We hebben de laatste tijd veel gehoord over maïsstroop, maar de suikers die in commercieel verwerkte voedingsmiddelen worden gebruikt, zijn afkomstig van andere bronnen dan maïs. Suikerbieten zijn zo’n bron.
Wat zijn suikerbieten?
Een gekweekte plant van Beta vulgaris, de suikerbietenteelt is goed voor ongeveer 30 procent van de suikerproductie in de wereld. De meeste suikerbietenteelt vindt plaats in de Europese Unie, de Verenigde Staten en Rusland. De Verenigde Staten oogsten meer dan een miljoen hectare suikerbietenteelt en we gebruiken het allemaal, alleen de E.U. en Oekraïne zijn belangrijke exporteurs van suiker uit bieten. De suikerconsumptie per land is enigszins cultureel bepaald, maar blijkt rechtstreeks verband te houden met de relatieve rijkdom van het land. Zo is de VS de grootste verbruiker van suiker, bieten of andere, terwijl China en Afrika de laagste suikerconsumptie kennen.
Wat zijn dan die suikerbieten die zo waardevol voor ons lijken? De sacharose die voor velen van ons zo verslavend en begeerlijk is, is afkomstig van de knol van de bietenplant, dezelfde soort waartoe ook snijbiet, voederbiet en rode biet behoren, en die allemaal afstammen van de zeebiet.
Bieten worden al sinds de Egyptische oudheid geteeld als veevoer, voedsel en voor medicinaal gebruik, maar de verwerkingsmethode waarmee de sacharose wordt gewonnen, kwam pas in 1747 tot stand. De eerste commerciële suikerbietenfabriek in de V.S. werd in 1879 geopend door E.H. Dyer in Californië.
Suikerbietenplanten zijn tweejarige planten waarvan de wortels in het eerste groeiseizoen een grote voorraad sacharose bevatten. De wortels worden dan geoogst voor verwerking tot suiker. Suikerbieten kunnen in verschillende klimatologische omstandigheden worden geteeld, maar suikerbieten worden voornamelijk geteeld op gematigde breedten tussen 30-60 graden noorderbreedte.
Gebruiken van suikerbieten
Hoewel de meest gangbare toepassing voor geteelde suikerbieten de verwerking van suiker is, zijn er nog verschillende andere toepassingen voor suikerbieten. In Tsjechië en Slowakije wordt van de bieten een sterke, rumachtige alcoholische drank gemaakt.
Ongeraffineerde stroop van suikerbieten is het resultaat van versnipperde bieten die een paar uur zijn gekookt en vervolgens geperst. Het sap dat uit deze brij wordt geperst is dik als honing of melasse en wordt gebruikt als broodbeleg of om andere levensmiddelen te zoeten.
Deze stroop kan ook worden ontsuikerd en wordt dan gebruikt als strooimiddel op veel Noord-Amerikaanse wegen. Deze “melasse” uit suikerbieten werkt beter dan zout, omdat het niet corrodeert en in combinatie met zout het vriespunt van het zoutmengsel verlaagt, waardoor het effectiever is bij lage temperaturen.
De bijproducten van de verwerking van de bieten tot suiker (pulp en melasse) worden gebruikt als vezelrijk aanvullend voer voor het vee. Veel veeboeren laten de bietenvelden in de herfst begrazen om de bietentoppen als veevoer te gebruiken.
Deze bijproducten worden niet alleen zoals hierboven beschreven gebruikt, maar ook bij de productie van alcohol, commercieel bakken, en in farmaceutische producten. Betaïne en uridine worden ook geïsoleerd uit de bijproducten van de suikerbietenverwerking.
Kalkafval dat wordt gebruikt om de pH-waarde van de bodem te verhogen, kan worden gemaakt van de bijproducten van de bietenverwerking en behandeld afvalwater van de verwerking kan worden gebruikt voor de irrigatie van gewassen.
Ten slotte, net zoals suiker een brandstof is voor het menselijk lichaam, zijn suikerbietenoverschotten gebruikt voor de productie van biobutanol door BP in het Verenigd Koninkrijk.