Nostradamus, de Franse astroloog en arts wiens profetieën hem tijdens zijn leven roem en een trouwe aanhang bezorgden, werd geboren in 1503. In de eeuwen na zijn dood hebben mensen hem gecrediteerd voor het nauwkeurig voorspellen van scharnierende gebeurtenissen in de geschiedenis, van de Franse Revolutie tot de opkomst van Adolf Hitler tot de terroristische aanslagen van 11 september 2001 en zelfs het coronavirus van 2020. Zijn boek, De Profetieën, werd gepubliceerd in 1555, en heeft hem sindsdien wereldwijde faam opgeleverd. Volgens Nostradamus zal de wereld vergaan in het jaar 3797.
Nostradamus: Vroege Leven
Nostradamus werd geboren als Michel de Nostradame op 14 of 21 december 1503 in het zuiden van Frankrijk in Saint-Remy-de-Provence. Hij was één van de negen kinderen die werden geboren uit Reyniere de St-Remy en haar echtgenoot Jaume de Nostradame, een welgestelde graanhandelaar en part-time notaris van Joodse afkomst. Nostradame’s grootvader, Guy Gassonet, had zich een halve eeuw eerder bekeerd tot het katholicisme en de familienaam veranderd in Nostradame, deels om vervolging tijdens de Inquisitie te voorkomen.
Er is weinig bekend over zijn jeugd, maar er zijn aanwijzingen dat hij zeer intelligent was, want hij doorliep de school al snel. Al vroeg in zijn leven kreeg hij les van zijn grootvader van moederszijde, Jean de St. Remy, die in zijn kleinzoon een groot intellect en potentieel zag. In deze tijd leerde de jonge Nostradame de grondbeginselen van het Latijn, Grieks, Hebreeuws en wiskunde. Aangenomen wordt dat zijn grootvader hem ook vertrouwd maakte met de oude riten van de Joodse traditie en de hemelse wetenschappen van de astrologie, waardoor Nostradame voor het eerst in aanraking kwam met het idee van de hemelen en hoe zij het lot van de mens bepalen.
Nostradamus: Opleiding
Op 14-jarige leeftijd ging Nostradame medicijnen studeren aan de Universiteit van Avignon. Hij werd echter al na één jaar gedwongen de universiteit te verlaten als gevolg van een uitbraak van de builenpest. Volgens zijn eigen zeggen reisde hij in die tijd over het platteland, deed onderzoek naar kruidenremedies en werkte als apotheker. In 1522 ging hij naar de universiteit van Montpelier om zijn doctoraat in de geneeskunde te voltooien. Hij uitte soms zijn ongenoegen over de leer van de katholieke priesters, die zijn opvattingen over astrologie verwierpen. Er zijn berichten dat universiteitsfunctionarissen zijn vroegere ervaring als apotheker ontdekten en dit reden vonden om hem van school te sturen. Klaarblijkelijk stond de school niet te juichen over iemand die zich bezighield met wat werd beschouwd als “handwerk”. Volgens de meeste verslagen werd hij echter niet van school gestuurd en kreeg hij in 1525 vergunning om medicijnen te beoefenen. In deze tijd latiniseerde hij zijn naam – zoals de gewoonte was van veel middeleeuwse academici – van Nostradame tot Nostradamus.
Nostradamus en de Pest
In de daaropvolgende jaren reisde Nostradamus door Frankrijk en Italië om slachtoffers van de pest te behandelen. In die tijd was er geen remedie bekend; de meeste artsen vertrouwden op kwikdrankjes, aderlating en het kleden van patiënten in met knoflook doordrenkte gewaden. Nostradamus had een aantal zeer vooruitstrevende methoden ontwikkeld om met de pest om te gaan. Hij liet zijn patiënten niet bloeden, maar paste in plaats daarvan een effectieve hygiëne toe en stimuleerde het verwijderen van de besmette lijken uit de straten van de stad. Hij werd bekend door het maken van een “rozenpil”, een kruidenpastille gemaakt van rozenbottels (rijk aan vitamine C) die enige verlichting gaf aan patiënten met milde gevallen van de pest. Zijn genezingspercentage was indrukwekkend, hoewel veel kan worden toegeschreven aan het schoonhouden van zijn patiënten, het toedienen van vetarme diëten en het zorgen voor veel frisse lucht.
Na verloop van tijd werd Nostradamus een soort plaatselijke beroemdheid vanwege zijn behandelingen en kreeg hij financiële steun van veel inwoners van de Provence. In 1531 werd hij uitgenodigd om samen te werken met een vooraanstaand geleerde uit die tijd, Jules-Cesar Scaliger in Agen, in het zuidwesten van Frankrijk. Daar trouwde hij en kreeg in de volgende jaren twee kinderen. In 1534 stierven zijn vrouw en kinderen – vermoedelijk aan de pest – terwijl hij op een medische missie naar Italië was. Omdat hij zijn vrouw en kinderen niet kon redden, raakte hij uit de gratie in de gemeenschap en bij zijn beschermheer, Scaliger.
