Zdrowie psychiczne

Autor: Anxiety Canada

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD) jest zaburzeniem lękowym, które dotyka około 1-2% populacji. Osoby z OCD doświadczają zarówno obsesji jak i kompulsji.

• Obsesje to niechciane i niepokojące myśli, obrazy lub impulsy, które nagle pojawiają się w umyśle i powodują duży niepokój lub dystres.

• Kompulsje to celowe zachowania (np.np. mycie, sprawdzanie, zamawianie) lub czynności umysłowe (np. modlitwa, liczenie, powtarzanie fraz), które są wykonywane w celu zmniejszenia niepokoju spowodowanego obsesjami.

Nie zapomnij obejrzeć naszego filmu, aby uzyskać więcej informacji!

Rozpoznanie OCD: Do I have it?

Historia Jenny

Jenny jest 31-letnią mężatką i ma 3-letniego syna. Urodzona i wychowana w Chinach, wyemigrowała do Kanady wraz z mężem około 10 lat temu. Od ponad roku jest na zwolnieniu z pracy pielęgniarki z powodu trudności związanych z lękami.

Jenny mówi, że z powodu swojej pracy zawsze dbała o czystość, ale nigdy nie była przesadnie zaniepokojona zarazkami. Jednak kiedy wróciła do pracy po urlopie macierzyńskim, zaczęła mieć „przerażające” myśli, że jeśli nie będzie wystarczająco ostrożna, może zarazić się w pracy poważną chorobą (taką jak AIDS) i sprawić, że jej dziecko będzie chore. Chociaż wiedziała, że trudno jest zarazić się wirusem HIV, myśl o tym, że jej syn mógłby zachorować, była dla niej bardzo niepokojąca. Z tego powodu bardzo dbała o mycie rąk w pracy; na przykład używała tylko bardzo gorącej wody do mycia rąk, ponieważ uważała, że w ten sposób będą czystsze, i myła je wielokrotnie, dopóki nie poczuła, że jest „w sam raz”. Upewniła się również, że przed wyjściem do domu przebrała się z ubrania roboczego i umyła je wybielaczem. Jenny mówi, że początkowo jej strach przed zakażeniem był do opanowania, ponieważ musiała myć ręce tylko po kontakcie z pacjentem. Myślała, że to tylko etap i że „przejdzie jej.”

Jednak z czasem strach Jenny tylko się nasilił. Wkrótce odkryła, że pochłaniają ją obawy przed zarażeniem się chorobą i przeniesieniem jej na syna. Zaczęła obawiać się kontaktu z coraz większą ilością rzeczy w pracy i czuła, że musi częściej myć ręce. Do czasu, gdy zdecydowała się na urlop, myła ręce do 70 razy dziennie, w wyniku czego były one surowe i krwawiły. W domu często „dezynfekuje” wszystkie zabawki swojego syna wrzątkiem, a jego ubrania i pościel pierze w wybielaczu. Unika też zabierania go do parków i innych miejsc publicznych w obawie, że zetknie się z jakimś „zanieczyszczeniem” (np. odchodami zwierząt, zużytą bibułą) i zachoruje. Troska Jenny o dobro syna jest głównym źródłem napięć między nią a jej mężem, ponieważ mąż uważa, że Jenny nadmiernie chroni ich syna. Chociaż Jenny zdaje sobie sprawę, że jej strach jest przesadny, zbyt trudno jest jej oprzeć się myciu i sprzątaniu, ponieważ nie chce ryzykować skrzywdzenia syna.

