Co powoduje recesję?

Narodowe Biuro Badań Ekonomicznych (NBER) definiuje recesję jako „znaczący spadek aktywności gospodarczej w całej gospodarce, trwający dłużej niż kilka miesięcy, zwykle widoczny w realnym produkcie krajowym brutto (PKB), realnym dochodzie, zatrudnieniu, produkcji przemysłowej i sprzedaży hurtowo-detalicznej”. O recesji mówi się również, gdy przedsiębiorstwa przestają się rozwijać, PKB maleje przez dwa kolejne kwartały, stopa bezrobocia wzrasta, a ceny mieszkań spadają.

Natura i przyczyny recesji są jednocześnie oczywiste i niepewne. Recesje są w istocie klastrem niepowodzeń biznesowych, które są realizowane jednocześnie. Firmy są zmuszone do realokacji zasobów, zmniejszania produkcji, ograniczania strat i, zazwyczaj, zwalniania pracowników. To są jasne i widoczne przyczyny recesji. Istnieje kilka różnych sposobów, aby wyjaśnić, co powoduje ogólne skupisko niepowodzeń biznesowych, dlaczego nagle pojawiają się one w tym samym czasie i jak można ich uniknąć. Ekonomiści nie zgadzają się co do odpowiedzi na te pytania i kilka różnych teorii zostało zaoferowanych.

Makroekonomiczne i mikroekonomiczne oznaki recesji

Standardowa makroekonomiczna definicja recesji to dwa kolejne kwartały ujemnego wzrostu PKB. Prywatny biznes, który był w ekspansji przed recesją, zmniejsza produkcję i stara się ograniczyć ekspozycję na ryzyko systematyczne. Mierzalne poziomy wydatków i inwestycji prawdopodobnie spadną, a wraz ze spadkiem zagregowanego popytu może pojawić się naturalna presja na obniżenie cen. PKB spada, a stopy bezrobocia rosną, ponieważ firmy zwalniają pracowników, aby ograniczyć koszty.

Na poziomie mikroekonomicznym firmy doświadczają malejących marż podczas recesji. Kiedy przychody, czy to ze sprzedaży, czy z inwestycji, maleją, firmy starają się ograniczyć swoją najmniej efektywną działalność. Firma może zaprzestać produkcji niskomarżowych produktów lub zmniejszyć wynagrodzenia pracowników. Może również renegocjować warunki z wierzycielami w celu uzyskania tymczasowej ulgi w spłacie odsetek. Niestety, malejące marże często zmuszają firmy do zwalniania mniej wydajnych pracowników.

Ogólne przyczyny recesji

Ogólnie rzecz biorąc, główne teorie ekonomiczne recesji koncentrują się na finansowych, psychologicznych i rzeczywistych czynnikach ekonomicznych, które mogą prowadzić do kaskady niepowodzeń biznesowych, które stanowią recesję. Niektóre teorie przyglądają się długoterminowym trendom gospodarczym, które kładą podwaliny pod recesję w latach ją poprzedzających, a niektóre patrzą tylko na natychmiast widoczne czynniki, które pojawiają się na początku recesji. Wiele lub wszystkie z tych różnych czynników mogą być w grze w każdej danej recesji.

Faktory finansowe mogą zdecydowanie przyczynić się do popadnięcia gospodarki w recesję, o czym przekonaliśmy się podczas kryzysu finansowego w Stanach Zjednoczonych. Nadmierne rozszerzenie kredytu i zadłużenia na ryzykowne pożyczki i marginalnych kredytobiorców może prowadzić do ogromnego nagromadzenia ryzyka w sektorze finansowym. Zwiększanie podaży pieniądza i kredytu w gospodarce przez Rezerwę Federalną i sektor bankowy może doprowadzić ten proces do ekstremum, stymulując bańki cenowe ryzykownych aktywów. A kiedy muzyka ucichnie, reperkusje mogą przenieść się na realną gospodarkę.

Czynniki psychologiczne są często cytowane przez ekonomistów za ich wkład w recesje również. Nadmierny entuzjazm inwestorów w latach boomu, który doprowadza gospodarkę do szczytu, oraz odwzajemniony pesymizm, który pojawia się po krachu na rynku, co najmniej wzmacniają efekty rzeczywistych czynników ekonomicznych i finansowych, gdy rynek się kołysze. Ponadto, ponieważ wszystkie działania i decyzje gospodarcze są zawsze w pewnym stopniu przyszłościowe, subiektywne oczekiwania inwestorów, przedsiębiorstw i konsumentów są zawsze zaangażowane w rozpoczęcie i rozprzestrzenianie się spowolnienia gospodarczego.

