Tienerstudenten en hun ouders weten vaak niet veel over infecties met het Epstein-Barr Virus. Maar noem het woord “mono” en je krijgt een onmiddellijke reactie: “dat is slecht spul; iets om weg van te blijven.” Precies. Aan de University of Minnesota Epstein-Barr Diseases Research Program, hebben onze prospectieve studies aangetoond dat ongeveer 50% van de eerstejaars aan de universiteiten van Minnesota en Iowa naïef zijn voor EBV aan het begin van hun eerste semester, maar 25% van hen zal een primaire EBV infectie oplopen voor het einde van hun tweede semester. De overgrote meerderheid van deze infecties manifesteert zich als mono met een mediane duur van 17 dagen. Voor studenten is mono duidelijk een ziekte die voorkomen moet worden. En dit is deels de reden waarom we bijna de afgelopen twee decennia hebben gewerkt aan de ontwikkeling van een profylactisch EBV-vaccin.
Over het vaccin
EBV initieert een infectie van B-lymfocyten door zijn belangrijkste oppervlakteglycoproteïne (gp350) te binden aan CD21 op het oppervlak van de B-cel. Antilichamen tegen gp350 blokkeren effectief de infectie van B-cellen door EBV. Daarom hebben wij EBV gp350 geselecteerd als de ruggengraat van ons vaccin. Omdat EBV het eerste erkende menselijke kankervirus is, is een volledig levend virusvaccin niet haalbaar. Ons vaccin bestaat dus slechts uit een stukje van het virus, dat zal worden gejuvant met een derivaat van monofosforyl lipide A. Een soortgelijk vaccin was veilig en voorkwam mono bij Belgische universiteitsstudenten, dus ons vaccin heeft al een positieve staat van dienst.
Zou dit een pediatrisch vaccin moeten zijn?
We denken van wel, omdat een profylactisch vaccin moet worden toegediend vóór de primaire infectie. Onderzoek dat we zowel lokaal in samenwerking met collega’s van HealthPartners als nationaal met behulp van steekproeven van de National Health and Nutrition Examination Survey hebben gedaan, wijst uit dat een EBV-vaccin rond de tijd dat men naar school gaat moet worden gegeven, om de meerderheid van de gevaccineerden te beschermen tegen het krijgen van mono. De hoge incidentie van mono onder eerstejaarsstudenten maakt hen ideale deelnemers voor de eerste klinische studies, maar kinderen zouden de volgende in de rij zijn.
Kan een EBV-vaccin meer dan mono voorkomen?
Ja. EBV is de oorzaak van een aantal menselijke kankers, waaronder Hodgkin-lymfoom, lymfomen na orgaan- of celtransplantatie, maagadenocarcinoom, en nasofaryngeaal carcinoom. EBV is onlosmakelijk verbonden met auto-immuunziekten, in het bijzonder multiple sclerose, maar ook lupus erythematosus, reumatoïde artritis en, sinds kort, psoriasis. Aangezien een voorgeschiedenis van mono een risicofactor is voor Hodgkin-lymfoom en multiple sclerose, en een EBV-vaccin mono blijkt te voorkomen, is het logisch te voorspellen dat een profylactisch EBV-vaccin alle bovengenoemde kankers en auto-immuunziekten zou kunnen voorkomen of verminderen.
Tijdlijnen
De ontwikkeling van een vaccin voor menselijk gebruik is een langzaam proces. We begonnen deze odyssee in 2002 en het is nog steeds een werk in uitvoering. Maar er is vooruitgang geboekt. In 2017 hebben we van een industriële partner materialen verkregen om ons kandidaat-vaccin te maken. Oplosbaar gp350 is geproduceerd in het University of Minnesota Molecular and Cellular Therapeutics Laboratory en is klaar voor zuivering, waarna de preklinische testen kunnen beginnen. We willen niet te veel beloven, maar een waarschijnlijk scenario is om de zuivering en preklinische testen te voltooien tegen de zomer van 2020, en dan een aanvraag in te dienen bij de FDA voor een investigational new drug (IND) status tegen het einde van 2020. Als een IND wordt toegekend, zouden we in de zomer van 2021 met klinische proeven beginnen.
Over de auteur
Henry “Hank” Balfour, MD, is hoogleraar kindergeneeskunde en laboratoriumgeneeskunde en pathologie aan de University of Minnesota Medical School, waar hij de afgelopen 50 jaar onderzoek heeft gedaan naar de preventie en behandeling van herpesvirusinfecties.