schip toevallig in haar vaarwater terechtkwam. “
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53 “Artemisia, in de zeeslag bij Salamis, stelde vast dat de Perzen verslagen waren, en dat zijzelf bijna in handen van de Grieken was gevallen. Zij beval de Perzische vlaggen neer te halen en de kapitein van het schip een Perzisch schip aan te vallen dat langs haar voer. Toen de Grieken dit zagen, dachten zij dat zij een van hun bondgenoten was; zij trokken zich terug en lieten haar met rust, terwijl zij hun strijdkrachten tegen andere delen van de Perzische vloot richtten. Artemisia week intussen uit en ontsnapte veilig naar Caria.”
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53.2 “…liet een schip van de Calyndische bondgenoten zinken, dat onder bevel stond van Damasithymus.”
- Herodotus Boek 8: Urania, 93 “…Ameinias van Pallene, de man die Artemisia had achtervolgd.”
- Herodotus Boek 8: Urania, 87
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53 “De Grieken, die dit zagen, veronderstelden dat zij een van hun bondgenoten was; zij trokken zich terug en lieten haar met rust, terwijl zij hun krachten richtten op andere delen van de Perzische vloot.”
- Herodotus Boek 8: Urania, 93 “Als hij nu had geweten dat Artemisia in dit schip voer, zou hij niet zijn opgehouden voordat hij haar had gepakt of zelf was gepakt; want er waren orders gegeven aan de Atheense kapiteins, en bovendien was er een prijs van tienduizend drachmen uitgeloofd voor de man die haar levend zou pakken; want zij vonden het onverdraaglijk dat een vrouw een expeditie tegen Athene zou ondernemen.”
- Herodotus Boek 8: Urania,88
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53.5 “En zelfs in het heetst van de strijd, toen hij de manier zag waarop zij zich onderscheidde, riep hij uit: “O Zeus, U hebt zeker vrouwen gevormd uit mannenmateriaal en mannen uit vrouwenmateriaal.”
- Themistocles Door Plutarch”…zijn lichaam, dat tussen andere scheepswrakken dreef, was bekend bij Artemisia, en werd naar Xerxes gedragen.”
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53.3 “Artemisia koos altijd een lang schip, en had zowel Griekse als barbaarse kleuren aan boord. Als ze een Grieks schip achtervolgde, hees ze de barbaarse kleuren; maar als ze door een Grieks schip achtervolgd werd, hees ze de Griekse kleuren; zodat de vijand haar voor een Griek zou aanzien, en de achtervolging zou opgeven”
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53.2″ Als erkenning voor haar dapperheid, stuurde de koning haar een compleet pak met Griekse wapenrusting; en hij gaf de kapitein van het schip een distaff en een spindel.”
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53.5″ Bij de beroemde slag bij Salamis erkende de koning dat zij boven alle officieren van de vloot uitsteeg.”
- Herodotus Boek 8: Urania, 101
- Herodotus Boek 8: Urania, 102
- Herodotus Boek 8: Urania, 103 “Met dit advies was Xerxes zeer verheugd, omdat zij erin slaagde precies dat te zeggen wat hij zelf van plan was te doen: Want zelfs als alle mannen en alle vrouwen van de wereld hem hadden aangeraden te blijven, zou hij dat niet hebben gedaan, zoals ik denk, zozeer was hij door schrik bevangen. ”
- Herodotus Boek 8: Urania, 103
- Polyaenus: Stratagems- BOEK 8, 53.4 “Artemisia legde soldaten in een hinderlaag bij Latmus; en zijzelf, met een talrijke stoet vrouwen, eunuchen en muzikanten, vierde een offer in het bosje van de Moeder der Goden, dat ongeveer zeven stadiën van de stad verwijderd was. Toen de inwoners van Latmus naar buiten kwamen om de prachtige processie te zien, drongen de soldaten de stad binnen en namen haar in bezit. Zo nam Artemisia door fluiten en cimbalen bezit van wat zij tevergeefs gewapenderhand had trachten te verkrijgen.”
- Artemisia I Ionische Griekse koningin (r.c. 480 v.c.e.) door Caitlin L. Moriarity “Thessalus, een zoon van Hippocrates, beschrijft haar in een toespraak als een laffe piraat. In zijn toespraak leidt Artemisia een vloot schepen naar het Eiland Cos om de Coans op te jagen en af te slachten, maar de goden grijpen in. Nadat Artemisia’s schepen door de bliksem zijn verwoest en zij hallucineert over visioenen van grote helden, ontvlucht Artemisia Cos met haar doel onvervuld.”
