geboren 1832, Fairhaven, Massachusetts
About Change this
William LeBaron Jenney (25 september, 1832 – 14 juni 1907) was een Amerikaanse architect en ingenieur die bekend is geworden door de bouw van de eerste wolkenkrabber in 1884 en bekend werd als de Vader van de Amerikaanse wolkenkrabber. William Le Baron Jenney was de eerste van een aantal Amerikaanse architecten die baanbrekend werk verrichtten op het gebied van wolkenkrabberarchitectuur. Hij was tevens ingenieur, een vernieuwer op het gebied van bouwtechnologie en een park- en stadsplanner. Hij liep niet alleen vooruit op de vloeiende interieurs van Frank Lloyd Wright (1867-1959) en het Bauhaus-idioom, maar was ook de grondlegger van de wolkenkrabberarchitectuur van de Chicago-school en is het bekendst voor het ontwerp van het 10 verdiepingen tellende Home Insurance Building in Chicago (1884-1885), het eerste gebouw in Amerika dat een metalen frame in plaats van steen en baksteen gebruikte om de bovenste verdiepingen te ondersteunen. Hij gebruikte dezelfde methode in het Ludington Building Chicago (1891), om het enorme gewicht van de drukpersen van een uitgeverij te helpen dragen. Door zijn revolutionaire ontwerp hoefden architecten zich geen zorgen meer te maken over hoe ze het gewicht van een gebouw moesten dragen, en konden ze nog hogere constructies bouwen.
Onderwijs in architectuur en techniek
Geboren in een familie van reders van walvisvaarders in Fairhaven, Massachusetts, was hij de zoon van William Proctor Jenney en Eliza LeBaron Gibbs. Hij kreeg een praktische opleiding aan de Phillips Academy, Andover, en andere scholen in New England. Na een reis naar de Stille Zuidzee ging hij naar de Lawrence Scientific School van de Harvard University om civiele techniek te studeren, maar omdat hij het onderwijs niet afdoende vond, werd hij overgeplaatst naar de Ecole Centrale des Arts et Manufactures in Parijs, een zusterinstelling van de Ecole des Beaux-Arts, waar hij van 1853 tot 1856 techniek en architectuur studeerde. Daar leerde hij de nieuwste ijzeren constructietechnieken alsook de klassieke functionalistische leer van Jean-Nicolas-Louis Durand (1760-1834) professor in de architectuur aan de Ecole Polytechnique, die het standaard architectuurcurriculum was van de Franse ingenieursscholen. Een van Jenney’s klasgenoten was Gustave Eiffel (1832-1923).
Onderricht en studie
Tijdens de periode 1876-77 pendelde Jenney wekelijks naar Ann Arbor, waar hij het eerste professoraat in de architectuur aan de Universiteit van Michigan bekleedde. Daarna bleef hij zich de geschriften over de theorie en de praktijk van het ontwerpen van gebouwen van de Schotse deskundige James Fergusson (1808-86), van de zeer invloedrijke Franse architect en bouwer Viollet-le-Duc (1814-79) en andere belangrijke architectuurschrijvers van zijn eeuw eigen maken, hun ideeën samenvatten en ze doorgeven aan zijn student-tekenaars. Aangezien zich onder deze laatsten enkele van de meest vooraanstaande architecten van de 19e eeuw bevonden, zoals Daniel Burnham (1846-1912), Louis Sullivan (1856-1924), William Holabird en Martin Roche, kan men zeggen dat hij de grondlegger was van de architectuurschool van Chicago.
Skyscraperarchitectuur
Jenney’s internationale faam berust voornamelijk op zijn hoogbouw van commerciële gebouwen in Chicago, waar hij bekend werd als de “Vader van de Amerikaanse skyscraper”. Hij was een voorstander van gebouwen met meerdere verdiepingen, waarvan de verticale hoogte – mogelijk gemaakt door Otis’ uitvinding van de veiligheidslift – de winstgevendheid van het bouwterrein enorm vergrootte. Hij begon met het Eerste Leitergebouw (1879), dat in feite een glazen doos was. IJzeren kolommen steunden op gemetselde pijlers aan de buitenkant, waardoor grotere raamoppervlakken mogelijk werden, maar verder was de constructie conventioneel. In het negen verdiepingen tellende Home Insurance Building (1884-85) bracht hij de meest geavanceerde technologieën samen om het prototype van de wolkenkrabber te creëren, ondersteund door een metalen skelet, omwikkeld met metselwerk, bestaande uit een raster van ijzeren kolommen, balken, liggers en vloerbalken. Hij breidde het van binnen brandvrije geraamte uit naar buiten door ijzeren kolommen in de bakstenen pijlers op te nemen.
In het Tweede Leiter Gebouw (nu het Sears, Roebuck Gebouw) (1889-1891), opende Jenney de muren in een ongekende mate, door ijzeren steunen en stalen balken te gebruiken. De strenge kubische kwaliteit van de gevel herinnert aan de lessen van Durand, maar dateert van vóór het invloedrijke werk van de Bauhaus Design School in Duitsland. De gevel van het gebouw in State Street bestaat uit negen traveeën die van elkaar gescheiden zijn door brede pilasters, bekroond door eenvoudige kapitelen, terwijl een sobere kroonlijst de hele structuur bedekt. Het gebouw is bekleed met roze graniet. Met de Manhattan Building (1889-91) realiseerde Jenney de eerste kantoorstructuur met 16 verdiepingen in skeletbouw, maar de elegantste en harmonieusste uitdrukking van zijn principes was het monumentale Ludington Building (1891).