Spaanse commando’s (de gebiedende wijs)

Naarmate je beter wordt in Spaans (en naarmate je meer contact hebt met Spaanssprekenden) wordt het steeds waarschijnlijker dat je iemand moet vertellen dat hij iets moet doen. Dit is een commando en het vereist een eigen speciale vervoeging. (Opdrachtvervoegingen staan ook bekend als de “imperatieve” stemming.)

Het idee dat een opdracht een vervoeging is, is voor de gemiddelde Engelse spreker een moeilijk te vatten concept. We hoeven een werkwoord niet te vervoegen. We veranderen alleen de verbuiging in onze stem om iemand te zeggen iets te doen. Bijvoorbeeld:

subject:	opdracht:
Jij (enkelvoud)	Verlaat!
Jij (meervoud)	Verlaten!
Wij	Laten we vertrekken!

Hier verwijst het onderwerp naar de persoon die wordt bevolen. In het Engels hebben we slechts drie opties; het enkelvoud “you,” het meervoud “you,” en “we.” We maken geen onderscheid tussen een formele en een informele “you” zoals we in het Spaans doen. (Het uitroepteken is niet echt nodig om een commando een commando te laten zijn, maar het helpt wel voor demonstratie doeleinden.)

Spaanse commando’s aan de andere kant zijn erg complex omdat we een aparte werkwoord vervoeging hebben voor elk onderwerp en we hebben meer onderwerpen als gevolg van ons onderscheid tussen formeel en informeel. Hier zijn alle onderwerpsmogelijkheden voor Spaanse commando’s in ons bekende schema:

	nosotros
tú	vosotros
usted	ustedes

Je zult merken dat er geen commando is dat overeenkomt met yo. Dat komt omdat je “ik” eenvoudigweg niet kunt bevelen iets te doen. Evenzo is er geen él, ella, ellos, of ellas omdat we “hij”, “zij”, of “zij” niet kunnen bevelen iets te doen. Alle commando’s zijn of eerste persoon meervoud, of tweede persoon.

Hier volgt wat u moet weten:

Usted en Ustedes Commando’s

Usted en ustedes commando’s worden gebruikt in situaties waarin u iemand of een groep mensen met wie u een formele of respectvolle relatie hebt, zou vertellen iets te doen. Deze commando’s zijn een goede plaats om te beginnen omdat ze het gemakkelijkst zijn en ook omdat het beter is om iemand als usted te behandelen wanneer je tú moet gebruiken dan andersom. Ook buiten Spanje (waar vosotros wordt gebruikt), is de enige manier om een groep mensen te commanderen het gebruik van een ustedes commando.

Affirmatieve usted- en ustedes-commando’s

Om een werkwoord te veranderen in een affirmatief usted- of ustedes-commando, gebruikt u gewoon de juiste subjunctieve vervoeging:

infinitive:	afirmative usted command:	afirmative ustedes command:
hablar	hable	hablen
correr	corra	corran
repetir	repita	repitan

Er zijn geen onregelmatige usted of ustedes commando’s. Er zijn echter veel onregelmatige aanvoegende wijsvervoegingen die nuttig zijn om te onthouden. Een paar daarvan:

infinitief:	afirmatief usted commando:	afirmatief ustedes commando:
dar	dé	den
ser	sea	sean
ir	vaya	vayan

Negatieve Usted en Ustedes commando’s

Usted of ustedes commando’s zijn eenvoudig te veranderen in negatieve commando’s (waarbij je iemand vertelt iets niet te doen). Voeg eenvoudigweg no:

infinitief:	negatief usted commando:	negatief ustedes commando:
hablar	no hable	no hablen
correr	no corra	no corran
repetir	no repita	no repitan

Tú form Commands

Tú form commands are commands which you would use when telling a friend or equal to do something. Ze zijn aanzienlijk moeilijker dan usted en ustedes commando’s om drie redenen: ten eerste, ze gebruiken een vorm die onnatuurlijk lijkt voor een tú vervoeging; ten tweede, ze hebben een aantal onregelmatige vervoegingen; en ten derde, de negatieve vorm is heel anders dan de reguliere (bevestigende) vorm.