Nostradamus en het Occulte
In 1538 resulteerde een terloopse opmerking over een religieus standbeeld in beschuldigingen van ketterij tegen Nostradamus. Toen hij het bevel kreeg om voor de kerkelijke inquisitie te verschijnen, koos hij er wijselijk voor om de provincie te verlaten en een aantal jaren door Italië, Griekenland en Turkije te reizen. Tijdens zijn reizen naar de oude mysteriescholen zou Nostradamus een psychisch ontwaken hebben doorgemaakt. Eén van de legenden over Nostradamus zegt dat hij tijdens zijn reizen in Italië een groep Franciscaner monniken tegenkwam, waarvan hij er één aanwees als de toekomstige Paus. De monnik, Felice Peretti genaamd, werd in 1585 tot Paus gewijd, Sixtus V, waarmee de voorspelling van Nostradamus in vervulling ging.
In de overtuiging dat hij lang genoeg was weggebleven om veilig te zijn voor de inquisitie, keerde Nostradamus terug naar Frankrijk om zijn praktijk van het behandelen van pestlijders te hervatten. In 1547 vestigde hij zich in zijn geboorteplaats Salon-de-Province en trouwde met een rijke weduwe, Anne Ponsarde. Samen kregen zij zes kinderen, drie jongens en drie meisjes. Nostradamus publiceerde in deze tijd ook twee boeken over medische wetenschap. Een ervan was een vertaling van Galen, de Romeinse arts, en een tweede boek, The Traite des Fardemens, was een medisch kookboek voor de behandeling van de pest en de bereiding van cosmetica.
Nadat hij zich in Salon had gevestigd, begon Nostradamus zich binnen een paar jaar af te keren van de geneeskunde en zich meer te richten op het occulte. Er wordt gezegd dat hij ’s nachts uren in zijn studeerkamer doorbracht met mediteren voor een kom gevuld met water en kruiden. De meditatie zou een trance en visioenen teweegbrengen. Men gelooft dat de visioenen de basis vormden voor zijn toekomstvoorspellingen. In 1550 schreef Nostradamus zijn eerste almanak met astrologische informatie en voorspellingen voor het komende jaar. Almanakken waren in die tijd erg populair, omdat zij nuttige informatie verschaften aan boeren en kooplieden en onderhoudende stukjes bevatten over plaatselijke folklore en voorspellingen voor het komende jaar. Nostradamus begon te schrijven over zijn visioenen en verwerkte deze in zijn eerste almanak. De publicatie kreeg veel respons en verspreidde zijn naam in heel Frankrijk, wat Nostradamus aanmoedigde om meer te schrijven.
Nostradamus Profetieën
In 1554 waren de visioenen van Nostradamus een integraal onderdeel geworden van zijn werk in de almanakken en hij besloot al zijn energie te kanaliseren in een groots opus dat hij Centuriën noemde. Hij was van plan 10 delen te schrijven, waarin 100 voorspellingen zouden staan voor de komende 2000 jaar. In 1555 publiceerde hij Les Prophesies, een verzameling van zijn belangrijkste langetermijnvoorspellingen. Mogelijk voelde hij zich kwetsbaar voor religieuze vervolging en bedacht hij een methode om de betekenis van de profetieën te verdoezelen door gebruik te maken van kwatrijnen – vierregelige rijmwoorden – en een mengeling van andere talen, zoals Grieks, Italiaans, Latijn en Provençaals, een dialect uit Zuid-Frankrijk. Vreemd genoeg genoot Nostradamus een goede relatie met de Rooms Katholieke Kerk. Aangenomen wordt dat hij nooit door de Inquisitie is vervolgd wegens ketterij, omdat hij zijn geschriften niet uitbreidde tot het uitoefenen van magie. Zijn populariteit groeide en hij werd een van de beroemdste figuren tijdens de Renaissance.
