Tuinieren met eenjarigen in Florida1

Eenjarigen bieden een bijna oneindige variatie aan bloemkleur en plantvorm. Ze fleuren landschappelijke perken op en geven een veranda, terras of patio extra kleur wanneer ze in potten worden geplaatst (figuur 1). Sommige zijn ook goede snijbloemen (tabel 1).

Selectie en gebruik

In Florida gaan de meeste eenjarigen maar één seizoen mee (niet één jaar). Om succesvol te zijn, moeten ze op het juiste moment worden geplant, maar helaas worden ze soms buiten het seizoen verkocht en zijn ze daarom van korte duur in de tuin. Gewoonlijk worden eenjarigen in twee soorten verdeeld: warm- en koudseizoen. Eenjarigen voor het warme seizoen (tere eenjarigen) worden beschadigd door vorst of vrieskou en moeten na de laatste vorstdatum worden geplant (figuur 2). Op basis van historische gegevens is dit meestal 15 maart voor Noord-Florida en 15 februari voor Midden-Florida; vorst en vrieskou zijn zeldzaam in Zuid-Florida. Vroeg- en laattijdige vorst kunnen zich echter bijna overal in de staat voordoen, en tere eenjarigen moeten dan worden afgedekt. Eenjarigen voor het koele seizoen (winterhard) verdragen geen hitte, regenval en vochtigheid. Zij worden in de herfst geplant en lopen gewoonlijk af bij het begin van de zomer (eind mei/juni).

Het winterklimaat van Florida varieert sterk van noord tot zuid. Impatiens bijvoorbeeld, die in Noord- en Midden-Florida gewoonlijk als eenjarig voor het warme seizoen in de schaduw wordt beschouwd, gedijt in Zuid-Florida als eenjarige voor de winter in de volle zon. Houd er ook rekening mee dat landschappen langs de kust doorgaans warmer zijn dan landinwaarts gelegen gebieden in dezelfde county. Deze kustlandschappen vragen om eenjarigen die bestand zijn tegen harde wind, zoute nevel en misschien irrigatiewater uit putten met een hoog zoutgehalte. Tabel 2 bevat een lijst van eenjarigen die matig tot goed zout kunnen verdragen. Bovendien groeien sommige planten die in Noord-Florida als eenjarigen worden beschouwd, in Zuid-Florida als vaste planten en omgekeerd. Noord-Florida is het gebied ten noorden van State Road 40 (Jacksonville tot Pensacola); Centraal-Florida is het gebied tussen State Road 40 en State Road 70 (van Crystal River, Ocala en Daytona tot Bradenton, Lake Placid en Ft. Pierce); en Zuid-Florida is het gebied ten zuiden van State Road 70 tot de Florida Keys. Tabel 3 geeft de typische plant- en verwijderingstijden voor de eenjarigen in pot die gewoonlijk in de hele staat worden verkocht.

Voordat u eenjarigen gaat kopen, moet u bepalen hoeveel zonlicht de planten zullen krijgen. Sommige eenjarigen verdragen de hele dag volle zon; andere doen het het beste met alleen ochtendzon of gefilterde zon. Denk eraan dat in de zomer de zon recht boven u staat, terwijl de zon in de winter aan de zuidelijke hemel staat en door bomen of gebouwen kan worden tegengehouden. Geen enkele eenjarige plant gedijt goed in zware schaduw. Optimale en aanvaardbare lichtniveaus voor veel perkplanten zijn ook te vinden in tabel 3.

Tuincentra bieden tegenwoordig een breed assortiment eenjarigen in verschillende maten, van celverpakkingen tot 1-gallon en grotere potten (figuur 3). Welke maat u koopt, hangt af van uw budget, geduld en het gewenste landschappelijke effect. Grotere planten geven direct effect en zijn wellicht gemakkelijker aan te planten dan kleinere planten. Kies compacte planten met gezonde, ongeschonden bladeren, een goede groene kleur en veel bloemknoppen. Het is niet noodzakelijk dat ze al in bloei staan op het moment van aankoop. Het kweken van eenjarigen uit zaad vergt tijd, water, meststoffen en wieden. Vaak beginnen de planten te bloeien tegen de tijd dat ze moeten worden verwijderd.

Eenjarigen dienen als accent in het landschap, niet als overheersend element. Ze moeten harmoniëren met de omgeving en de kleur van uw huis. Combinaties van vele bloemkleuren en plantvormen zijn geschikt voor een “cottage garden”-uitstraling, maar aantrekkelijke bloemperken kunnen ook worden bereikt door slechts één of twee soorten te gebruiken. Kleur moet worden gebruikt om het oog te leiden. Een kleurrijk bloembed langs een looppad naar uw huis bijvoorbeeld, trekt een bezoeker visueel naar de voordeur.