Affirmatieve Tú-vormcommando’s

Het lijkt heel vreemd, maar om een affirmatief tú-commando te vervoegen, gaan we eigenlijk de indicatieve él/ella/usted-vorm (niet de tú-vorm) van het werkwoord gebruiken:

hablar:

hablo	hablamos
hablas	habláis
habla	hablan

comer:

corro	corremos
corres	corréis
corre	corren

repetir:

repito	repetimos
repites	repetís
repiten	repiten

Waarin verschilt dit dus van een usted-commando? Onthoud, het usted commando gebruikt de subjunctieve vorm, het tú vorm commando gebruikt de indicatieve. Hier is een schema van beide ter vergelijking:

infinitief:	affirmatief tú commando:	affirmatief usted commando:
hablar	habla	hable
correr	corre	corra
repetir	repite	repita

Zoals u kunt zien, is er meestal slechts een verschil van één letter tussen een usted commando en een tú commando. (Het verschil tussen een beleefde verontschuldiging en een belediging is het verschil tussen perdóneme en perdóname.)

Er zijn acht onregelmatige bevestigende tú-commando’s. En zoals je zou verwachten bij onregelmatige werkwoorden, zijn het vrij gewone werkwoorden:

infinitief:	bevestigend tú commando:
decir	di
hacer	haz
ir	ve
poner	pon
salir	sal
ser	sé
tener	ten
venir	ven

Nadat je deze hebt geleerd, laat je niet misleiden door te denken dat de regel voor vervoeging is om het werkwoord in te korten tot één lettergreep. Dit zijn alleen de onregelmatige vervoegingen.

Negatieve Tú-vormcommando’s

Het veranderen van gewone (bevestigende) tú-commando’s in negatieve is moeilijker dan het veranderen van usted- en ustedes-commando’s. Naast het toevoegen van een nee, gaan we het werkwoord vervoegen in de subjunctieve tú vorm:

hablar:

hable	hablemos
hables	habléis
hable	hablen

comer:

corra	corramos
corras	corráis
corra	corran

repetir:

repita	repitamos
repitas	repitáis
repita	repitan

Dus hoe verhouden de bevestigende en negatieve tú-vormcommando’s zich tot elkaar? Hier zijn enkele voorbeelden:

infinitief:	affirmatief tú commando:	negatief tú commando:
hablar	habla	no hables
correr	corre	no corras
repetir	repetir	no repitas

Er zijn geen onregelmatige negatieve tú-vormcommando’s, maar er zijn veel onregelmatige aanvoegende wijs vervoegingen zoals:

infinitief:	negatief tú commando:
dar	no dés
ser	no zeeën
ir	no vayas

Nosotros Commands

Een nosotros-commando is het soort commando dat je zowel aan jezelf als aan andere mensen om je heen geeft. In het Engels wordt er meestal het woord “let’s” gebruikt. Bijvoorbeeld: “Laten we naar de honkbalwedstrijd gaan.”

Nosotros-commando’s zijn opgebouwd zoals usted- en ustedes-commando’s. Ze gebruiken de subjunctief en er is alleen een nee nodig om er een negatief commando van te maken:

infinitief:	affirmatief nosotros commando:	negatief nosotros commando:
hablar	hablemos	no hablemos
correr	corramos	no corramos
repetir	repitamos	no repitamos

Er is één onregelmatig nosotros-commando waar u zich zorgen over moet maken. Ir wordt vervoegd in de aantonende wijs vamos in bevestigende commando’s. (Het is nog steeds de subjunctief vayamos in negatieve commando’s):

infinitief:	affirmatief nosotros commando:	negatief nosotros commando:
ir	vamos	no vayamos

Het woord “vamoose” is overigens een Engelse verbastering van het Spaanse vamos.

Vosotros Commands

Vosotros commands zijn commando’s die gegeven worden aan een groep vrienden of gelijken. Ze worden vooral in Spanje gebruikt. In andere delen van de Spaanssprekende wereld worden in plaats daarvan ustedes-commando’s gebruikt (ongeacht de betrokken relaties). Net als de tú vorm commando’s, zijn vosotros commando’s een beetje ingewikkeld. Om een bevestigend vosotros-commando te vormen, gaan we iets eenvoudigs maar ongebruikelijks doen: de “-r” aan het eind van de infinitief vervangen door een “-d”. Om een negatief vosotros-commando te vormen, gebruiken we gewoon de aanvoegende wijs en een nee:

infinitief:	affirmatief vosotros commando:	negatief vosotros commando:
hablar	hablad	no habléis
correr	corred	no corráis
repetir	repetid	no repitáis

Omdat de bevestigende commando’s allemaal eindigen op “d.”is dit een goed moment om uw geheugen op te frissen over het correct uitspreken van een “d” in het Spaans. Onthoud dat de “d” in het Spaans veel zachter wordt uitgesproken dan in het Engels, bijna als een “th”. Als je de “d” uitspreekt, leg je je tong op je boventanden in plaats van op het dak van je mond.