Historia Dawida

Dawid jest 40-letnim księgowym, który jest rozwiedziony i mieszka sam. Jego małżeństwo zakończyło się z powodu jego sposobu postępowania. David opisuje siebie jako „perfekcjonistę”, który powtarza wszystko, co robi (np. czytanie, pisanie, zamykanie drzwi) co najmniej trzy razy, aby upewnić się, że wykonał każde zadanie perfekcyjnie. Mówi, że im bardziej jest niespokojny i zestresowany, tym więcej razy musi powtarzać zadanie. Wie, że wykonał coś perfekcyjnie, kiedy ma wrażenie, że jest to „w sam raz”. David mówi, że od dzieciństwa zawsze dbał o to, by wszystko robić perfekcyjnie i poprawnie. Kiedy chodził do szkoły, spędzał większość czasu na pisaniu i przepisywaniu zadań, aby upewnić się, że są one wykonane perfekcyjnie. Czytał ten sam paragraf w podręczniku tak długo, aż poczuł, że całkowicie zrozumiał i zapamiętał zawarte w nim informacje.

W pracy wielokrotnie sprawdza wszystko, co robi, szczególnie formularze i inne prace pisemne, aby upewnić się, że zrobił to poprawnie i perfekcyjnie. Jeśli popełni błąd, musi przerabiać cały dokument. Twierdzi, że często dużo czasu zajmuje mu wykonanie jakiejkolwiek pracy pisemnej, nawet napisanie adresu na kopercie, ponieważ obawia się, że może stać się coś złego (np. utrata klienta), jeśli coś nie zostanie wykonane „perfekcyjnie”. David ma również silną potrzebę poznawania i zapamiętywania rzeczy, wielokrotnie prosi o wyjaśnienia, jeśli nie do końca rozumie coś, co zostało mu powiedziane. Wielokrotnie też mruga oczami, gdy próbuje coś zrozumieć, ponieważ uważa, że to pomaga mu lepiej zrozumieć sytuację. David jest również bardzo zaniepokojony tym, by powiedzieć ludziom „właściwą rzecz”. Martwi się, że jeśli nie będzie się precyzyjnie komunikował, zostanie źle zrozumiany. Zazwyczaj najpierw ćwiczy w głowie to, co chce powiedzieć, aby upewnić się, że jego odpowiedzi są precyzyjne i doskonałe.

Dawid wie, że jego potrzeba perfekcji spowodowała rozpad jego małżeństwa i sprawia, że jest mniej produktywny w pracy, ale martwi się, że jeśli nie będzie dążył do robienia wszystkiego perfekcyjnie, będzie ciągle popełniał błędy i zostanie bez pracy, a potem bezdomny. David czuje się zagubiony i przygnębiony; nie jest pewien co powinien zrobić ze swoim stanem i nie jest przekonany, że może się zmienić.

Top

Jak wyglądają natręctwa?

Istnieje wiele różnych rodzajów natręctw, a wiele osób z OCD ma więcej niż jeden rodzaj natręctw. Niektóre przykłady powszechnych obsesji to:

Lęk przed skażeniem.

• Obsesja ta wiąże się z lękiem przed kontaktem z zarazkami, zachorowaniem lub zachorowaniem innych osób w wyniku dotknięcia „brudnych” lub „skażonych” przedmiotów, lepkich substancji lub chemikaliów. Na przykład, „Zostanę skażony zarazkami, jeśli podniosę ten długopis z podłogi”, lub „Mogę zostać zatruty ołowiem, jeśli wejdę w kontakt z farbą.”

Myślenie o wątpliwościach.

• Ta obsesja obejmuje ciągłe wątpliwości, czy zrobiłeś coś złego lub popełniłeś błąd. Na przykład: „Czy wyłączyłem kuchenkę?”, „Myślę, że popełniłem błąd ortograficzny w e-mailu, który właśnie wysłałem”, „Myślę, że wyrzuciłem coś ważnego” lub „Być może nie odpowiedziałem na to pytanie wystarczająco jasno i precyzyjnie.”

Lęk przed przypadkowym skrzywdzeniem siebie lub innych.

• Dorośli z tymi obsesjami boją się skrzywdzić siebie lub innych przez nieostrożność. Na przykład: „Jeśli nie upewnię się, że drzwi są zamknięte na klucz w nocy, do mieszkania może się włamać, a ja mogę zostać okradziony i zamordowany”, „Jeśli natychmiast nie przebiorę się z moich ubrań roboczych i nie wypiorę ich z wybielaczem, mogę przynieść do domu zarazki z zewnątrz i spowodować chorobę całej mojej rodziny.”