Plaatsvoorbereiding en beplanting

Een goede voorbereiding van het bloembed is een andere sleutel tot succes (figuur 4). Voeg eerst 2 tot 5 centimeter organisch materiaal, zoals compost, turf of potgrond, toe aan het grondoppervlak. Strooi vervolgens een gecontroleerd vrijkomende meststof zoals Osmocote®, Dynamite® of een vergelijkbaar product in de op het etiket aangegeven hoeveelheid. Meng de meststof grondig door de bovenste 5 cm van de grond. Organisch materiaal helpt de bodem vocht vast te houden, en meststoffen met gereguleerde afgifte zorgen voor een continue toevoer van voedingsstoffen gedurende een langere periode. Op het etiket van het product staat meestal hoelang de meststof zal vrijkomen (bv. 3-4 maanden). Kies een afgifteperiode die is afgestemd op de levensduur van de eenjarige(n) die u plant (tabel 3).

Water de eenjarigen goed voor en na het planten. De plantafstand moet worden gebaseerd op de volwassen grootte van de plant (tabel 3). Geef pas geplante eenjarigen met de hand water totdat hun wortelsysteem is aangelegd. De frequentie hangt af van de standplaats (bodem en zonlicht) en de tijd van het jaar. Daarna moet u de planten goed in het oog houden en zo nodig water geven.

Een andere aanpak is de pot-in-pot-methode. Bij deze techniek worden lege potten in de grond verzonken en worden eenjarige planten van dezelfde grootte gewoon in de lege potten gegooid (figuren 5 en 6). Dit werkt goed in gebieden waar de grond zeer arm is, moeilijk te bewerken is, aangetast is door nematoden, of waar boomwortels de eenjarigen zouden verdringen. Potplanten moeten wellicht vaker worden bewaterd, maar dit kan efficiënt worden bereikt door een microbevloeiingssysteem te installeren dat rechtstreeks in elke pot druppelt. Meststoffen kunnen ook nauwkeurig worden aangebracht op de pot in plaats van op het hele bed, en mulch en onkruidverdelgers worden niet verstoord. Koudegevoelige eenjarigen kunnen worden opgetild en naar een beschutte plaats worden overgebracht wanneer het korte tijd vriest of vriest. Met de pot-in-pot-methode hebt u het hele jaar door kleur met minder werk.

Verzorging

Wateren – Water dat via een sproei-installatie wordt gebruikt, kan de schoonheid van een bloembed vernietigen door de tere bloemblaadjes fysiek te beschadigen of door de bloesems te laten rotten. De bloemen van geraniums, celosia’s, goudsbloemen, gerbera’s, verbena’s, petunia’s, floxen, portulaca’s, leeuwenbekjes, aardbeibloemen en pentas worden gemakkelijk beschadigd door beregening boven het hoofd. Begonia, viooltje, coleus, caladium, impatiens en Nieuw-Guinea impatiens kunnen beter tegen water. Perkplanten kunnen het best worden bewaterd met een tuinslang of met een microbevloeiingssysteem. Met beide systemen kan het water naar de bodem en de wortels worden geleid zonder de bloemen nat te maken.

Onkruidbestrijding-Onkruid kan worden onderdrukt door mulchen, het gebruik van herbiciden die vóór het uitbreken worden toegepast, en/of door met de hand te wieden. De mulch moet onkruidvrij zijn en diep genoeg worden aangebracht om onkruidzaden of zaailingen te verstikken. Natuurlijk kunnen onkruidzaden bovenop de mulch inwaaien of wegspoelen en ontkiemen. De hoeveelheid mulch die moet worden aangebracht, hangt af van de textuur en dichtheid van de mulch. Compost en veel mulch van hout en schors moeten niet dieper dan 2 tot 5 cm worden aangebracht (na bezinking). Te veel mulch rond planten met ondiepe wortels kan de wortels verstikken en chlorose en slechte groei veroorzaken. Mulches die uitsluitend uit versnipperde bladeren, kleine bladeren (eikenbladeren) of grasmaaisel bestaan, mogen nooit dieper dan 2 cm zijn. Deze materialen hebben een plat oppervlak en hebben de neiging samen te klitten, waardoor water en lucht voor de plantenwortels worden beperkt. Mulchmateriaal mag niet in contact komen met plantenstengels. De hoge vochtigheidsgraad van mulch verhoogt de kans op stengelrot, waardoor de plant kan afsterven.

Pre-emergente herbiciden kunnen zeer effectief zijn bij het bestrijden van onkruid in bloemperken. In de meeste gevallen moeten ze worden toegepast nadat de eenjarigen zijn geplant en van mulch zijn voorzien. Pre-emergente herbiciden werken door het remmen van de normale wortelontwikkeling van kleine onkruiden voordat ze uit de grond komen. Omdat de meeste onkruidzaden in de bovenste ½ inch van de bodem ontkiemen, worden ze met oppervlakteherbiciden bestreden zonder de diepere wortels van eenjarigen te beschadigen. Om de kans op schade te verkleinen, moet u altijd op het etiket van een herbicide kijken om te zien of het is geregistreerd voor gebruik op de eenjarige(n) die u teelt. Als de eenjarige niet op het etiket van het herbicide staat, is het illegaal om het herbicide op die plant te gebruiken, ook al neemt u alle risico’s en aansprakelijkheid op zich.

