Ejaculatie, het vrijkomen van zaadcellen en zaadplasma uit het mannelijk voortplantingsstelsel. Ejaculatie vindt plaats in twee fasen: in de eerste fase, de emissiefase, worden de zaadcellen van de testikels en de bijbal (waar de zaadcellen worden opgeslagen) verplaatst naar het begin van de urinebuis, een holle buis die door de penis loopt en die sperma of urine transporteert; in de tweede fase, de eigenlijke ejaculatie, wordt het sperma door de urinebuis verplaatst en uit het lichaam gedreven.
Encyclopædia Britannica, Inc.
Spermacellen die in het mannelijk lichaam worden opgeslagen, zijn niet in staat zichzelf te verplaatsen vanwege de zuurgraad van de bijbehorende vloeistoffen. Wanneer het sperma vocht, het zogenaamde zaadplasma, ontvangt van de verschillende inwendige hulporganen (prostaatklier, zaadleiders, zaadblaasjes en bulbourethrale klieren), neemt de zuurgraad af. Bij het verlaten van het lichaam krijgen de zaadcellen zuurstof, die van vitaal belang is voor de beweeglijkheid. Omdat ze het mannelijk lichaam niet op eigen kracht kunnen verlaten, worden de spermacellen vervoerd door spiersamentrekkingen. Tijdens de emissiefase trekken de spieren rond de bijbal en de ductus deferens (de buis die uit de bijbal komt) zich samen om het sperma in de prostaat en de plasbuis te duwen. Tijdens de ejaculatie wordt het sperma uitgestoten door sterke spasmodische samentrekkingen van de bulbocavernosus-spier, die het corpus spongiosum (de structuur in de penis die de urinebuis omsluit) omsluit. Het hele proces van ejaculatie wordt bewerkstelligd door zenuwimpulsen die vanuit de penis worden opgevangen; wanneer de ejaculatie eenmaal op gang is gekomen, wordt het een reflexreactie die niet meer vrijwillig kan worden onderbroken.
Encyclopædia Britannica, Inc.
De zaadvloeistof wordt niet gelijktijdig door de verschillende accessoire klieren afgegeven. Eerst wordt een kleine hoeveelheid slijmachtige afscheiding uit de bulbourethrale en urethrale klieren geleid om de urethra door te spoelen en voor te bereiden op het sperma. Dan volgt de vloeistof uit de prostaatklier, en vervolgens die uit de zaadblaasjes. Tenslotte wordt de vloeistof die het sperma bevat, geëjaculeerd. Nadat het grootste deel van de zaadcellen is gepasseerd, volgen nog meer vloeistoffen die opnieuw de plasbuis uitspoelen. Het totale volume van het ejaculaat bedraagt bij de mens gemiddeld tussen 2 en 5 milliliter; hiervan bestaat slechts ongeveer 1 tot 5 procent daadwerkelijk uit zaadcellen. De andere bestanddelen van sperma zijn voedingsstoffen, water, zouten, afvalprodukten van de stofwisseling en celresten. De afscheidingen van de testikels en de bijkomende klieren worden geproduceerd onder invloed van het mannelijk hormoon testosteron; zonder voldoende testosteron degenereren de klieren en kunnen ze geen vloeistoffen meer afscheiden. Zie ook erectie.