pokken was, resulterend in blindheid, misvormingen (zoals de foto hierboven) en vele, vele sterfgevallen. (Foto door Getty Images)
Heb je een slechte dag? Kreeg je niet de pumpkin spice latte die je had besteld? Iemand zei iets gemeens tegen je op Facebook? Nou, je hebt in ieder geval geen pokken gekregen. En u kunt de wereldwijde pokkenuitroeiingsinspanningen bedanken die ertoe hebben geleid dat in 1977 het laatste natuurlijke geval van pokken plaatsvond en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 1980 verklaarde dat de pokken waren uitgeroeid. Maar nieuwe bevindingen in Siberië, Rusland, doen vrezen dat de pokken daadwerkelijk zouden kunnen terugkeren.
Op 19 augustus is een belangrijke drijvende kracht achter het pokkenuitroeiingsprogramma op 87 jarige leeftijd overleden: Donald Ainslie (ook bekend als D.A.) Henderson. Henderson was hoofd van het programma voor de uitroeiing van pokken bij de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) en was van 1966 tot 1977 directeur van de wereldwijde pokkenuitroeiingscampagne van de WHO. Henderson coördineerde duizenden artsen en andere gezondheidswerkers op meerdere continenten over de hele wereld om pokken op te sporen, het pokkenvaccin strategisch toe te dienen (omdat het vaccineren van iedereen vaak onpraktisch was), en ervoor te zorgen dat de inspanningen in de richting gingen van het doel om de ziekte uit te roeien.
Het succes van het pokkenuitroeiingsprogramma blijkt uit het feit dat veel mensen zich vandaag de dag niet eens meer herinneren hoe vreselijk pokken waren. Pokken, veroorzaakt door het Variola major-virus, doodden een derde van de besmette mensen en alleen al in de 20e eeuw meer dan 300 miljoen mensen. Zelfs wanneer mensen de ziekte overleefden, leden zij vaak aan blindheid en misvormingen door de blaren die de ziekte veroorzaakte. Vijf eeuwen lang werd de wereld geteisterd door pokken tot een massale inspanning waarbij duizenden en duizenden mensen betrokken waren, beginnend met de ontdekking van een pokkenvaccin in 1796 door Edward Jenner, voortgezet met de instemming van de WHO in 1958 met het voorstel van de Sovjet-Unie om te proberen de pokken wereldwijd uit te roeien, verder voortgezet met een specifieke resolutie in 1966 om de pokken in tien jaar uit te roeien, en eindigend met het laatst bekende natuurlijk voorkomende geval in Merka Town, Somalië.
De wereldwijde pokkenuitroeiingscampagne van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), D.A. Henderson (voorgrond) bespreekt de wereldwijde pokkenuitroeiingsinspanningen met de Nigeriaanse minister van Volksgezondheid (Foto met dank aan de CDC).
Het is gemakkelijk te vergeten hoe moeilijk dit werk was. Ook al woedde de Koude Oorlog voort, de inspanningen vereisten samenwerking tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie en hun respectieve bondgenoten. Veel landen hadden gebroken gezondheidszorgsystemen en politieke onrust. Henderson moest hier vakkundig doorheen navigeren, evenals door openlijke oorlogen en enorme hoeveelheden bureaucratie om het programma op weg te houden naar zijn doelen. Een dergelijk leiderschap op het gebied van de volksgezondheid vereiste een combinatie van wetenschappelijke expertise, leiderschap, vaardige onderhandelingstechnieken en een enorme toewijding.
Voor zijn pokkenuitroeiingsinspanningen ontving Henderson vele onderscheidingen, waaronder de Presidential Medal of Freedom, de Prince Mahidol Award for Public Health van Thailand, de Order of the Brilliant Star with Grand Cordon (de hoogste civiele onderscheiding die door de Republiek China (Taiwan) wordt toegekend), de National Medal of Science, de National Academy of Sciences’ Public Welfare Medal en de Japan Prize, alsmede eredoctoraten van 17 universiteiten en speciale onderscheidingen van 19 landen. Na zijn werk met de pokken diende hij van 1977 tot 1990 als decaan van de Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health en adviseerde daarna meerdere Amerikaanse presidenten in diverse leidinggevende functies.
