Mild Gesloten Hoofdletsel en Hoofdpijn

Door: Randolph W. Evans, MD

Kernpunten

• Mild traumatisch hersenletsel (TBI) komt veel voor.
• TBI kan gepaard gaan met aanzienlijke invaliditeit.
• Concussie vereist geen bewustzijnsverlies.
• Langdurige post-concussiesymptomen komen vaker voor bij mensen die invaliditeit verwachten, psychische problemen hebben en op oudere leeftijd.
• Tension-type hoofdpijn, komt bij bijna iedereen gedurende enige tijd voor.
• Behandeling is afhankelijk van het type hoofdpijn, de patiënt en de zorgverlener.

Definities

Een traumatisch hersenletsel (TBI) ontstaat wanneer een voorwerp of klap het hoofd raakt. Andere oorzaken zijn een schok aan of het schudden van het hoofd. Een gesloten hoofdletsel ontstaat wanneer de schedel niet doordringt in het hersenweefsel. Een licht letsel betekent dat de persoon versuft of verward kan zijn of gedurende 30 minuten het bewustzijn kan verliezen. Geheugenverlies (amnesie) kan tot 24 uur duren. Er is sprake van een hersenschudding wanneer iemand door het hoofdletsel versuft en verward is of bewusteloos of buiten bewustzijn is. Verlies van het bewustzijn is niet vereist.

Hoe vaak komen deze letsels voor?

Er zijn ongeveer 1,4 miljoen gevallen van TBI elk jaar in de Verenigde Staten. Ongeveer 75% resulteert in licht gesloten hoofdletsel. De oorzaken zijn: een auto-ongeluk (45%), vallen (30%), werkgerelateerde ongevallen (10%), recreatieve ongevallen (10%), en mishandeling (5%). American football, ijshockey, voetbal, boksen en rugby zijn veel voorkomende sportgerelateerde oorzaken. Alleen al bij football lopen elk seizoen naar schatting 10% van de Amerikaanse college- en 20% van de Amerikaanse highschoolspelers hersenletsel op. Maar liefst 360.000 Amerikaanse militairen hebben hersenletsel opgelopen, vooral hersenschuddingen, wat neerkomt op ongeveer 20% van de 1,8 miljoen die in Irak en Afghanistan hebben gediend. Ongeveer 75% van deze verwondingen zijn te wijten aan ontploffingstrauma’s als gevolg van verbeterde explosieven en raketgestuurde granaten.

Hoe kan licht traumatisch hersenletsel of hersenschudding de hersenen eigenlijk beschadigen?

Mild TBI is het gevolg van kneuzingen op het oppervlak van de hersenen, schade aan zenuwen en het vrijkomen van prikkelende zenuwtransmitters. Een herhaalde hersenschudding die optreedt voordat de hersenen van de eerste zijn hersteld – gewoonlijk binnen uren, dagen of weken – kan zelden resulteren in zwelling van de hersenen, blijvende hersenbeschadiging en zelfs de dood. Deze aandoening wordt het tweede impact syndroom genoemd. Dit is vooral belangrijk bij atleten die niet meer zouden moeten spelen totdat ze hersteld zijn.

Informatie is beschikbaar voor middelbare school spelers, ouders en coaches op http://www.cdc.gov/ncipc/tbi/Coaches_Tool_Kit.htmand ook http://www.neurology.org/content/80/24/2250.full onder hersenletsel onder Management of Concussion in Sports.

Wat is het post-concussie syndroom (PCS)?

Post-concussie syndroom is een set van klachten die een persoon ervaart gedurende weken, maanden, of soms jaren na een hersenschudding. De meest voorkomende PCS-klachten zijn hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, prikkelbaarheid, angst, slapeloosheid, concentratie- en geheugenverlies, en geluidsgevoeligheid. Andere symptomen kunnen zijn: oorsuizingen, gehoorverlies, wazig zien, licht- en geluidsgevoeligheid, verminderde reuk en smaak, depressie, persoonlijkheidsverandering, posttraumatische stressstoornis, verminderde geslachtsdrift, en misselijkheid en soms braken.

Een of meer PCS-klachten komen voor bij ongeveer 50% (38-80%) van de mensen met een licht gesloten hoofdletsel. Het is niet met zekerheid bekend waarom PCS optreedt en soms lang aanhoudt. Aanhoudende of langdurige PCS (PPCS) is geassocieerd met een verhoogd risico wanneer er sprake is van reeds bestaande psychische aandoeningen, verwachtingen van invaliditeit en oudere leeftijd. Bij de meesten zijn geheugen- en concentratieproblemen binnen drie maanden beter.

Hebben tests of verdere evaluatie zin?

