Les Paul

Les Paul

Achtergrondinformatie

Geboortenaam

Lester William Polsfuss

Ook bekend als

Wizard of Waukesha, Red Hot Red, Rhubarb Red

Born

June 9 1915
Waukesha, Wisconsin, United States

Died

August 14, 2009

Genre(s)

Jazz, Pop

Occupatie(s)

Muzikant, Songwriter, Uitvinder

Instrument(en)

Gitaar, Banjo, Harmonica

Jaren actief

1928 – heden

Gebonden acts

Les Paul and Mary Ford, Les Paul Trio

Website

Notabele instrument(en)

Gibson Les Paul

Les Paul (geboren als Lester William Polsfuss) (9 juni 1915 – 14 augustus 2009) was een Amerikaanse jazz- en countrygitarist, een van de belangrijkste ontwikkelaars van de elektrische gitaar, en een pionier op het gebied van opname-elektronica. Door zijn trendsettende muziek met het Les Paul Trio en later met het duo Les Paul en Mary Ford in de jaren 40 en 50, beïnvloedde Paul een generatie gitaristen, vooral door zijn gebruik van overdubbing en andere speciale effecten. Paul was ook een pionier in de ontwikkeling van de elektrische gitaar met massieve body en had zo een grote invloed op de evolutie van de rock-‘n-roll. Zijn vele innovaties op het gebied van opnamen omvatten overdubbing, vertragingseffecten, faseringseffecten en multitrack-opnamen. Paul was ook instrumentaal in de ontwikkeling van nieuwe opnametechnologieën met de Ampex Corporation.

Paul was een van de eersten die experimenteerde met het verbeteren van het geluid van elektrische gitaren in de jaren 40 en leende later zijn naam aan het Gibson “Les Paul” model gitaar, een van de meest populaire modellen van de industrie. Hij was de eerste bekende artiest die gebruik maakte van overdubbing, een techniek die hij had uitgevonden, en al snel startte hij een succesvolle carrière met zijn vrouw, Mary Ford, waarin deze en andere nieuwe speciale effecten werden toegepast. Hits van het paar waren onder meer “How High the Moon,” “Bye Bye Blues,” en “Vaya Con Dios.”

In 1978 werden Les Paul en Mary Ford opgenomen in de Grammy Hall of Fame. Paul werd in 1988 opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame, en kwam in 2005 in de National Inventors Hall of Fame. Hij werd in 2003 door Rolling Stone uitgeroepen tot de zesenveertigste beste gitarist aller tijden. Paul overleed op 94-jarige leeftijd op 14 augustus 2009 in het White Plains Hospital in de staat New York.

Biografie

Paul werd geboren in Waukesha, Wisconsin, als zoon van George en Evelyn Polfuss. Hij nam later de artiestennaam “Les Paul” aan. Hij gebruikte ook de bijnaam “Red Hot Red.”

Les raakte voor het eerst geïnteresseerd in muziek op achtjarige leeftijd, toen hij harmonica begon te spelen. Na een poging banjo te leren spelen, begon hij gitaar te spelen. Toen hij 13 was, trad Paul semi-professioneel op als een country gitarist. Op 17-jarige leeftijd speelde Paul bij Rube Tronson’s Cowboys. Kort daarna stopte hij met de middelbare school om lid te worden van Wolverton’s Radio Band in St. Louis, Missouri op station KMOX.

In de jaren dertig speelde Paul jazzmuziek op de radio in Chicago. Zijn eerste twee platen werden uitgebracht in 1936. Een daarvan was op naam van “Rhubarb Red,” Paul’s hillbilly alter ego, en de andere was als begeleider van bluesartiest Georgia White.

The Les Paul Trio

In 1938 verhuisde Paul naar New York en kreeg een plaats bij Fred Waring’s Pennsylvanians radioshow. Paul verhuisde in 1943 naar Hollywood, waar hij een nieuw trio vormde. Als last-minute vervanger van Oscar Moore, speelde Paul met Nat King Cole en andere artiesten in het eerste Jazz at the Philharmonic concert in Los Angeles op 2 juli, 1944. Ook verscheen Paul’s trio dat jaar in Bing Crosby’s radioshow. Crosby sponsorde Paul’s platen experimenten.