Using Object Pronouns with Commands

Pronouns have some special rules when being used along with commands. De basisregel is dat een voornaamwoord aan het eind van een bevestigend commando moet staan, maar voor een ontkennend commando moet komen. Neem nu het commando: “Zeg het me!” Het werkwoord dat we zullen gebruiken is decir en me is ons indirect object voornaamwoord:

vorm:	affirmatief:	negatief:
tú	dime	no me digas
usted	dígame	no me diga
ustedes	díganme	no me digan

Als u goed kijkt, hebt u misschien gezien dat er plotseling accenttekens verschenen in de opdrachten affirmatief usted en ustedes . Dit zijn geen typefouten. We willen de natuurlijke uitspraak van ons commando (diga en digan) niet veranderen, ook al voegen we er een lettergreep aan toe. Om de oorspronkelijke klemtoon te behouden, schrijven we een klemtoonteken op de klinker die beklemtoond zou zijn als er geen voorwerp aan vastzat. De “i” in dime heeft geen accentteken nodig, omdat zelfs met het object erbij, de klemtoon nog steeds op de juiste plaats valt (Zie meer over Accenttekens & Speciale tekens).

Dezelfde regels gelden voor commando’s met zowel indirecte als directe object voornaamwoorden. Beschouw de opdracht, “Zeg het me!” Naast ons IOP, “ik,” gaan we een DOP toevoegen, “het.” (Omdat we niet zeker weten waar “het” naar verwijst, gebruiken we lo.):

vorm:	affirmatief:	negatief:
tú	dímelo	no me lo digas
usted	dígamelo	no me lo diga
ustedes	díganmelo	no me lo digan

Deze keer ontkomen we er niet aan om een accentteken te gebruiken op het tú vormcommando, omdat we nu twee lettergrepen toevoegen aan de di.

Dezelfde regels gelden voor de commando’s nosotros en vosotros. Denk aan de commando’s, “Laten we het doen!” en “Doe het!” (evenals hun negatieve tegenhangers):

vorm:	affirmatief:	negatief:
nosotros	hagámoslo	no lo hagamos
vosotros	hácedlo	no lo hagáis

Reflexieve voornaamwoorden gebruiken bij opdrachten

Of en toe willen we een wederkerend werkwoord gebruiken als een opdracht. De wederkerende voornaamwoorden volgen hetzelfde patroon als de lijdende voornaamwoorden. Laten we eens kijken naar alegrarse (gelukkig zijn) in de opdrachtvorm (we zullen ook naar de negatieven kijken, hoewel dat niet erg leuk zou zijn):

vorm:	affirmatief:	negatief:
tú	alégrate	no te alegres
usted	alégrese	no se alegre
ustedes	alégrense	no se alegren

De nosotros- en vosotros-commando’s zijn iets anders bij gebruik van een wederkerend voornaamwoord. Om de uitspraak wat makkelijker te maken, laten we de “-s” weg uit het bevestigende commando nosotros en de “-d” uit het bevestigende commando vosotros voordat we het wederkerende voornaamwoord toevoegen. De negatieve commando’s blijven onaangetast:

vorm:	affirmatief:	negatief:
nosotros	alegrémonos	no nos alegremos
vosotros	alegraos	no os alegréis

Een uitzondering op de laatste regel is het werkwoord irse. De opdrachtvorm vosotros behoudt de “d” → idos. Ook bij wederkerende werkwoorden “-ir” moet u in de vosotros-vorm een accentteken toevoegen:

infinitief:	affirmatief vosotros commando:
irse	idos
divertirse	divertíos
sentirse	sentíos
vestirse	vestíos

Infinitieve commando’s?

Ja. Het gebeurt. Lees erover bij Infinitieven gebruiken als commando’s.