Depresja i przewlekły ból pleców

Depresja jest zdecydowanie najczęstszą emocją związaną z przewlekłym bólem pleców. Typ depresji, który często towarzyszy przewlekłemu bólowi określany jest jako duża depresja lub depresja kliniczna. Ten rodzaj depresji wykracza poza to, co można by uznać za normalny smutek lub uczucie „doła przez kilka dni”.

Patrz: Zrozumieć ból przewlekły

Objawy dużej depresji występują codziennie przez co najmniej dwa tygodnie i obejmują co najmniej 5 z poniższych objawów (DSM-IV, 1994):1

• Dominujący nastrój, który jest przygnębiony, smutny, niebieski, beznadziejny, obniżony lub drażliwy, który może obejmować okresowe napady płaczu
• Niski apetyt lub znaczna utrata masy ciała lub zwiększony apetyt lub przyrost masy ciała
• Problem ze snem polegający na zbyt dużej (hipersomnia) lub zbyt małej (hiposomnia) ilości snu
• Uczucie pobudzenia (niespokojny) lub ospałe (niska energia lub zmęczenie)

• Utrata zainteresowania lub przyjemności w zwykłych czynnościach
• Zmniejszony popęd płciowy
• Uczucie bezwartościowości i/lub winy
• Problemy z koncentracją lub pamięcią
• Myśli o śmierci, samobójstwie lub chęci bycia martwym

Ból przewlekły i depresja to dwa najczęstsze problemy zdrowotne, z którymi stykają się pracownicy służby zdrowia, jednak tylko garstka badań zbadała związek między tymi schorzeniami w populacji ogólnej (Currie i Wang, 2004).2

Poważna depresja jest cztery razy częstsza u osób z przewlekłym bólem pleców niż w populacji ogólnej (Sullivan, Reesor, Mikail & Fisher, 1992).3 W badaniach nad depresją u pacjentów z przewlekłym bólem pleców szukających leczenia w klinikach leczenia bólu, wskaźniki rozpowszechnienia są jeszcze wyższe. Od 32 do 82% pacjentów wykazuje pewien rodzaj depresji lub problemu depresyjnego, przy średniej 62% (Sinel, Deardorff & Goldstein, 1996).4 W ostatnim badaniu stwierdzono, że wskaźnik dużej depresji wzrasta liniowo wraz z większym nasileniem bólu (Currie i Wang, 2004).2 Stwierdzono również, że połączenie przewlekłego bólu pleców i depresji było związane z większą niepełnosprawnością niż depresja lub sam przewlekły ból pleców.

Depresja jest powszechna u osób z przewlekłym bólem pleców

Depresja jest częściej spotykana u pacjentów z przewlekłym bólem pleców niż u pacjentów z bólem o charakterze ostrym, krótkotrwałym. Jak dochodzi do rozwoju depresji w tych przypadkach? Można to zrozumieć patrząc na szereg objawów często doświadczanych przez osoby z przewlekłym bólem pleców lub innym bólem związanym z kręgosłupem.

• Ból często utrudnia sen, prowadząc do zmęczenia i drażliwości w ciągu dnia.
• W ciągu dnia, ponieważ pacjenci z bólem pleców mają trudności z wykonywaniem większości ruchów, często poruszają się powoli i ostrożnie, spędzając większość czasu w domu z dala od innych. Prowadzi to do izolacji społecznej i braku przyjemnych zajęć.
• Z powodu niezdolności do pracy mogą również wystąpić trudności finansowe, które zaczynają wpływać na całą rodzinę.
• Poza samym bólem mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo-jelitowe spowodowane lekami przeciwzapalnymi oraz ogólne uczucie otępienia psychicznego spowodowane lekami przeciwbólowymi.
• Ból rozprasza uwagę, prowadząc do problemów z pamięcią i koncentracją.
• Aktywność seksualna jest często ostatnią rzeczą, o której myśli dana osoba, co powoduje większy stres w związkach pacjenta.

Zrozumiałe jest, że te objawy towarzyszące przewlekłemu bólowi pleców lub szyi mogą prowadzić do uczucia rozpaczy, beznadziejności i innych objawów dużej depresji lub depresji klinicznej.

W niedawnym badaniu Strunin i Boden (2004) badali rodzinne konsekwencje przewlekłego bólu pleców.5 Pacjenci zgłaszali szeroki zakres ograniczeń w pełnieniu ról rodzinnych i społecznych, w tym: ograniczenia fizyczne, które utrudniały pacjentom wykonywanie obowiązków domowych, opiekę nad dziećmi i wspólne spędzanie czasu wolnego z małżonkami. Małżonkowie i dzieci często przejmowali obowiązki rodzinne, które wcześniej wykonywała osoba z bólem pleców. Te zmiany w rodzinie często prowadziły do depresji i gniewu wśród pacjentów z bólem pleców oraz do stresu i napięć w relacjach rodzinnych.

Teorie psychologiczne dotyczące depresji

Kilka teorii psychologicznych dotyczących rozwoju depresji u pacjentów z przewlekłym bólem pleców koncentruje się na kwestii kontroli. Jak wspomniano wcześniej, przewlekły ból pleców może prowadzić do zmniejszenia zdolności do angażowania się w różne działania, takie jak praca, rekreacja, interakcje z członkami rodziny i przyjaciółmi. Taka sytuacja prowadzi do fizycznej i emocjonalnej spirali, która została nazwana „fizyczną i psychiczną utratą kondycji” (patrz Gatchel i Turk, 1999).6 W miarę trwania spirali, osoba z przewlekłym bólem pleców odczuwa coraz większą utratę kontroli nad swoim życiem. W końcu osoba ta czuje się całkowicie kontrolowana przez ból, co prowadzi do poważnej depresji. W stanie depresji osoba ta nie jest zazwyczaj w stanie zmienić sytuacji, nawet jeśli istnieją możliwe jej rozwiązania.