Hebben we onnodig veelzijdige planten in hokjes gestopt? We etiketteren planten als astilbe en daglelies voor schaduw, terwijl ze perfect gelukkig in de zon. We noemen bieten en rapen wortelgewassen, ook al zijn hun bladeren heerlijk. En velen van ons telen bonen voor hun bloemen, zonder rekening te houden met het woord “boon” in hun naam. Ze behoren tot hetzelfde geslacht als onze snijbonen, maar tot een andere soort: Phaseolus coccineus (fay-see-OH-lus koh-SIN-ee-us).
Zijn pronkbonen eetbaar?
Runnerbonen zijn inderdaad eetbaar. Meer dan dat, ze zijn heel lekker. Ze werden veel gegeten in de vroege Amerikaanse koloniën en in Groot-Brittannië en ze zijn bezig aan een comeback. Ze worden zelfs Oregon limabonen genoemd, waar ze populair worden als alternatief voor de lima’s van het lange seizoen. De zaden hebben de vorm van limabonen en zijn meestal zwart met rode of paarse spikkels.
Toepassingen in de tuin
Runnerbonen komen oorspronkelijk uit Midden- en Zuid-Amerika, maar ze groeien goed in vrijwel elk klimaat. Ze ontkiemen zelfs beter in koele lentegrond dan de meer traditionele groene bonen. Ze kunnen zelfs overwinteren in gebieden waar de grond niet bevriest.
Bij de sierteelt wordt de voorkeur gegeven aan de stoksoorten, maar er zijn ook struikspringbonen, die sneller peulen beginnen te produceren. Het is echter moeilijker om zaad te vinden voor de struikbonen.
Runnerbonen zijn een goede keuze voor eetbare landschappen. Ze zijn ontegenzeggelijk aantrekkelijk met veel bloemen, vooral als je de bonen blijft plukken. De rode variëteiten zijn populair bij kolibries.
Teelttips
De planten zijn vaste planten, maar worden meestal als eenjarigen geteeld. Zoals gezegd kunnen ze in milde streken overwinteren.
Runnerbonen hebben in de tuin dezelfde verzorging nodig als sperziebonen. Plant ze in een matig rijke grond, aangevuld met veel organisch materiaal. Ze hebben een plek nodig met volle zon en een soort steun om op te klimmen, zoals een latwerk.
Je kunt de zaden direct zaaien of binnenshuis beginnen, vier tot zes weken voordat je ze naar buiten wilt brengen. Bonen groeien snel en kunnen niet goed worden getransplanteerd, maar als je een kort seizoen hebt en een voorsprong wilt nemen, kun je ze binnen in turf- of papierpotjes beginnen. Wacht tot de grond is opgewarmd voordat u ze buiten plant of gebruik een inoculant.
Plant twee tot drie zaden op de hoek van elke piramidevormige steun of plaats zaden zes centimeter uit elkaar langs een trellis. Ze ontkiemen snel. Leid ze langs hun steun terwijl ze op gang komen. Ze krijgen de smaak te pakken en beginnen vanzelf te klimmen.
Pagebonen worden groot en weelderig voordat ze gaan bloeien en peulen gaan vormen.
Houd de ranken goed bewaterd en mulch om de wortels af te koelen. Ze hebben niet veel meststoffen nodig, maar een beetje compost halverwege het seizoen geeft ze genoeg oppepper om het seizoen door te komen.
Variëteiten om te proberen
Scarlet Runner is de meest voorkomende variëteit, met helderrode bloemen. De volgende variëteiten hebben andere kenmerken, maar zaad is soms moeilijk te vinden. Hopelijk komt daar verandering in, maar als u ze vindt en kweekt, bewaar dan zaad om volgend jaar te planten.
- ‘Hestia’: Een dwerg, struikvormige variëteit die vroeg begint te bloeien
- ‘Kelvedon Wonder’: Vroeg, met zware sets
- ‘Moonlight’: Zelfbestuivend, met witte bloemen
- ‘Painted Lady’: Mooie rode en witte bloemen; zeer tolerant voor warm weer
- ‘Prizewinner’: Zeer productief
- ‘Scarlet Emperor’: Iets dikker dan een scharlakenrode loper
- ‘Sunset’: Bleek koraalkleurige bloemen; vriest goed in het groene stadium
- ‘Tenderstart’: Grote, gladde peulen
Runnerbonen bereiden en koken
Je kunt de jonge, malse bonen als sperziebonen gebruiken of ze volledig laten rijpen om te doppen of te drogen. Als groene bonen zijn ze wat taaier en vezeliger dan gewone snijbonen, maar snijden en koken verhelpen dat. De rijpe bonen kunnen op zichzelf een beetje flauw zijn, maar combineren prachtig met hartigere smaken zoals spek en zeevruchten.
Rauwe runnerbonen bevatten, net als veel bonenzaden, kleine hoeveelheden van de verbinding lectine fytohaemagglutinine die in grote hoeveelheden giftig kan zijn. Sommige mensen zijn er aanzienlijk gevoeliger voor dan anderen, maar neem het zekere voor het onzekere en kook je runnerbonen voor je ze eet.