- Müller, Karl Otfried (1839). De geschiedenis en oudheden van het Dorische ras. 2. p. 460. http://books.google.gr/books?id=HX4OAAAAQAAJ&pg=PA460&lpg=PA460&dq=Thessalus%2Bartemisia&source=bl&ots=jIIBIoOnow&sig=ObzVwET-eXk2sfMglecQPWHonHA&hl=el&sa=X&ei=EkUsUuuyHubx4QSH_4CICA&ved=0CDoQ6AEwAjgK#v=onepage&q=artemisia&f=false. “De oratie van de vermeende Thessalus, in Epist. Hippocrat. p. 1294. ed. Foës. vermeldt, dat “de koning van Perzië aarde en water eiste (493 v. Chr.), hetgeen de Coërs weigerden (in tegenstelling tot Herod. VI. 49.); dat hij daarop het eiland Cos aan Artemisia gaf om te verkwanselen. Artemisia leed schipbreuk, maar veroverde daarna het eiland. Tijdens de eerste oorlog (490 v. Chr.) regeerden Cadmus en Hippolochus over de stad; de eerste verliet de stad toen Artemisia het eiland innam.”
- Photius, Myrobiblion, Codex 190, verwijzend naar een werk genaamd Nieuwe Geschiedenis (nu verloren) van Ptolemaeus Chennus: “En vele anderen, mannen en vrouwen, die leden aan het kwaad van de liefde, werden van hun hartstocht verlost door van de top van de rots te springen, zoals Artemesa, dochter van Lygdamis, die oorlog voerde met Perzië; verliefd op Dardarnus van Abydos en geminacht, krabde zij zijn ogen uit terwijl hij sliep, maar toen haar liefde toenam onder invloed van goddelijke woede, kwam zij op aanwijzing van een orakel naar Leucade, wierp zich van de top van de rots, doodde zichzelf en werd begraven.”
- Noury, Manouchehr Saadat (7 okt. 2008). “EERSTE IRANESE VROUWELIJKE ADMIRAAL: ARTEMIS”. http://www.iranian.ws/cgi-bin/iran_news/exec/view.cgi/46/26955/printer.
- Nieuwe gemeente Halicarnassus
- Veerboten en cruiseschepen
Bronnen
Primaire bronnen
- Herodotus, The Histories, trans. Aubrey de Sélincourt, Penguin Books, 1954.
- Vitruvius, De architectura ii,8.10-11, 14-15
- Pliny de Oudere, Naturalis historia xxxvi.4.30-31
- Orosius, Historiae adversus paganos ii.10.1-3
- Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium iv.6, ext. I
- Justinus, Epitome Historiarum philippicarum Pompei Trogi ii.12.23-24
- Πoλύαινoς (Polyaenus) (in het Grieks). Στρατηγήματα, Βιβλίον 8 . blz. 290-291. http://books.google.gr/books?id=_VYPAAAAQAAJ&pg=PP9&lpg=PP9&dq=%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%82+%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1+%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF+8&source=bl&ots=lRSyvSgC-I&sig=ls_e6OfcBO5fWoTJTK9ySXkLaFY&hl=el&sa=X&ei=IUXDUaGMHceVswbanYCIBA&ved=0CFYQ6AEwBjgK#v=onepage&q=%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%AF%CE%B1&f=false.
Secundaire bronnen
- Nancy Demand, A History of Ancient Greece. Boston: McGraw-Hill, 1996. ISBN 0-07-016207-7
- Salisbury, Joyce (mei 2001). Encyclopedia of Women in the Ancient World. ABC-CLIO. pp. 20-21. ISBN 978-1576070925. http://books.google.gr/books?id=HF0m3spOebcC&pg=PA20&lpg=PA20&dq=artemisia+greek&source=bl&ots=q0OlqxF5iC&sig=CrcSwiDWT_qqUeOBzFl8dyd93iU&hl=el&sa=X&ei=FlTAUZ6aEYqRtQank4G4CQ&ved=0CEkQ6AEwAzgU#v=onepage&q=artemisia%20greek&f=false.
- (in het Grieks) Αρχαία Αλικαρνασσός Νέα Αλικαρνασσός Ταξίδι στο χρόνο και στην ιστορία… . Prefectuur van Heraklion Gemeente Nieuw Halicarnassus. 2006. pp. 24-25. ISBN 960-88514-3-2. http://www.nea-alikarnassos.gr/files/7/49/1-52.pdf.
- Livius.org: Artemisia van Halicarnassus
- Encyclopædia Iranica: ARTEMISIA
- Artemisia I Ionische Griekse koningin (r.c. 480 v.c.)
- Artemisia in Herodotus
- Artemisia I-Encyclopaedia of the Hellenic World
- Artemisia I-Encyclopedia Britannica
- Herodotus: Artemisia bij Salamis, 480 BCE – Fordham University
Deze pagina maakt gebruik van Creative Commons-gelicentieerde inhoud van Wikipedia (bekijk auteurs).