Nostradamus kwam in opspraak met zijn voorspellingen, omdat sommigen dachten dat hij een dienaar van de duivel was, en anderen zeiden dat hij nep of krankzinnig was. Velen geloofden echter dat de profetieën spiritueel geïnspireerd waren. Hij werd beroemd en gevraagd door veel van Europa’s elites. Catherine de Medici, de vrouw van Koning Henri II van Frankrijk, was één van de grootste bewonderaars van Nostradamus. Na het lezen van zijn almanakken van 1555, waarin hij zinspeelde op niet nader genoemde bedreigingen voor haar familie, ontbood zij hem naar Parijs te komen om uitleg te geven en horoscopen op te stellen voor haar kinderen. Een paar jaar later benoemde zij hem tot raadsheer en lijfarts aan het hof van koning Henri. In 1556, terwijl hij deze functie vervulde, legde Nostradamus ook een andere profetie uit Centuriën I uit, waarvan werd aangenomen dat deze betrekking had op Koning Henri. De profetie vertelde over een “jonge leeuw” die een oudere leeuw zou overwinnen op het slagveld. De jonge leeuw zou het oog van de oudere leeuw doorboren en deze zou een wrede dood sterven. Nostradamus waarschuwde de koning dat hij ceremoniële steekspelen moest vermijden. Drie jaar later, toen koning Henri 41 jaar oud was, stierf hij tijdens een steekspel toen een lans van deze tegenstander het vizier van de koning doorboorde en achter het oog zijn hoofd binnendrong tot diep in zijn hersenen. Hij hield het 10 kwellende dagen vol voordat hij uiteindelijk stierf aan infectie.
Nostradamus beweerde zijn gepubliceerde voorspellingen te baseren op gerechtelijke astrologie – de kunst van het voorspellen van toekomstige gebeurtenissen door berekening van de planeten en hemellichamen in relatie tot de aarde. Zijn bronnen omvatten passages uit klassieke geschiedschrijvers als Plutarchus en uit middeleeuwse kroniekschrijvers aan wie hij rijkelijk schijnt te hebben ontleend. In feite geloven veel geleerden dat hij oude profetieën over het einde van de wereld parafraseerde (voornamelijk uit de Bijbel) en vervolgens door astrologische lezingen van het verleden, deze gebeurtenissen projecteerde in de toekomst. Er zijn ook aanwijzingen dat niet iedereen gecharmeerd was van de voorspellingen van Nostradamus. Hij werd bekritiseerd door professionele astrologen van die tijd omdat hij incompetent zou zijn en ervan uitging dat vergelijkende horoscopie (het vergelijken van toekomstige planetaire configuraties met die van bekende gebeurtenissen in het verleden) de toekomst kon voorspellen.
Hoe is Nostradamus gestorven?
Nostradamus leed het grootste deel van zijn volwassen leven aan jicht en artritis. In de laatste jaren van zijn leven veranderde de aandoening in oedeem of waterzucht, waarbij abnormale hoeveelheden vocht zich ophopen onder de huid of in de lichaamsholten. Zonder behandeling resulteerde de aandoening in congestief hartfalen. Eind juni 1566 vroeg Nostradamus zijn advocaat om een uitgebreid testament op te stellen, waarbij hij een groot deel van zijn nalatenschap naliet aan zijn vrouw en kinderen. Op de avond van 1 juli zou hij tegen zijn secretaris Jean de Chavigny hebben gezegd: “Je zult me bij zonsopgang niet meer levend aantreffen.” De volgende ochtend zou hij dood gevonden zijn, liggend op de vloer naast zijn bed.
Nostradamus: Erfenis
De meeste kwatrijnen die Nostradamus tijdens zijn leven schreef, hadden betrekking op rampen zoals aardbevingen, oorlogen, overstromingen, invasies, moorden, droogtes, gevechten en plagen. Nostradamus-enthousiastelingen hebben hem gecrediteerd voor het voorspellen van talrijke gebeurtenissen in de wereldgeschiedenis, waaronder de Franse Revolutie; de opkomst van Napoleon en Hitler; de ontwikkeling van de atoombom; de moord op JFK en de terroristische aanslagen van 11 september 2001 op het World Trade Center. Meer recentelijk beweren liefhebbers dat Nostradamus de opkomst van COVID-19 voorspelde toen hij schreef: “Nabij de poorten en binnen twee steden/Ter zullen twee plagen zijn zoals er nog nooit een is gezien. Hongersnood binnen pest, mensen buitengesloten door staal / Roepend tot de grote onsterfelijke God om verlichting.”
De populariteit van Nostradamus lijkt gedeeltelijk te danken te zijn aan het feit dat de vaagheid van zijn geschriften en hun gebrek aan specifieke data het gemakkelijk maken om ze selectief te citeren na belangrijke dramatische gebeurtenissen en ze met terugwerkende kracht als waar te claimen. Sommige geleerden menen dat hij niet schreef om een profeet te zijn, maar om commentaar te geven op gebeurtenissen in zijn tijd en de mensen daarin. Wat zijn methode of bedoelingen ook waren, de tijdloze voorspellingen van Nostradamus blijven hem populair maken bij hen die antwoorden zoeken op de moeilijkere vragen van het leven.