Dr. Michael J. Klag, de huidige decaan van de Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, noemde Henderson “een reus in de volksgezondheid”, beschreef de uitroeiing van de pokken als “een van de grootste prestaties op het gebied van de volksgezondheid in de geschiedenis” en gaf aan dat “D.A. een natuurkracht was die, tot relatief kort geleden, onkwetsbaar leek. De volksgezondheid heeft een held verloren, en wij een grote vriend en collega.”
Rusland is het snelst opwarmende deel van de wereld, volgens een rapport van het weerbureau van het land. De gestage temperatuurstijging kan besmettelijke ziekten uit hun bevroren graven vrijlaten. (AP Photo/Alexander Zemlianichenko)
Als je nog meer bewijs nodig hebt van hoe enorm een prestatie de pokkenuitroeiing was, wees voorzichtig met wat je wenst, want er zijn zorgen dat de pokken een comeback kunnen maken. Door de opwarming van de aarde (ja, ja, ja, het bestaat) smelten er nu plaatsen, zoals in Siberië, die vroeger met ijs bedekt waren. De Siberia Times meldt dat het smelten nu dierlijke en menselijke lijken blootlegt die voorheen in ijs verpakt waren. Sommige van deze lijken bevatten miltvuur dat inmiddels ten minste 24 mensen heeft besmet, die in Salekhard, gelegen op de poolcirkel, in het ziekenhuis moesten worden opgenomen. Behalve dat miltvuur de naam is van een groep zware metalen, is het ook een potentieel dodelijke ziekteverwekker die kan worden gebruikt voor bioterrorisme. Siberische wetenschappers vrezen dat hetzelfde zou kunnen gebeuren met de pokken.
Inderdaad heeft dezelfde Siberische regio in de jaren 1890 een grote pokkenepidemie gekend, waarbij 40% van de bevolking van een stad stierf en honderden lijken langs de Kolyma-rivier werden begraven. Dit jaar heeft de regio de warmste zomer ooit meegemaakt, waardoor de eerder verborgen begraafplaatsen zijn gesmolten. (Als u nog steeds niet gelooft dat de opwarming van de aarde bestaat, bezoek dan deze Siberische begraafplaatsen). Zou het pokkenvirus op deze plaatsen kunnen overleven? Klinkt dit als een combinatie van The Thing en een zombie apocalyps film?
militair personeel te beschermen tegen pokken die worden gebruikt voor bio-terrorisme. Het grootste deel van de wereld is vatbaar voor pokkenbesmetting. (Foto door Edward E. Snyder/USAF/Getty Images)
Even enger, pokkenuitroeiing betekende dat mensen stopten met pokkenvaccinatie en de ziekte vergaten…wat minder onderzoek, minder financiering en minder aandacht voor de ziekte betekende. In de vele jaren na de uitroeiing van de pokken waarschuwde Henderson voor de gevaren van een terugkeer van de pokken, vooral als terroristen de hand zouden kunnen leggen op pokkenmonsters die nog steeds in streng bewaakte laboratoria liggen. Als de pokken terugkomen, kunnen ze welig tieren onder de wereldbevolking die niet beschermd is tegen en niet weet hoe ze met pokken moet omgaan. Het zou zijn als wolven die door een schaapskudde rennen. Of “Gangnam Style” door een bevolking die nog nooit van K-pop heeft gehoord. Als je echt denkt dat iedereen epidemiebeheersing serieus neemt, kijk dan maar eens hoe “snel” er gereageerd wordt op de Zika-epidemie. Tegenwoordig lijkt men sneller te reageren op een tweet van Justin Bieber dan op een dreigende infectieziekte.
Dr. Henderson was een belangrijk pleitbezorger van pokken- en andere epidemiebestrijding lang nadat pokken kennelijk van de aardbodem waren “verdwenen”. Laten we zijn belangrijke prestaties en boodschappen niet vergeten… want als iedereen dat vergeet, zal de wereld misschien niet de juiste stappen ondernemen om te voorkomen dat de pokken terugkeren. Terugkeer van de pokken kan leiden tot blindheid, vreselijke misvormingen en de dood van miljoenen of zelfs miljarden mensen. Geniet nu van uw pumpkin spice latte.
Volg mij op Twitter of LinkedIn. Bekijk mijn website.