Sigmund Freud (1856-1939)

Sigmund Freud was een neuroloog aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Hij wordt algemeen erkend als de vader van de moderne psychologie en de belangrijkste ontwikkelaar van het proces van de psychoanalyse.

Vroeger leven

Sigmund Freud werd in 1856 geboren in Freiberg, Moravië, als oudste van acht kinderen. Zijn familie verhuisde naar Wenen toen Freud vier jaar oud was. Hij studeerde aan een voorbereidende school in Leopoldstadt waar hij uitblonk in Grieks, Latijn, geschiedenis, wiskunde en natuurwetenschappen. Zijn academische superioriteit bezorgde hem op zeventienjarige leeftijd toegang tot de Universiteit van Wenen. Na voltooiing van zijn studie studeerde hij geneeskunde en promoveerde hij in de neurologie.

Freud trouwde in 1886 met Martha Bernays, en het echtpaar kreeg zes kinderen. De jongste van Freuds kinderen, Anna Freud, werd een invloedrijk psychologe en een vurig verdedigster van haar vaders theorieën.

Professioneel leven

Na gewerkt te hebben met Joseph Breur in het Algemeen Ziekenhuis van Wenen, reisde Freud naar Parijs om hypnose te bestuderen bij Jean-Martin Charcot. Toen hij het jaar daarop terugkeerde naar Wenen, opende Freud zijn eerste medische praktijk en begon zich te specialiseren in hersen- en zenuwaandoeningen. Freud stelde al snel vast dat hypnose een ineffectieve methode was om de door hem gewenste resultaten te bereiken, en hij begon een vorm van praattherapie toe te passen bij zijn patiënten. Deze methode werd bekend als een “praatkuur” en het doel was om de patiënt aan te moedigen de onbewuste geest aan te boren en de onderdrukte energie en emoties daarin los te laten. Freud noemde deze functie verdringing en vond dat deze actie de ontwikkeling van emotionele en lichamelijke functionaliteit belemmerde, die hij psychosomatisch noemde. Het element van het gebruik van gesprekstherapie werd uiteindelijk de basis van de psychoanalyse.

Bijdrage aan de psychologie

Freud putte zwaar uit de nadruk van filosofen als Nietzsche, Dostojevski, en Kant. Freud’s theorieën beïnvloeden nog steeds een groot deel van de moderne psychologie, en zijn ideeën vinden ook weerklank in de filosofie, de sociologie en de politieke wetenschappen, met denkers als Jacques Lacan en Karl Marx die zwaar leunen op Freudiaanse theorieën. Freud’s nadruk op het vroege leven en de drang naar genot zijn misschien wel zijn meest belangrijke bijdragen aan de psychologie. Zelfs hedendaagse psychologen die Freud’s theorieën ontkennen hebben vaak belangstelling voor het vroege leven van een cliënt en de relatie tussen kind en ouder. Enkele van Freud’s belangrijkste theorieën zijn:

• De ontwikkeling van de onbewuste en bewuste geest. Freud stelde dat de geest bestaat uit de bewuste geest, die de gedachten en overtuigingen bevat waarvan we ons bewust zijn. De onbewuste geest, daarentegen, is een opslagplaats voor onderdrukte herinneringen en niet-geuite verlangens, en problemen met de onbewuste geest kan leiden tot problemen met gedrag en emotionele regulatie.
• Het structurele model van de persoonlijkheid. Op basis van zijn theorie van de onbewuste geest, Freud ontwikkelde de concepten van het id, ego, en superego. Het ego is de alledaagse persoonlijkheid die we presenteren aan de wereld, maar vertegenwoordigt slechts een fractie van de ware zelf van een persoon. De superego, daarentegen, dient als een soort geweten en internaliseert morele, sociale, en culturele normen. Het id is een plezier zoekende, primitieve structuur die aanwezig is bij de geboorte. Het vormt de basis van iemands persoonlijkheid, en onbewuste id-verlangens kunnen schijnbaar onverklaarbaar gedrag verklaren.
• Stadia van psychoseksuele ontwikkeling. Deze stadia, waaronder de orale, anale, genitale, latente, en fallische, vertegenwoordigen verschillende stadia van de ontwikkeling van het kind waarin een kind een belangrijke psychologische taak heeft die hij of zij moet voltooien. De belangrijkste taak van het anale stadium is bijvoorbeeld zindelijkheidstraining. Als een kind er niet in slaagt een belangrijke ontwikkelingstaak tot een goed einde te brengen, kan dat leiden tot latere psychologische problemen die verband houden met dat stadium. Zo kunnen kinderen die moeite hebben met zindelijkheidstraining uitgroeien tot volwassenen met een anale retentie. Een van de meest populaire en veelbesproken sub-theorieën binnen de stadia van de psychoseksuele ontwikkeling is het oedipale complex. Tijdens deze ontwikkelingsuitdaging voelt een zoon zich incestueus aangetrokken tot zijn moeder en voelt hij rivaliteit jegens zijn vader. Hij moet deze uitdaging oplossen door zich met zijn vader te identificeren.
• Het concept van verdedigingsmechanismen. Freud’s afweermechanismen – die nog steeds deel uitmaken van de hedendaagse psychologie – zijn instrumenten van de onbewuste geest die zijn ontworpen om de werkelijkheid te veranderen om pijn en lijden te voorkomen. Verdringing, bijvoorbeeld, is de neiging om verontrustende gebeurtenissen te vergeten, terwijl projectie de neiging is om de eigen karaktertrekken op iemand anders te projecteren. Freud’s afweermechanismen werden verder ontwikkeld en gecodificeerd door zijn dochter Anna Freud.
• Droominterpretatie. Freud geloofde dat dromen konden worden geïnterpreteerd om belangrijke informatie te verzamelen over de psychologie en persoonlijkheid van een persoon, en hij geloofde dat dromen vaak dienden als wensvervullings apparaten.

Freud heeft een belangrijke rol gespeeld in de populaire cultuur. Afbeeldingen van een patiënt die op een bank ligt, bijvoorbeeld, zijn toespelingen op Freud. Zijn opmerking: “Soms is een sigaar gewoon een sigaar” wordt nog wel eens gebruikt om aan te geven dat niet elke handeling een diepe psychologische betekenis heeft. Daarnaast komen Freudiaanse versprekingen voor wanneer iemand zegt wat zijn of haar onbewuste geest denkt of verlangt. Een vrouw kan bijvoorbeeld zeggen: “Ik wil mijn ex-vriend dood”, terwijl ze bedoelde te zeggen: “Ik wil mijn ex-vriend terug.”

Later leven en nalatenschap

Freud kreeg kanker in 1923 en overleed zestien jaar later. Zijn ideeën worden vandaag de dag nog steeds bediscussieerd, en zijn technieken en interpretaties worden algemeen aanvaard als de basis van de moderne psychoanalyse. Sigmund Freud wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke mensen in de geschiedenis van de psychologie.

Boeken van Sigmund Freud

• Studies over Hysterie (met Josef Breuer, 1895)
• De interpretatie van dromen (1899)
• De psychopathologie van het dagelijks leven (1901)
• Drie essays over de theorie van de seksualiteit (1905)
• Grappen en hun relatie tot het onbewuste (1905)
• Waan en droom in Jensen’s Gradiva (1907)
• Totem en taboe (1913)
• Over narcisme (1914)
• Inleiding tot de psychoanalyse (1917)
• Voorbij het genotsprincipe (1920)
• Het ego en het id (1923)
• De toekomst van een illusie (1927)
• Beschaving en haar ongenoegens (1930)
• Mozes en het monotheïsme (1939)
• Een overzicht van de psycho-Analysis (1940)
• The Complete Letters of Sigmund Freud to Wilhelm Fliess (1986)
• The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud (1999)