MS behandeling en haaruitval: wat u moet weten

MS & Haaruitval

Het is normaal om haar te verliezen. We verliezen gemiddeld tussen de 50 en 100 haren per dag, vaak zonder dat we het merken. Het meeste haarverlies hoeft niet behandeld te worden en is ofwel tijdelijk en groeit terug, ofwel een normaal onderdeel van het ouder worden, maar als u een toename van haarverlies ziet en merkt dat uw haar dunner wordt, kan dit verontrustend zijn.

Haaruitval is geen symptoom van multiple sclerose, maar haaruitval is wel een bijwerking van sommige MS-medicijnen of andere veel voorgeschreven medicijnen. Een diagnose van MS kan ook bijdragen tot stressgerelateerde haaruitval. Er is geen direct bewijs dat alopecia vaker voorkomt bij patiënten met MS dan bij de algemene bevolking.

U moet overwegen een arts te raadplegen als:

• u plotseling haarverlies hebt

• u kale plekken krijgt

• u haar in klontjes verliest

• uw hoofd jeukt en brandt

• u maakt zich zorgen over uw haaruitval

Waarom wordt mijn haar dunner?

Het kan moeilijk zijn om de precieze oorzaak van haaruitval vast te stellen en er zijn verschillende soorten haaruitval – het haar valt op bepaalde plekken uit, sommige op bepaalde plekken, of u ziet het haar over het hele hoofd dunner worden.

Genetische haaruitval – kaalheid bij vrouwen of mannen.

• Dit is de meest voorkomende vorm van haaruitval en is permanent.

• Dit is het gevolg van een familiegeschiedenis van haaruitval en is onvoorspelbaar voor MS.

• Dit gebeurt meestal in de slapen of op de kruin van het hoofd bij mannen

• Vaak al in de tienerjaren bij mannen, met toenemende waarschijnlijkheid naarmate men ouder wordt

• Dit gebeurt meestal in de jaren 50 of 60 bij vrouwen of soms in de jaren 30 of 40.

• Haarverlies treedt op aan de voorkant, de bovenkant en de kruin van de hoofdhuid bij vrouwen.

Haaruitdunning (telogeen effluvium)

De tweede meest voorkomende vorm van haaruitval, telogeen effluvium, treedt op wanneer er een duidelijke toename is van het aantal haren dat elke dag wordt uitgevallen (300). Het wordt gekenmerkt door een abrupt begin van diffuse haaruitval, meestal 2 tot 3 maanden na de gebeurtenis die de haaruitval veroorzaakt. Het is meestal zelfbeperkend en duurt 6 maanden, terwijl het bij chronisch telogeen effluvium langer dan 6 maanden aanhoudt.

Common triggers van telogeen effluvium zijn onder andere:

Hormonaal

• Zwangerschap

• Postpartum haaruitval kan 2 tot 4 maanden na de bevalling optreden (40 – 50% van de vrouwen)

• Menopauze

• Het stoppen met het gebruik van anticonceptiepillen

Fysiologische of emotionele stress

• operatie of algehele anesthesie

• letsel

• ernstige ziekte

• ernstig trauma, een stressvolle of ingrijpende levensgebeurtenis

Dieettriggers

• Een ernstige calorierestrictie

• Een eiwitarm dieet

• Een tekort aan Omega 3 en 6

• Een tekort aan Vitamine D

• Irontekort

• Vitamine B-tekort

Medicatie

• MS-medicatie

U kunt meer informatie vinden over elke medicatie, inclusief de bijwerkingen, risico’s en voordelen in het medicatiegedeelte van de OMS-website.

Immunosuppressieve middelen

Haaruitval wordt relatief vaak waargenomen bij patiënten met multiple sclerose die immunosuppressieve middelen krijgen, en wordt verondersteld een gevolg te zijn van toxiciteit voor de haarfollikel.2

Deze omvatten:

• Azathioprine – haaruitval is een veel voorkomende bijwerking

• Methotrexaat – haaruitval is een veel voorkomende bijwerking (komt voor bij 29.4% van de mensen)3

• Cyclophosphamide (de generieke naam voor Endoxan, Cytoxan, Neosar, Procytox, en Revimmune)

Een ander krachtig middel tegen kanker, dit wordt gebruikt om het aantal T- en B-cellen dat een immuunaanval kan uitlokken, te verminderen. Haaruitval is een veel voorkomende bijwerking.