Hersenscans zoals CT of MRI zijn meestal normaal, of tonen lichte kneuzingen van de hersenen. In zeldzame gevallen kan een licht hoofdletsel een bloedstolsel in de hersenen veroorzaken (een subduraal of epiduraal hematoom), dat op de scan kan worden gezien. Hersengolfonderzoek (EEG) helpt niet, tenzij er een aanval wordt vermoed. Als de geheugenproblemen aanhouden, kan een reeks geheugentests, neuropsychologische tests genoemd, worden afgenomen. Aanvullende evaluatie is afhankelijk van de symptomen. Bijvoorbeeld evaluatie door een KNO-arts bij duizeligheid, oogarts bij wazig of dubbelzien, of neuroloog bij aanhoudende hoofdpijn of geheugenproblemen.

Posttraumatische hoofdpijn

Hoofdpijn komt voor bij tot 90% van de personen die klachten hebben van licht hoofdletsel. Posttraumatische hoofdpijn komt vaker voor bij mensen met een voorgeschiedenis van hoofdpijn. De hoofdpijn begint volgens de officiële criteria binnen zeven dagen na het letsel. Veel mensen hebben meer dan één soort hoofdpijn.

Welke soorten hoofdpijn komen voor?

Bijna 85% is spanningshoofdpijn. De pijn kan met tussenpozen voorkomen of zelfs dagelijks en constant zijn. De kwaliteit van de pijn is meestal druk, gespannen of doffe pijn. De hoofdpijn kan zich over het hele hoofd uitstrekken, over de achterkant van het hoofd en de nek, over het voorhoofd, de slapen, rond of bovenop het hoofd.

Sommige mensen hebben pijn maximaal aan de achterkant van het hoofd, vaak gediagnosticeerd als een grotere occipitale neuralgie (ON). Dit kan het gevolg zijn van een klap op het achterhoofd, of van gespannen spieren die deze zenuw, die verantwoordelijk is voor het gevoel over de achterkant van de hoofdhuid, beknellen. Er kan sprake zijn van een pijnlijke, drukkende, stekende of kloppende pijn in het achterhoofd. De pijn kan ook aanvullend of in plaats daarvan worden gevoeld aan de zijkanten of aan de voorkant van het hoofd of achter of rond het oog. ON kan aan één of beide kanten voorkomen. Ongeveer 15% heeft migrainehoofdpijn, die voor het eerst optreedt als gevolg van het hoofdletsel.

Acute migrainehoofdpijn kan ook worden uitgelokt door kleine deuken of stoten op het hoofd bij mensen met een voorgeschiedenis van migraine. Dit kan voorkomen bij voetballers die de bal koppen of voetballers na lichte verwondingen aan het hoofd. Verwonding van de zenuw boven de wenkbrauw kan een schietende, tintelende, pijnlijke of brandende pijn veroorzaken, samen met een verminderd of veranderd gevoel van het voorhoofd.

Hoe lang duurt het voordat de hoofdpijn beter wordt?

De hoofdpijn is bij 78% van de mensen drie maanden na het letsel nog aanwezig, bij 35% na een jaar en bij 24% na twee jaar.

Hoe wordt de hoofdpijn behandeld?

Goede slaap, lichaamsbeweging tot tolerantie, ontspanning en stressmanagement, minder cafeïne, regelmatig gezond eten en vermijden van overmatig gebruik van acute symptomatische medicatie worden aanbevolen, ongeacht de ernst van de hoofdpijn of het type hoofdpijn. Gebruik fysiotherapie voor spanningshoofdpijn als er ook sprake is van nekpijn of letsel. Biofeedback-training is de moeite van het onderzoeken waard. ON kan worden behandeld door een injectie rond de geïrriteerde zenuw met een plaatselijk verdovingsmiddel, soms gecombineerd met een steroïdmedicijn. Zowel acute als preventieve medicatie worden gebruikt, afhankelijk van het type hoofdpijn.

Onderricht

Veel mensen zijn gerustgesteld als ze horen dat hun symptomen niet uniek of gek zijn, maar deel uitmaken van een goed omschreven medische aandoening. Te veel mensen denken dat licht hoofdletsel niet ernstig is. Misschien komt dit door het kijken naar te veel nepverwondingen in films en op televisie. Het trauma (TBI) ziet er vaak ernstig uit in actie-, vechtsport-, western-, detective- en sportverhalen (en zou in het echte leven dodelijk zijn) maar er gebeurt niet veel met de acteur. In tekenfilms of komedies, zoals “Road Runner” of de “Three Stooges”, is hoofdletsel zelfs grappig. Mensen realiseren zich hopelijk hoe ernstig licht hoofdletsel kan zijn als ze denken aan professionele atleten die met pensioen moesten vanwege hersenschuddingen bij voetbal, hockey en boksen.

Randolph W. Evans, MD Clinical Professor of Neurology, Baylor College of Medicine, Houston, TX.

Dit artikel is een legaatbijdrage van het American Headache Society Committee for Headache Education (ACHE) en het Fred Sheftell, MD Education Center.