Handwieden is arbeidsintensief, maar het is een goede optie wanneer herbiciden niet kunnen worden gebruikt of bepaalde onkruiden niet kunnen bestrijden. Schoffelen is ook effectief, maar kan de wortels van planten beschadigen en slapende onkruidzaden blootstellen aan licht, waardoor ze ontkiemen.

Meststoffen – Zorg ervoor dat eenjarigen gedurende het hele groeiseizoen voedingsstoffen krijgen. Meststoffen met gereguleerde afgifte zorgen voor een langdurige, gestage toevoer van voedingsstoffen. Meststoffen die niet gecontroleerd vrijkomen, moeten maandelijks worden toegediend volgens de aanwijzingen op het etiket.

Snoeien-Veel eenjarigen presteren het best als ze worden geknepen en uitgebloeid. Knijpen is het lichtjes snoeien van de stengeltoppen om de grootte en de vorm van de plant te regelen. Eenjarigen worden ontdaan van uitgebloeide bloemen om ze er beter uit te laten zien en de energie van de plant te richten op nieuwe groei en bloemen in plaats van op de productie van zaad.

Plaagbestrijding- Eenjarigen hebben soms problemen met insecten en ziekten die snel moeten worden herkend en bestreden. Controleer eenjarigen regelmatig op insecten en ziekten. Besmettingen die in een vroeg stadium worden ontdekt, kunnen worden bestreden met plaatselijke behandelingen voordat het hele bloembed is aangetast. Een insectenplaag op een paar planten kan worden bestreden door de insecten met de hand weg te plukken of, in het geval van een ziekte, door aangetaste bladeren te verwijderen. Bij ernstige aantastingen is chemische bestrijding nodig. Neem contact op met uw plaatselijke UF/IFAS-voorlichtingsbureau voor aanbevelingen over de keuze en toepassing van bestrijdingsmiddelen (http://solutionsforyourlife.ufl.edu/map/).

Wortelparasieten, nematoden genaamd, veroorzaken ernstige schade aan sommige eenjarigen. Voor meer informatie, waaronder lijsten van eenjarigen die gevoelig zijn voor of tolerant zijn voor nematoden, zie Nematode Management for Bedding Plants (http://edis.ifas.ufl.edu/in470).

Culturele praktijken die kunnen helpen bij het verminderen van plaagproblemen

1. Plant eenjarigen op het juiste moment van het jaar (d.w.z. eenjarigen voor het koele seizoen in de herfst, winter en het vroege voorjaar; eenjarigen voor het warme seizoen in het voorjaar en de zomer).

2. Stem de groeivereisten (licht en vocht) van eenjarigen af op de plantplaats (juiste plant/juiste plaats).

3. Zorg ervoor dat de planten goed blijven groeien door naar behoefte water te geven en te bemesten.

4. Laat de planten niet te vaak verwelken, aangezien onder water staande planten hun bloemen verliezen en vatbaarder zijn voor aantasting door trips en spintmijten.

5. Verminder de kans op schimmelziekten door het blad van planten zo droog mogelijk te houden. Gebruik druppelbevloeiing in bloembedden en zorg voor voldoende afstand tussen de planten om een goede luchtcirculatie en droging van het loof te bevorderen.

6. Verwijder onkruid uit bloembedden omdat onkruid vaak gastheer is van insecten en/of ziekteverwekkers.

Reference

Tjia, B., and S. A. Rose. 1987. “Zout tolerante perkplanten.” Proceedings of the Florida State Horticulture Society, 100: 181-182.

Additional Resource

Perennial Gardening in Florida http://edis.ifas.ufl.edu/mg035

Acknowledgments

De auteur wil UF/IFAS faculteitsleden Terry Delvalle en Kim Moore bedanken voor het beoordelen van de 2014 revisie van dit document.

Tabellen

Het Institute of Food and Agricultural Sciences (IFAS) is een instelling die gelijke kansen biedt en die onderzoek, onderwijsinformatie en andere diensten alleen mag verstrekken aan personen en instellingen die niet discrimineren op grond van ras, geloofsovertuiging, huidskleur, godsdienst, leeftijd, handicap, geslacht, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, nationale herkomst, politieke overtuiging of affiliatie. Voor meer informatie over het verkrijgen van andere UF/IFAS Extension-publicaties kunt u contact opnemen met het UF/IFAS Extension-kantoor van uw county.
U.S. Department of Agriculture, UF/IFAS Extension Service, University of Florida, IFAS, Florida A & M University Cooperative Extension Program, and Boards of County Commissioners Samenwerkend. Nick T. Place, decaan voor UF/IFAS Extension.