Co powoduje kamienie nerkowe (i co robić)

Choroby kamienne nękają ludzkość od czasów starożytnych. Kamienie nerkowe zostały zidentyfikowane w egipskich mumiach. Przysięga Hipokratesa opisuje ich leczenie: „Nie będę używał noża, nawet z całą pewnością, na cierpiących na kamicę, ale dam miejsce takim, którzy są jej rzemieślnikami.”

Kto dostaje kamienie nerkowe i dlaczego?

Całe życie ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych wśród dorosłych w USA wynosi około 9%, i wydaje się, że globalne ocieplenie może zwiększyć to ryzyko. (W miarę ocieplania się klimatu, ludzie są bardziej narażeni na odwodnienie, co zwiększa ryzyko powstawania kamieni). Istnieją cztery główne typy kamieni nerkowych: szczawian wapnia/fosforan wapnia, kwas moczowy, struwit (fosforan magnezowo-amonowy) i cystyna.

Czynnikiem ryzyka dla wszystkich kamieni, niezależnie od typu, jest odwodnienie. Każdy, kto jest podatny na kamicę nerkową powinien zwracać uwagę na dobre nawodnienie. Randomizowane badania wykazały, że picie 2 litrów płynów dziennie zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu kamicy o około połowę. Wytyczne American Urological Association dotyczące postępowania medycznego w kamicy nerkowej zalecają, aby pacjenci, u których tworzą się kamienie nerkowe, dążyli do wypijania więcej niż 2,5 litra płynów dziennie.

Każdy, kto ma objawy kamicy nerkowej, powinien zostać skierowany do urologa. Wstępna ocena będzie często obejmować badania krwi, moczu i badania obrazowe. Decyzje dotyczące badań, a ostatecznie leczenia, powinny być podejmowane wspólnie przez lekarza i pacjenta. Przyjrzyjmy się konkretnym czynnikom ryzyka i leczeniu dla każdego z głównych typów kamieni.

Kamienie szczawianu wapnia i fosforanu wapnia

Kamienie wapniowe są najczęstszym typem kamieni nerkowych i mogą być albo szczawianem wapnia albo fosforanem wapnia. Jak wspomniano, dobre nawodnienie jest ważne w zapobieganiu kamieniom wapniowym. Może to być zaskakujące, ale wyniki randomizowanych badań klinicznych pokazują, że osoby z wapniowymi kamieniami nerkowymi nie powinny ograniczać wapnia w diecie. W rzeczywistości, powinny one spożywać zalecaną dzienną dawkę wapnia (1000 mg/dzień dla kobiet poniżej 50 roku życia i mężczyzn poniżej 70 roku życia oraz 1200 mg/dzień dla kobiet powyżej 50 roku życia i mężczyzn powyżej 70 roku życia). Dlaczego? Wapń wiąże się ze szczawianami w jelitach i zapobiega ich wchłanianiu przez jelita, dzięki czemu w moczu jest go mniej i może tworzyć kamienie. Idealnie byłoby, gdyby wapń pochodził z pożywienia. Porozmawiaj z lekarzem przed przyjęciem suplementów wapnia, a zwiększenie spożycia płynów może być korzystne w zależności od ilości przyjmowanego wapnia.

Pokarmy o wysokiej zawartości szczawianów (orzechy, szpinak, ziemniaki, herbata i czekolada) mogą zwiększyć ilość szczawianów w moczu. Spożywaj je z umiarem.

Kamienie fosforanu wapnia są mniej powszechne niż kamienie szczawianu wapnia. Przyczyny obejmują nadczynność przytarczyc (kiedy organizm produkuje zbyt dużo hormonu przytarczyc), kwasicę kanalików nerkowych (stan nerek, który powoduje nagromadzenie kwasu w organizmie) i infekcje dróg moczowych. Ważne jest, aby zrozumieć, czy jeden z tych stanów jest przyczyną powstawania kamieni fosforanu wapnia.

Dobre nawodnienie może pomóc w zapobieganiu nawrotom kamieni wapnia. Ponadto, diuretyki tiazydowe, takie jak hydrochlorotiazyd, mogą pomóc nerkom wchłonąć więcej wapnia, pozostawiając go mniej w moczu, gdzie może tworzyć kamienie. Cytrynian potasu jest kolejnym lekiem, który może wiązać się z wapniem i pomagać w utrzymaniu szczawianu wapnia i fosforanu wapnia w moczu przed tworzeniem kamieni.

Kamienie kwasu moczowego

Większość pacjentów z kamieniami kwasu moczowego nie ma zbyt dużo kwasu moczowego. Zamiast tego ich mocz jest zbyt kwaśny. Kiedy tak się dzieje, normalny poziom kwasu moczowego rozpuszcza się w moczu, gdzie może krystalizować się w kamienie. Dostosowanie pH moczu, najczęściej za pomocą leku cytrynian potasu, zmniejsza ryzyko powstawania kamieni moczowych i może również pomóc w rozpuszczeniu istniejących kamieni. Wodorowęglan sodu może być również stosowany w celu alkalizacji moczu. Niektórzy ludzie z kamieniami kwasu moczowego produkują duże ilości kwasu moczowego. Dla tych pacjentów, jedzenie mniejszej ilości białka zwierzęcego może pomóc, podobnie jak lek zwany allopurinolem.

Kamienie struwitowe

Kamienie struwitowe składają się z fosforanu amonowo-magnezowego i tworzą się w alkalicznym moczu. Najczęstszą przyczyną powstawania kamieni struwitowych jest infekcja bakteryjna, która podnosi pH moczu do neutralnego lub zasadowego. Kwas acetohydroksamowy (AHA) może obniżyć pH moczu i poziom amoniaku oraz pomóc w rozpuszczaniu kamieni.

Kamienie cystynowe (najrzadziej występujący typ)

Cystynuria jest chorobą genetyczną. Powoduje ona wysoki poziom cystyny (aminokwasu) w moczu, który następnie przekształca się w kamienie nerkowe. Większość kamieni cystynowych można kontrolować poprzez zwiększenie nawodnienia i leki, które zmieniają pH moczu. Jeśli to nie wystarczy, aby kontrolować kamienie, wtedy można dodać inny lek.

Dolna linia

Wszyscy cierpiący na kamienie nerkowe powinni pamiętać zdanie: „Rozcieńczanie jest rozwiązaniem dla zanieczyszczeń.” Dobre nawodnienie jest bezpieczną i użyteczną terapią dla wszystkich osób tworzących kamienie. That said, it is important to have a thorough discussion with a urologist about the right approach to evaluation, treatment, and strategies to keep new stones from forming.

Prevalence of Kidney Stones in the United States. European Urology, lipiec 2012.

Związany z klimatem wzrost częstości występowania kamicy moczowej w Stanach Zjednoczonych. Proceedings of the National Academy of Sciences, July 2008.

Urinary volume, water and recurrences in idiopathic calcium nephrolithiasis: a 5-year randomized prospective study. The Journal of Urology, March 1996.

Medical Management of Kidney Stones: AUA Guideline. American Urological Association, August 2014.

Meta-analysis of randomized trials for medical prevention of calcium oxalate nephrolithiasis. Journal of Endourology, November 1999.

Management of cystinuria. The Urologic Clinics of North America, sierpień 2007.

Medical Stone Disease Management, AUA University, ostatnia aktualizacja wrzesień 2017.

.