W piątym wieku, sałata łodygowa została zarejestrowana w Chinach. Podczas gdy inne kraje hodowały soczyste liście, Chińczycy rozwijali grubą, chrupiącą łodygę do gotowania. Powstałe w ten sposób warzywo, z mocną łodygą i małymi liśćmi, znamy jako sałatę selerową, sałatę chińską lub sałatę szparagową. Jest ona powszechna w Chinach, ale dopiero niedawno stała się bardziej dostępna w Stanach Zjednoczonych.
W 1400 roku w Europie rozwijano sałaty o luźnych głowach, takie jak masłowa i krucha. Na początku wieku uprawa sałaty była nadal ograniczona do Europy, Azji i Afryki. Krzysztof Kolumb mógł przywieźć nasiona sałaty do Nowego Świata podczas swojej podróży w 1494 roku, lub też kolejni osadnicy mogli przywieźć swoje ulubione odmiany. Niezależnie od tego, przez następne 200 lat odmiany sałaty rozprzestrzeniały się w Ameryce Północnej i Południowej.
W międzyczasie, w Europie, Francuzi określili sałaty łodygowe w rzymskich ogrodach papieskich jako „rzymskie”. Alternatywna nazwa, „cos”, została użyta dla sałaty łodygowej uprawianej na greckiej wyspie Kos, głównym regionie produkcji sałaty. Nazwy te były wymienne przez wieki, ale „rzymska” jest dziś częściej używana.
Do 1600 roku europejscy rolnicy rozwijali sałaty o twardych głowach, a także sałatę rzymską o czerwonych oczkach, czerwone i zielone liście dębu oraz sałaty o kędzierzawych liściach. Francja, Holandia i Włochy były głównymi ośrodkami tej pracy hodowlanej w kierunku bardziej zróżnicowanych kolorów i stylów liści sałaty.
Wczesne europejskie odmiany sałaty
Thomas Jefferson miał 17 odmian sałaty zasadzonych w Monticello. Jedną z jego ulubionych była 'Brown Dutch’, pochodząca z Holandii. Ta sałata o luźnych liściach z czerwono-brązowymi odcieniami nadawała się do sadzenia jesienią i zbiorów zimą w łagodnym klimacie Wirginii. 'Brown Dutch’ jest jedną z naszych najstarszych zachowanych odmian.
'Green Capuchin’, rodzic dzisiejszej sałaty 'Boston’, był kolejnym ulubieńcem Jeffersona. Twierdził on, że ta jasnozielona, maślana sałata o luźnych główkach jest bardzo łatwa w utrzymaniu. W miarę rozwoju i ulepszania odmian uprawnych nazwa ulegała zmianie i obecnie „Boston”, „Bibb” i „Butter” są używane zamiennie do określania jasnozielonej, słodkiej sałaty o luźnych główkach. Jednak 'Bibb’, nazwana na cześć Jacka Bibba, rolnika z Kentucky, który ją rozwinął, ma zazwyczaj mniejszą głowę niż pozostałe.
Kolor nasion jest jednym z niezawodnych sposobów na rozróżnienie sałat dziedziczonych, gdy ich nazwy zostały zmienione lub gdy mają wiele wspólnych nazw. Odmiana o czarnych nasionach 'Green Capuchin’ jest oryginalną odmianą europejską, obecnie najczęściej nazywaną 'Tennis Ball’, choć można ją znaleźć jako 'Salamander’. Odmiana o białych nasionach, obecnie znana jako 'Boston Market’, jest jednym z najstarszych dziedziców w Stanach Zjednoczonych.
’Silesia’, opracowana we Francji, była ulubioną sałatą w Stanach Zjednoczonych w latach 1800. Jest to odporna, niegłówkowa sałata o pomarszczonych brzegach liści, która od tego czasu zyskała wiele nazw, w tym 'Curled Silesia’, 'Early Curled Simpson’ i 'White Seeded Simpson’.’
Eugene Davis wybrał najbardziej odporne na zimno rośliny odmiany 'Curled Silesia’ do zimowej uprawy szklarniowej w Michigan pod koniec XIX wieku. Nową, odporniejszą odmianę nazwał 'Grand Rapids.’
Iceberg Lettuce and Beyond
Na początku lat 1900-tych, pięć najpopularniejszych sałat to 'Prizehead,’ 'Hanson,’ 'Black Seeded Simpson,’ 'Tennis Ball,’ i 'Big Boston,’ w tej kolejności. Sprzedawcy musieliby sprzedawać te zieleniny lokalnie, ponieważ były one zbyt kruche i łatwo psujące się, aby wytrzymać w transporcie.
Chłodnicze wagony kolejowe istniały w jakiejś formie od około 1860 roku, a w latach 20-tych stały się wystarczająco wyrafinowane, aby wysyłać sałatę przez kraj z Kalifornii, gdzie sałata była uprawiana przez cały rok. Twarde sałaty kruche, takie jak 'New York’, były najlepsze do podróży, a lista najpopularniejszych odmian odzwierciedlała ten priorytet: 'New York’, 'Big Boston’, 'Grand Rapids’, 'Salamander’ i 'Hanson’ wkrótce znalazły się na szczycie list przebojów.
W 1941 roku 'Great Lakes’, prawdziwa sałata lodowa, zastąpiła 'New York’ jako wiodąca sałata Ameryki. Była ona odporna na pękanie, wydajna w ekstremalnych warunkach pogodowych i gęstsza niż poprzednie odmiany sałaty kruchej. W 1944 roku 'Great Lakes’ została zwycięzcą All-America Selections, a ta sałata lodowa jest tym, co Amerykanie jedli przez dziesięciolecia w sałatkach, kanapkach i slaws.
