Czyje wyniki testu skłoniły dr Szondi do oświadczenia, że „ten człowiek ma mordercze skłonności?”
09.12.
„Test Szondiego” jest niewątpliwie jedną z najdziwniejszych pozycji znalezionych w naszych zbiorach w Bibliotece Narodowej Izraela.
Co jest tak dziwnego w teście opracowanym przez żydowsko-węgierskiego psychologa Leopolda Szondi? I czyje wyniki testu doprowadziły dr Szondi do oświadczenia, że „jest krystalicznie jasne, że ten człowiek ma mordercze skłonności?”
W styczniu 1961 roku, dr Shlomo Kulchar, kierownik oddziału psychiatrycznego w szpitalu Tel Hashomer, został wezwany na pilne spotkanie z Gideonem Hausnerem, głównym oskarżycielem w procesie Eichmana. Hausner przedstawił dr. Klucharowi delikatne zadanie – przeprowadzenie oceny psychiatrycznej Adolfa Eichmanna.
Dr Kluchar spotkał się z przedmiotem badania wielokrotnie w ciągu dwóch miesięcy. Jednym z testów, które zastosował wobec Eichmanna, był „Test Szondi”. Nie podając nazwiska badanego, dr Kulchar przekazał wyniki badania twórcy testu, Leopoldowi Szondiemu. Szondi początkowo odmówił wykonania tego, co nazwał „ślepą diagnozą”, ale po szybkim zapoznaniu się z wynikami nie mógł po prostu zignorować tego, co zobaczył. Szybko wysłał odpowiedź do izraelskiego psychiatry, w której stwierdził, że nigdy wcześniej nie widział tak niepokojących wyników. W późniejszej rozmowie telefonicznej Szondi opowiadał, że na podstawie wyników testów odniósł wrażenie, że ten „człowiek ma niekontrolowane mordercze skłonności (zgodnie z artykułem opublikowanym w gazecie Yediot Ahronot 10 marca 2000 r.).”
Kim więc był Leopold Szondi i na czym polegał opracowany przez niego test?
Tell Me About Your Genes and I Will Tell You Who You Are
Dwudziesty wiek był okresem intensywnych badań nad ludzką psychiką i jej wadami. To właśnie w tym stuleciu psychologia stała się dyscypliną naukową, podświadomość stała się kategorią badawczą, a dzieciństwo stało się workiem treningowym – czymś, co można winić za niemal każde dorosłe zachowanie lub słabość.
Jeden z najbardziej rozpowszechnionych i kontrowersyjnych testów psychologicznych tego „psychologicznego wieku” został opracowany w 1937 roku przez węgiersko-żydowskiego psychologa, Leopolda Szondi. Przez całe swoje życie Szondi zmagał się z pytaniami o los i genetykę. W przeciwieństwie do Zygmunta Freuda, który postrzegał dzieciństwo jako okres, w którym kształtuje się osobowość człowieka i w którym rozwijają się jego nerwice psychiczne, Szondi stworzył teorię, w której ostateczną rolę przypisywał genetycznej budowie człowieka. Szondi uważał, że struktura psychiki człowieka – a nie tylko jego wygląd zewnętrzny – jest w przeważającej mierze zdeterminowana przez jego materiał genetyczny.
Szondi postrzegał życie ludzkie jako złożoną grę między wolnością a ograniczeniem – między wolnością daną człowiekowi w jego osobistych wyborach i preferencjach a jego genetyczną predyspozycją do pewnych chorób psychicznych. Aby precyzyjnie zdiagnozować naturalno-genetyczne skłonności danej osoby, a także, co nie mniej ważne, jej umiejscowienie na skali każdej z chorób, Szondi opracował prosty test.
Konstrukcja medyczno-psychologicznej historii pacjenta jest złożonym zadaniem, które Szondi starał się uprościć za pomocą następującego testu. Zebrał on 48 fotografii pacjentów, którzy cierpieli na coś, co (błędnie) zdefiniował jako osiem różnych chorób psychicznych, podzielonych na cztery pary przeciwieństw:
- Homoseksualizm kontra sadyzm
- Epilepsja kontra histeria
- Katatonia kontra paranoja
- Depresja kontra mania
Szondi ustalił, że badany musi codziennie przez sześć kolejnych dni przechodzić przez zestaw ośmiu fotografii i z każdego zestawu badany musi wybrać dwie fotografie, które uważa za atrakcyjne i dwie, które uważa za odpychające. Pod koniec sześciodniowego okresu testowania badany wybierał 12 ulubionych i 12 znienawidzonych fotografii, na podstawie których lekarz sporządzał dogłębny profil badanego, ustalając jego miejsce w każdej kategorii. Cały test opiera się na teorii, która głosi, że choroba psychiczna jest wyrażona w rysach twarzy danej osoby, a poziom atrakcyjności lub wstrętu, jaki odczuwa dana osoba, umożliwia zdiagnozowanie, jaka choroba jest „zapisana” w jej genach i w jakim stadium.
Większość teorii Szodiego wraz z opracowanym przez niego testem została obalona kilkadziesiąt lat temu. Dziś wiemy, że homoseksualizm nie jest chorobą psychiczną. Dodatkowo, teoria, że choroby psychiczne są wyrażone w rysach twarzy została również obalona. Obalony Test Szondiego stawia nas jednak przed nierozwiązaną zagadką: zakładając, że historia opowiedziana przez dr Kulchera jest prawdziwa, w jaki sposób dr Szondi był w stanie tak dokładnie zdiagnozować morderczą osobowość Eichmanna?
Więcej o Autor:
Tagi
- Gesher L’Europa
.