Haïti, terug naar ‘Jaar nul’
Om 16.53 uur op 12 januari 2010 trof een aardbeving met een kracht van 7,3 magnitude het centrum van Haïti, waardoor de hoofdstad Port-au-Prince en de omliggende steden in puin veranderden. De woorden “Haïti, jaar nul” stonden al snel op voorpagina’s over de hele wereld. Op dat moment woonden ongeveer 3,5 miljoen Haïtianen in de zwaarst getroffen gebieden. Tussen de 250 000 en 300 000 mensen zijn bij de aardbeving om het leven gekomen, terwijl er nog eens 300 000 gewonden waren. De ramp legde 80% van de Haïtiaanse hoofdstad met de grond gelijk, met een vergelijkbaar effect in nabijgelegen steden zoals Léogâne.
-
100.000 WONINGEN werden verwoest, evenals essentiële infrastructuur (SCHOOLEN, ZIEKENHUIZEN, DE HAVEN VAN PORT-AU-PRINCE, enz.).
-
500.000 MENSEN AFGESLOTEN DOOR DE RAMP
Gezien de omvang van de verwoesting, waarbij 15% van de Haïtiaanse bevolking was getroffen, hadden de humanitaire actoren aanvankelijk moeite om de respons volledig te coördineren. In de zes maanden na de aardbeving hebben echter een miljoen van de kwetsbaarste Haïtianen noodvoedselhulp gekregen en weer toegang gekregen tot basisvoorzieningen.
ACTED’s reactie op de noodsituatie van 2010
ACTED, dat sinds 2004 in Haïti aanwezig is, kon snel een team van 250 mensen mobiliseren om in elk van de door de aardbeving getroffen regio’s in actie te komen. In de eerste weken reageerden de ACTED-teams op de onmiddellijke noodsituatie met voedselrantsoenen, drinkwater en eerste levensbehoeften, waaronder matrassen, muskietennetten, keukenkits, hygiënekits en plastic zeilen voor noodonderkomens.
De aardbeving creëerde ook de perfecte omstandigheden voor de verspreiding van door water overgebrachte ziekten. Daarom heeft ACTED snel gewerkt om de problemen op het gebied van hygiëne en toegang tot water aan te pakken en zo de sanitaire omstandigheden te verbeteren. De mensen die hun huis waren kwijtgeraakt, hadden geen andere keus dan onderdak te zoeken in een van de vele kampen die na de ramp waren ontstaan. Deze kampen creëerden hun eigen gezondheidsproblemen en daarom bouwde ACTED 850 latrines, meer dan 400 douches en 40 tanks in de belangrijkste kampen van het land om meer dan 20.000 mensen van water te voorzien. Het werk van de organisatie om de beste praktijken op het gebied van goede hygiëne onder de bewoners van de kampen te verspreiden, heeft ook geholpen om epidemieën te voorkomen. In Leogane en Port-au-Prince nam ACTED ook deel aan het beheer van kampen voor ontheemden en bouwde het semi-permanente houten onderkomens om fatsoenlijke leefomstandigheden te bieden aan mensen die alles hadden verloren.
Tijdens de hele interventie zorgde ACTED ervoor dat Haïtianen aan de activiteiten deelnamen om de beschikbare vaardigheden en ervaring optimaal te benutten, terwijl het ook werkkansen op korte termijn creëerde voor mensen wier middelen van bestaan door de aardbeving waren aangetast. Meer dan 4.000 mensen hebben deelgenomen aan betaalde gemeenschapswerkprogramma’s voor het herstel van vernielde infrastructuur, zoals wegen of irrigatiekanalen. In de stad Léogâne hebben ACTED-teams gewerkt aan het herstel van een duurzame toevoer van schoon water door het boren van putten en het herstel van waterleidingnetten in door de aardbeving getroffen gebieden. Jaar na jaar evolueerden de projecten naar ontwikkelingsacties.
Tien jaar later, wat zijn de verwezenlijkingen en uitdagingen voor een beter rampenrisicobeheer in Haïti?
Haïti is sinds medio 2018 getuige van sociaal-politieke onrust en verlamming, wat elke echte beoordeling van de impact van tien jaar hulp bemoeilijkt.
Resultaten lijken zeer gemengd: Door de omvang van de ramp, maar ook door de complexiteit en kwetsbaarheid van de Haïtiaanse context, is de wederopbouw lang en moeilijk gebleken en is de internationale hulp minder effectief geweest dan verwacht. Bovendien hebben de cholera-epidemie die eind 2010 uitbrak en de orkaan Matthew in december 2016 voor uiterst moeilijke omstandigheden voor de Haïtiaanse staat gezorgd. In 2020 staat de cholera weliswaar op het punt te worden uitgeroeid, maar de humanitaire situatie blijft zeer zorgwekkend: 3,6 miljoen mensen verkeren in een situatie van acute voedselonzekerheid.
In 2019 behoorde Haïti volgens de Global Climate Risk Index over de afgelopen 20 jaar tot de top vijf van landen die het zwaarst te lijden hadden onder extreme weersomstandigheden. Dit cijfer is tekenend voor de kwetsbaarheid van het land, vooral omdat het aantal van dergelijke gebeurtenissen waarschijnlijk zal toenemen als gevolg van de klimaatcrisis. De gebeurtenissen van de afgelopen tien jaar hebben aangetoond dat Haïti weinig bestand is tegen extreme weersomstandigheden en dus duidelijk niet over de middelen beschikt om het hoofd te bieden aan gebeurtenissen die verder gaan dan die van het afgelopen decennium.
Hoedanook blijft ACTED rampenrisicobeperkende componenten integreren in zijn projecten, zoals in Grand’ Anse, in het zuiden van Haïti, waar de organisatie 500 aardbevings- en cycloonbestendige huizen bouwt. ACTED houdt ook workshops om gemeenschapsleiders te informeren over rampenrisico’s en prioritaire behoeften vast te stellen op het gebied van het herstel van infrastructuur. Het doel voor de organisatie is om te reageren op de uitdagingen van vandaag en tegelijkertijd de veerkracht van de bevolkingen op lange termijn te versterken.
Global Climate Risk Index 2019, Who suffers most from extreme weather events ?, German Watch, 2019