Potrzeba symetrii/dokładności.

• Dorośli z tą obsesją odczuwają potrzebę posiadania przedmiotów umieszczonych w pewnym porządku lub pozycji, lub zadań lub wydarzeń, które mają być zakończone w ustalony sposób. Na przykład: „Muszę posortować wszystkie moje ubrania według kolorów i mieć je zwrócone w tym samym kierunku. Inaczej po prostu nie czuję się dobrze!”; „Właśnie podrapałem się dwa razy po prawym ramieniu i teraz muszę to zrównoważyć, drapiąc się dwa razy po lewym ramieniu.”

Repugnant obsessions.

• Repugnant oznacza obrzydliwy. Tego rodzaju obsesje obejmują niechciane myśli, obrazy lub impulsy zrobienia czegoś okropnego bliskiej osobie (np. wyrzucenie dziecka z balkonu, kopnięcie starszej babci; skok z mostu); obsesje seksualne (np. myśli o dotknięciu kogoś seksualnie wbrew jego/jej woli, obrazy molestowania własnego dziecka, wątpliwości dotyczące własnej seksualności); oraz obsesje, które naruszają przekonania religijne (np. przeklinanie w świątyni/kościele, obrazy uprawiania seksu z księdzem). Obsesje odrażające mogą również przybierać formę wątpliwości, na przykład: „Czy przejechałem kogoś bezwiednie?”, „Czy podnieciłem się seksualnie podczas kąpieli dziecka?” lub „Czy zgrzeszyłem, ale zapomniałem odpokutować?

  Kilka przykładów typowych kompulsji to:

  Kompulsje mycia/sprzątania.

  • Nadmierne mycie rąk

  • Rytuały i zasady sprzątania łazienki lub kuchni, prania bielizny itp.

  • Rytuały pielęgnacyjne/mycia zębów (na przykład mycie zębów w określonej kolejności)

  • Rytuały prysznicowe (takie jak mycie najpierw określonej części ciała)

  Kompulsje kontrolne.

  • Sprawdzanie, aby upewnić się, że drzwi są zamknięte, piece są wyłączone, gniazdka elektryczne są odłączone od zasilania, itp.

  • Sprawdzanie, aby upewnić się, że wszyscy są w porządku i nie są skrzywdzeni. Na przykład, wielokrotne dzwonienie do członków rodziny, aby „sprawdzić”, czy są bezpieczni.

  • Sprawdzanie, czy nie popełniłeś żadnych błędów. Na przykład, wielokrotne czytanie wiadomości e-mail w celu „sprawdzenia”, czy nie ma w nich błędów ortograficznych/gramatycznych lub wzrokowe sprawdzanie otoczenia w celu upewnienia się, że nie zostawiliśmy niczego ważnego.

  Zachowania te są wykonywane w celu zapobieżenia wydarzeniu się czegoś złego. Jednak powtarzające się sprawdzanie często sprawia, że ludzie czują się jeszcze mniej pewni, że udało im się skutecznie zapobiec złemu wydarzeniu. Niektóre przykłady obejmują:

  Kompulsje porządkowania/aranżowania.

  • Ta kategoria kompulsji obejmuje układanie przedmiotów w określony sposób, takich jak ubrania, książki, buty itp. Na przykład, możesz ustawić wszystkie ubrania w szafie tak, aby były ułożone według koloru, ze wszystkimi wieszakami skierowanymi w tym samym kierunku. Dorośli z tym przymusem będą czasami układać rzeczy tak długo, aż „poczują się dobrze”. Niektórzy robią to, aby zapobiec złym rzeczom; na przykład, „Jeśli nie ułożę wszystkich książek i czasopism w domu tak, aby były skierowane na wschód, to ktoś z mojej rodziny umrze.”

  Rytuały mentalne.