Realne zmiany w ekonomicznych podstawach, poza rachunkami finansowymi i psychologią inwestorów, również wnoszą krytyczny wkład w recesję. Niektórzy ekonomiści wyjaśniają recesje wyłącznie jako wynik rzeczywistych wstrząsów gospodarczych, takich jak zakłócenia w łańcuchach dostaw, oraz szkód, jakie mogą one spowodować w wielu przedsiębiorstwach. Wstrząsy, które wpływają na kluczowe branże, takie jak energetyka czy transport, mogą mieć tak rozległe skutki, że powodują, iż wiele firm w całej gospodarce jednocześnie wycofuje się z inwestycji i anuluje plany zatrudniania, co odbija się na pracownikach, konsumentach i giełdzie.

Niektóre rzeczywiste czynniki ekonomiczne mogą być również związane z rynkami finansowymi. Ponieważ rynkowe stopy procentowe reprezentują nie tylko koszt płynności finansowej dla przedsiębiorstw, ale także preferencje czasowe konsumentów, oszczędzających i inwestorów w zakresie obecnej i przyszłej konsumpcji, sztuczne tłumienie stóp procentowych przez bank centralny w latach boomu przed recesją zniekształca nie tylko rynki finansowe, ale także rzeczywiste decyzje biznesowe i konsumpcyjne.

Z kolei realne preferencje konsumentów, oszczędzających i inwestorów nakładają ograniczenia na to, jak daleko może posunąć się taki sztucznie stymulowany boom. Przejawiają się one w postaci realnych ograniczeń ekonomicznych dla dalszego wzrostu, w postaci niedoborów na rynku pracy, wąskich gardeł w łańcuchach dostaw i skoków cen towarów (które prowadzą do inflacji), gdy nie można udostępnić wystarczającej ilości realnych zasobów, aby wesprzeć wszystkie nadmiernie stymulowane plany inwestycyjne przedsiębiorstw oparte na polityce łatwego pieniądza. Gdy te czynniki się pojawią, w obliczu wzrostu kosztów produkcji rozpoczyna się wysyp bankructw przedsiębiorstw, a gospodarka wpada w recesję.

Some Causes of the Current Recession

Chociaż oficjalna recesja nie została jeszcze ogłoszona, gospodarka wyraźnie zmierza w tym kierunku. Główną przyczyną jest oczywiście oczywiste w rzeczywistym szoku gospodarczego powszechnego zakłócenia globalnych i krajowych łańcuchów dostaw i bezpośrednie szkody dla przedsiębiorstw we wszystkich gałęziach przemysłu, z powodu epidemii Covid-19 i reakcji zdrowia publicznego. Zarówno wpływ epidemii, jak i strach i niepewność wokół niej są ważne.

Ale główną przyczyną leżącą u podstaw jest również nadmierne wydłużenie łańcuchów dostaw, przeinwestowanie w marginalny biznes oraz cienkie jak brzytwa zapasy i kruche modele biznesowe, które stały się normą w ciągu dekady ekstremalnie niskich stóp procentowych i polityki monetarnej prowadzonej przez banki centralne wszędzie, a zwłaszcza Rezerwę Federalną, od czasu ostatniej recesji. Głębokie zniekształcenia w biznesie, inwestycjach i zachowaniach konsumentów, które do 2020 r. stały się całkowicie uzależnione od niekończącego się przepływu łatwych pieniędzy, położyły podwaliny pod obecnie trwającą dewastację gospodarczą, pozostawiając gospodarce zerowy margines odporności na negatywne wstrząsy gospodarcze.

Stało się to jasne już w 2018 i 2019 roku, kiedy powszechne niedobory potrzebnych pracowników i ogólnie ciasne warunki na rynku pracy doszły do głosu i pobudziły Fed do bardzo nieznacznego spowolnienia ekspansji pieniądza i kredytu. Rynek akcji gwałtownie spadł, a wskaźniki wiodące, takie jak krzywa rentowności, szybko zaczęły migać ostrzegawczymi znakami zbliżającej się recesji. Tak poważne wyzwanie, jakim w ostatnich miesiącach były Covid-19 i związane z nim blokady, nie oznacza, że skutki gospodarcze były przygotowywane od lat. Gospodarka siedziała na beczce prochu, a Covid-19 był zapałką.