Gusta zmieniły się w latach 70. Dobre zdrowie i naturalna żywność powróciły na czoło kulinarnego świata, a sałata została skontrolowana pod kątem wartości odżywczych tak samo krytycznie, jak inne produkty. Sałata lodowa, choć twardsza i lepiej przystosowana do długodystansowego transportu i przechowywania, jest mniej pożywna niż sałata masłowa, rzymska i liściasta. W odpowiedzi na zapotrzebowanie na bardziej pożywną żywność, bary sałatkowe zaczęły serwować kilka rodzajów sałaty, a supermarkety sprzedawały mieszanki zieleniny w torebkach. Ulepszone pakowanie i przechowywanie po zbiorach, w połączeniu z bardziej efektywnym transportem chłodniczym, sprawiły, że delikatne odmiany sałaty stały się powszechnie dostępne. Różnorodność powróciła na talerze konsumentów.
Zdrowsze i bardziej interesujące zieleniny nadal zastępują odmiany sałaty lodowej. W ciągu ostatnich 25 lat mieszanki sałat stały się modnym daniem dla smakoszy. Sałaty mieszane, ogólnie określane jako „mesclun”, są często kombinacją różnych rodzajów sałaty. Inne mieszanki zawierają bogate w składniki odżywcze zieleniny, takie jak jarmuż, boćwina i szpinak, lub pikantne warzywa liściaste, takie jak rukola, mizuna i gorczyca. Firmy nasienne tworzą własne kombinacje dla ogrodników, a mesclun jest w prawie każdym menu restauracji.
Futurystyczna sałata
W 2015 roku astronauci na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) uprawiali i jedli „Outredgeous” czerwoną sałatę rzymską. Ich ogrodem była komora o nazwie Veggie, zawierała ona odpowiednie dla upraw oświetlenie i poduszki do ukorzeniania zamiast gleby. Połowa sałaty została przetestowana pod kątem bezpieczeństwa żywności na pokładzie i zjedzona przez astronautów, podczas gdy druga połowa zbiorów została zamrożona i zwrócona na Ziemię do analizy naukowej. Więcej niż tylko źródło żywności, ogrody w kosmosie mogą być sposobem na zarządzanie stresem związanym z życiem i pracą w ekstremalnym środowisku przez dłuższe okresy czasu, czy to na ISS, czy na potencjalnych misjach kosmicznych dalekiego zasięgu.
W 2016 roku astronauci ISS eksperymentowali z sałatą cut-and-come-again przez dłuższy okres zbiorów, kontynuując testowanie możliwości uprawy żywności na pojazdach kosmicznych, a także ulepszanie modułów ogrodowych w celu uzyskania lepszych zbiorów.
W kosmosie, w starożytnym Egipcie, i w prawie każdym punkcie pomiędzy, sałata była cenną częścią naszej diety, zapewniając obfitość witamin i minerałów w zamian za niewielki wysiłek w uprawie lub przygotowaniu. Obecnie dostępne są różne odmiany sałaty – od gorzkiej zieleniny, którą gardzili Rzymianie, przez luźne, maślane odmiany, które najlepiej jeść w dniu, w którym zostały ścięte, po wytrzymałe góry lodowe, którym nie przeszkadza zimno ani długie przechowywanie. Niezależnie od tego, które odmiany preferujesz, kiedy siadasz do świeżej, domowej sałatki, delektuj się tysiącami lat miłości i hodowli roślin, które złożyły się na każdy kęs.
Uprawa sałaty
Sałata jest łatwa w uprawie, co sprawia, że nawet początkujący ogrodnik czuje się sukcesem. Zazwyczaj lubi chłodną pogodę, ale istnieją odmiany odporne na upały. Nie przeszkadza jej lekki cień i nadaje się do uprawy w pojemnikach.
Nasiona lub sadzonki należy wysiewać w odległości 8 do 12 cali od siebie w glebie wzbogaconej kompostem. Sałata ma płytkie korzenie, więc wymaga codziennego podlewania. Należy ją ściółkować słomą, aby zaoszczędzić wodę i stłumić konkurencyjne chwasty. Użyj tkaniny cieniującej, aby utrzymać sałatę w chłodzie w połowie lata, i użyj niskich tuneli do ochrony przez zimę.
Cięcie sałaty pierwszą rzeczą w godzinach porannych, zanim słońce ogrzeje ją, podczas gdy jest chrupiąca. Możesz ściąć zewnętrzne liście główek sałaty zanim rośliny będą w pełni dojrzałe, aby przedłużyć zbiory. Umyj, schłodź i podawaj!
Nasiona sałaty
Źródła:
– Johnny’s Selected Seeds
– Monticello
– Baker Creek Heirloom Seeds
– Sustainable Seed Company
Dress It Up!
Moim ulubionym domowym dressingiem jest mieszanka oliwy z oliwek, pesto, sosu sojowego i posiekanego czosnku. Moim drugim ulubionym jest sos Thousand Island zrobiony z majonezu, ketchupu i posiekanych domowych ogórków i ich soku.
Bio: Nan Fischer jest założycielką Taos Seed Exchange, darmowej usługi wymiany nasion oferowanej ogrodnikom domowym w Taos County w Nowym Meksyku. Ma stopień naukowy w ogrodnictwie i wykorzystała swoją wiedzę do pielęgnowania roślin przez ponad 40 lat.
.