  • Są to kompulsje, które są wykonywane w twojej głowie. Na przykład, możesz mentalnie powtarzać modlitwę za każdym razem, gdy masz myśli o czymś złym, lub możesz zastąpić „złą” myśl (np.: mama umiera) „dobrą” (np.: mama uśmiechnięta i zdrowa), mama uśmiechnięta i zdrowa).

  Potrzeba pytania lub zwierzania się.

  • Niektórzy dorośli z OCD obawiają się, że zrobili lub pomyśleli coś „złego” i dlatego odczuwają silną potrzebę zwierzania się ze wszystkich swoich myśli przyjaciołom lub rodzinie (np. mówiąc bliskiej osobie, że „właśnie pomyślałem o wypchnięciu kogoś na ulicę”). Większość osób, które odczuwają potrzebę przyznania się do winy, poszukuje również wielokrotnego zapewnienia, że wszystko jest w porządku (np. pytając ukochaną osobę: „Czy nadal mnie kochasz, mimo że miałem złą myśl?”).

  Hoarding.

  • Niektórzy dorośli z OCD z trudem wyrzucają rzeczy, które innym wydają się bezużyteczne lub mają ograniczoną wartość. Hoarding może prowadzić do nadmiernego bałaganu w domu i przeszkadzać w codziennym życiu. Na przykład, niektóre osoby nie są w stanie wyrzucić paragonów, dokumentów finansowych czy starych gazet.

  Top

  Skąd mam wiedzieć, że mam OCD?

  Każdy ma od czasu do czasu myśli, które są denerwujące lub nie mają sensu; to normalne. Samo posiadanie nieprzyjemnych myśli nie oznacza, że ma się obsesje. Podobnie, nie jest niczym niezwykłym, że ludzie powtarzają pewne czynności, takie jak podwójne sprawdzanie, czy drzwi są zamknięte. Jednak zachowania te nie zawsze są kompulsjami.

  Kiedy mamy do czynienia z obsesją?

  1. Obsesje występują często, nawet jeśli bardzo staramy się ich nie mieć. Osoby z OCD często mówią, że ich obsesje są natrętne i wymykają się spod kontroli

  2. Obsesje są czasochłonne. Osoby z OCD spędzają co najmniej godzinę dziennie na myśleniu o swoich obsesjach.

  3. Obsesje powodują duży niepokój lub cierpienie i przeszkadzają w życiu.

  4. Obsesje często prowadzą do kompulsji. Ludzie, którzy mają normalne niechciane myśli nie będą angażować się w zachowania kompulsywne lub rytualne, aby „naprawić” lub „cofnąć” obsesję.

  Kiedy jest to kompulsja?

  1. Kompulsje są związane z obsesjami. Na przykład, jeśli masz obsesje na punkcie bycia skażonym zarazkami, będziesz kompulsywnie mył ręce, aby zmniejszyć lęk przed byciem skażonym przez dotknięcie czegoś „brudnego”.

  2. Kompulsje są powtarzalne. Często są wykonywane wielokrotnie oraz w sposób przesadny i bardzo specyficzny (np. dokładne mycie każdego palca, używanie tylko ciepłej wody). Jeśli kompulsje nie są wykonywane „poprawnie” lub są przerywane, może być konieczne ponowne wykonanie całego kompulsji. Raz nigdy nie jest dość!

  3. Kompulsje są również czasochłonne. Osoby z OCD często spędzają co najmniej godzinę dziennie na wykonywaniu swoich kompulsji.

  4. Kompulsje są celowe. Chociaż osoby z OCD opisują swoje natręctwa jako niechciane myśli, które „wskakują” im do głowy bez zaproszenia, kompulsje są wykonywane świadomie, ponieważ kompulsje redukują lęk w krótkim okresie czasu. Podczas gdy obsesje powodują niepokój, wykonywanie przymusu zmniejsza ten niepokój. Na przykład, jeśli masz obsesję na punkcie bycia skażonym przez zarazki, prawdopodobnie będziesz odczuwał niepokój. Jeśli jednak zaczniesz kompulsywnie myć ręce, twój niepokój prawdopodobnie zmniejszy się.