• Mitoxantrone (ook Novantrone genoemd)

Mitoxantrone is een chemotherapeutisch middel dat ook bij sommige vormen van kanker wordt gebruikt en haaruitval is een bekende bijwerking. Dit geneesmiddel kan ertoe leiden dat u al uw haar verliest, maar dit zal meestal weer aangroeien zodra uw chemotherapiebehandeling is afgelopen.

• Cladribine (Mavenclad)

Haaruitval is een vaak voorkomende bijwerking van Cladribine (Mavenclad), wat betekent dat het bij meer dan 1 op de 100 mensen voorkomt.

Andere MS-medicijnen die haaruitval/dunning kunnen veroorzaken.

Gemeenschappelijk:

• Bèta-terferon (Avonex, Rebif en Betaferon of Betaseron)

Meer dan een derde van de patiënten had last van haaruitval in de studies waarin dit werd gerapporteerd. In één onderzoek had meer dan de helft van de patiënten last van haaruitval in de eerste zes maanden van de behandeling.

• Teriflunomide (Aubagio)

Haaruitval is een vaak voorkomende bijwerking van Teriflunomide (Aubagio). Het is meestal mild en tijdelijk en hoeft niet met de behandeling te worden gestopt. Uit één onderzoek bleek dat 10-14% van de met teriflunomide behandelde patiënten last had van haaruitval, tegenover 5% van de met placebo behandelde patiënten.4

• HSCT (Hemotopoeitische stamceltransplantatie)

Een agressieve MS-behandeling waarbij het immuunsysteem van de patiënt met chemotherapie wordt uitgeschakeld – en vervolgens weer wordt opgebouwd met stamceltransplantaties. Haaruitval is vaak een van de bijwerkingen van de chemotherapie die bij deze behandeling wordt gebruikt.

Infrequent – zeer zeldzaam:

• Fingolimod (Gilenya)

Haaruitval is een zelden voorkomende bijwerking van fingolimod (Gilenya). Dit betekent dat het voorkomt bij 1 op de 100 tot 1 op de 1000 mensen.

• Alemtuzumab (Lemtrada)

Haarverlies lijkt een zeer zeldzame bijwerking van Alemtuzumab (Lemtrada) te zijn. Er is één geval van alopecia universalis gemeld.5

• Dimethyl-fumaraat (Tecfidera, BG-12)

Haarverlies is geen gemelde bijwerking van dimethyl-fumaraat (Tecfidera, BG-12), maar er lijken enkele anekdotische gevallen te zijn. Er is één geval bekend waarbij haaruitval optrad drie maanden na aanvang van Tecfidera. Het haar groeide gedurende enkele maanden weer aan terwijl de behandeling werd voortgezet.6

Incidentie niet bekend:

• Glatirameeracetaat (Capoxone)7

• LDN

• Natalizumab (Tysabri)

• Steroïden

• Ocrelizumab (Ocrevus)

Het is de moeite waard om met uw neuroloog te praten over elke medicatie die ongewenste bijwerkingen veroorzaakt, vooral als deze ernstig zijn, maar u moet de voordelen van een medicijn afwegen tegen de vraag of het de MS-symptomen verbetert.

Het kan ook zijn dat haaruitval een bijwerking is van een ander medicijn dat u gebruikt:

• Antidepressiva en stemmingsstabilisatoren

Depressie is een veel voorkomend symptoom of comorbiditeit van MS, daarom kunnen antidepressiva of stemmingsstabilisatoren worden voorgeschreven. Antidepressiva worden ook vaak gebruikt om neuropathische pijnsyndromen te behandelen. Als u een van deze medicijnen gebruikt, kan het zijn dat deze het haarverlies veroorzaken. Dit gebeurt vaak 4-8 weken na het starten van de medicatie. Dit is niet permanent en het haar herstelt zich meestal tot zes maanden nadat de medicatie is gestopt.

• Epilepsiemedicijnen

• Migrainemedicijnen

• Bloeddrukmedicijnen

• HRT

• Bloedverdunners

• Acnemedicijnen

Andere vormen van haaruitval (geen verband met MS)

Symptoom van een andere medische aandoening:

• Ziekte van de schildklier

• Scalp infecties

• Andere auto-immuunziekte – bijv. lupus, ziekte van Hashimoto, ziekte van Graves, reumatoïde artritis, alopecia areata (zie hieronder).