  5. Kompulsje powodują wiele niepokoju w dłuższej perspektywie. Chociaż osoby cierpiące na OCD wykonują kompulsje, aby „poradzić sobie” ze swoimi obsesjami, często odkrywają, że stają się „niewolnikami” swoich kompulsji. Oznacza to, że muszą je wykonywać tak często, że czują, że nie mają nad nimi kontroli.

  Podsumowując, masz OCD jeśli:

  1. Spędzasz dużo czasu myśląc o swoich obsesjach (lub ich unikając) i/lub wykonując kompulsje.

  2. Przez większość czasu odczuwasz niepokój lub zdenerwowanie.

  3. Ciągle ma to znaczący wpływ na Twoje codzienne życie. Na przykład, OCD może powodować, że wykonanie drobnego zadania (np. napisanie zwykłego e-maila) zajmuje wiele godzin, przeszkadza w spędzaniu czasu z rodziną i przyjaciółmi, uniemożliwia dotrzymanie terminów w pracy lub nawet wyjście z domu.

  Młodzi dorośli w wieku od 18 do 24 lat są najbardziej narażeni na rozwój OCD. Jednak wielu dorosłych z OCD twierdzi, że objawy zaczęły się, gdy byli dziećmi lub nastolatkami.

  Mężczyźni mają tendencję do zapadania na OCD w młodszym wieku (zwykle między 14 a 19,5 rokiem życia) niż kobiety (zwykle między 21 a 22 rokiem życia). Wśród dorosłych kobiety zgłaszają występowanie OCD nieco częściej niż mężczyźni.

  Z czasem objawy OCD mogą się zmieniać. Na przykład, na początku możesz kompulsywnie myć ręce, ale później rozwinąć nadmierne zachowania kontrolne i właściwie całkowicie zaprzestać kompulsywnego mycia.

  Top

  Jakie inne rzeczy robią dorośli z OCD w życiu codziennym? Dorośli z OCD często poświęcają wiele czasu i wysiłku na unikanie wszystkiego, co może wywołać objawy. Na przykład, osoby z lękiem przed zanieczyszczeniem mogą unikać podawania ręki innym osobom. Jeśli osoba boi się skrzywdzić innych, może unikać używania ostrych przedmiotów (np. noży, nożyczek). Czasami unikanie może być skrajne i uniemożliwiać załatwianie spraw lub wychodzenie z domu.

  Dystrakcja. Osoby cierpiące na OCD często próbują odwrócić uwagę od swoich obsesji robiąc lub myśląc o czymś innym.

  Zaangażowanie rodziny w rytuały. Dorośli cierpiący na OCD mogą być tak przygnębieni i zaniepokojeni swoimi obsesjami, że zmuszają swoich przyjaciół i rodzinę do wykonywania pewnych przymusów lub przestrzegania pewnych „zasad”. Na przykład, taka osoba może poprosić członków rodziny o zmianę „brudnych” ubrań natychmiast po przyjściu do domu lub nie pozwolić członkom rodziny na używanie pewnych słów.

  Top

  OCD:Fakty!

  • Największe ryzyko zachorowania na OCD dotyczy młodych dorosłych w wieku od 18 do 24 lat. Jednak wielu dorosłych cierpiących na OCD twierdzi, że ich objawy zaczęły się, gdy byli dziećmi lub nastolatkami.

  • Mężczyźni mają tendencję do zapadania na OCD w młodszym wieku (zwykle między 14 a 19,5 rokiem życia) niż kobiety (zwykle między 21 a 22 rokiem życia). Wśród dorosłych, kobiety zgłaszają występowanie OCD nieco częściej niż mężczyźni.

  • Z czasem objawy OCD mogą się zmieniać. Na przykład, można zacząć od kompulsywnego mycia rąk, ale później rozwinąć nadmierne zachowania sprawdzające i właściwie całkowicie zaprzestać kompulsywnego mycia.

  Top

  Pomoc własna: Zarządzanie OCD w domu

  Click here for Self-help: Zarządzanie OCD w domu.