Alopecia Areata

Alopecia areata (AA) is een veel voorkomende auto-immuunaandoening die vaak leidt tot onvoorspelbaar haarverlies. Het haar gaat op bepaalde plaatsen verloren omdat de follikel door een ontsteking is aangetast. Het is niet mogelijk te voorspellen hoeveel haar verloren zal gaan. Bij 4 op de 5 getroffen mensen zal het haar binnen 1 jaar volledig teruggroeien zonder behandeling. Alopecia universalis is een gevorderde vorm van AA waarbij het haar op het lichaam volledig verloren gaat en alopecia totalis is wanneer het haar op de hoofdhuid volledig verloren gaat – dit gebeurt bij ongeveer 5% van de mensen met AA.8

Iemand met alopecia areata heeft iets meer kans dan iemand zonder alopecia areata om andere auto-immuunziekten te ontwikkelen, zoals schildklieraandoeningen, diabetes, lupus en vitiligo. Er lijkt echter geen verband te bestaan tussen AA en MS. 9

Trichotillomanie

Trichotillomanie, ook bekend als trich, is een haartrekstoornis waarbij iemand de drang om zijn haar uit te trekken niet kan weerstaan. Ze kunnen het haar op hun hoofd uittrekken of op andere plaatsen, zoals hun wenkbrauwen of wimpers. Dit kan kale plekken veroorzaken.

manieren om de haargroei te verbeteren

Er zijn niet veel bewezen behandelingen voor haaruitval, maar er zijn wel enkele dingen die u kunt doen om de gezondheid van uw haar te verbeteren:

• Zorg ervoor dat u voorzichtig met uw haar omgaat. Vermijd agressieve behandelingen of kleuring of strakke kapsels.

• Verzorg uw hoofdhuid. Masseer zachtjes om de doorbloeding te bevorderen en de hoofdhuid te stimuleren.

• Houd uw haar en hoofdhuid gehydrateerd – conditioneer uw haar regelmatig.

• Als u denkt dat uw haaruitval door stress kan worden veroorzaakt, probeer dan op mindfulness gebaseerde stressreductie en meditatie. Dit is een belangrijk onderdeel van het OMS-herstelprogramma.

• Als u wordt behandeld met chemotherapie, vraag uw arts dan naar een koelmuts. Dit kapje kan het risico op haarverlies tijdens de chemotherapie verminderen.

• Zorg ervoor dat u een evenwichtig dieet volgt:

  • Essentiële vetzuren, met name omega-3, spelen een belangrijke rol bij de gezondheid van uw huid, haar en nagels. Dit is een belangrijk onderdeel van het OMS Recovery Program en is te vinden in: vette vis zoals zalm, tonijn en makreel, lijnzaadolie en sommige noten zoals walnoten en amandelen.

  • Vitamines B6, B12 en foliumzuur zijn belangrijk voor gezond haar, hoewel ze de haargroei niet bevorderen. Als u een volledig vegetarisch of veganistisch dieet volgt, kunt u overwegen een B12-supplement te nemen. Voedingsmiddelen met B6 zijn onder andere bananen, aardappelen en spinazie. Foliumzuur krijgt u binnen met veel vers fruit en groenten, vooral citrusvruchten en tomaten. Volkorenproducten, bonen en linzen bevatten het ook.

  • Eiwit is ook van cruciaal belang om je haar gezond te houden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat 0,83 g/kg eiwit per dag voldoende is. Vis, gekookte groene groenten, avocado’s, sojaproducten, peulvruchten, volle granen, noten en zaden zijn allemaal goede bronnen en worden aanbevolen in het OMS-herstelprogramma.

  • Rijkmineralen zoals ijzer, magnesium, zink en biotine kunnen ook het haar beïnvloeden.

• Laat uw ijzergehalte testen om te controleren of u geen bloedarmoede heeft.

• Wacht af – de meeste haaruitval zal na verloop van tijd stoppen en u zult hergroei zien.

Haaruitval is geen symptoom van MS, maar kan ermee in verband worden gebracht als bijwerking van een medicijn, of door de stress van een MS-diagnose. De meeste gevallen van haaruitval of haarverdunning zijn tijdelijk en behoeven geen behandeling.

1. https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/fullarticle/801063

2. https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/glatiramer-acetate

3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30830893

4. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs40120-018-0107-y

5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5670499/

6. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2211034816300256

7. https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/fullarticle/801063

8. https://www.britishskinfoundation.org.uk/alopecia-areata

9. https://www.jns-journal.com/article/S0022-510X(17)33504-9/abstract