Crosby en Paul namen ook verschillende keren samen op, waaronder een nummer-één hit in 1945, “It’s Been A Long, Long Time.” Naast het begeleiden van Crosby en artiesten als The Andrews Sisters, nam Paul’s trio aan het eind van de jaren veertig ook een aantal eigen albums op het Decca-label op.

“The Les Paul”-gitaar

Paul was ontevreden over de elektrische gitaren die halverwege de jaren dertig werden verkocht, en begon te experimenteren met ontwerpen van zijn eigen hand. Zo creëerde hij in 1941 “The Log”, een stuk gewone afrasteringspaal van 4 bij 4 inch, waaraan hij een brug, gitaarhals en plectrum toevoegde. Zijn innovatie loste twee belangrijke problemen op: feedback, omdat de akoestische body niet langer resoneerde met het versterkte geluid, en gebrek aan sustain, omdat de energie van de snaren niet werd afgevoerd bij het genereren van geluid door de gitaarbody.

Paul’s uitvinding was niet de eerste solid-body gitaar, want Adolph Rickenbacher had zijn versie van een solid-body instrument al in de jaren 1930 op de markt gebracht. Leo Fender ontwierp onafhankelijk zijn eigen elektrische gitaar met massieve body rond dezelfde tijd als Paul.

In het begin van de jaren 1950 ontwierp de Gibson Guitar Corporation een gitaar waarin Pauls suggesties waren verwerkt en legde hem die ter proef voor. Hij was genoeg onder de indruk om een contract te tekenen voor wat het “Les Paul” model werd en stemde ermee in om nooit in het openbaar te spelen of gefotografeerd te worden met iets anders dan een Gibson gitaar. Deze afspraak bleef bestaan tot 1961, toen Gibson het ontwerp van de gitaar veranderde zonder dat Paul het wist. Naar verluidt zag hij de “nieuwe” Gibson “Les Paul” voor het eerst in de etalage van een muziekwinkel, en hij vond hem niet mooi. Hoewel hij volgens zijn contract met de gitaar moest poseren, zei hij dat het niet “zijn” instrument was en vroeg Gibson om zijn naam van de kop te verwijderen. Gibson hernoemde de gitaar tot de “SG”, en ook deze werd een van de bestsellers van het bedrijf.

Later hervatte Paul zijn relatie met Gibson, en bleef tot op de dag van vandaag de “Les Paul” gitaar onderschrijven, hoewel hij zijn persoonlijke gitaren naar eigen smaak aanpaste.

Heden ten dage wordt de Gibson “Les Paul” gitaar over de hele wereld gebruikt, door zowel beginnende als professionele gitaristen, en wordt hij bewonderd om zijn speelgemak en hoge niveau van sustain. Er werd ook een Epiphone “Les Paul” model ontworpen, met hetzelfde uiterlijk, maar tegen een lagere prijs.

Multitrack recording innovations

In 1947 bracht Capitol Records een opname uit die was begonnen als een experiment in Pauls garage, getiteld “Lover (When You’re Near Me),” waarin Paul acht verschillende partijen op elektrische gitaar speelde, waarvan sommige op halve snelheid waren opgenomen, vandaar “double-fast” wanneer ze op normale snelheid werden afgespeeld voor de master. Dit was de eerste keer dat multi-tracking werd gebruikt in een opname. Paul gebruikte geen magnetische tape voor zijn experimenten, maar wasschijven. Paul nam een track op een schijf op, en nam vervolgens op dat hij met de eerste track een andere partij speelde. Door de partijen met iets verschillende snelheden en met vertraging op te nemen, genereerde Paul zijn kenmerkende geluid, met diverse echo’s en vogelzangachtige gitaarriffs. Later begon hij magnetische tape te gebruiken, waardoor hij zijn opname-installatie mee op tournee kon nemen.

In januari 1948 raakte Paul gewond bij een bijna-fataal auto-ongeluk in Oklahoma, dat zijn rechterarm en elleboog verbrijzelde. De artsen vertelden Paul dat er geen manier was om zijn elleboog weer zo te maken dat hij weer zou kunnen bewegen, en dat zijn arm zou blijven in welke positie ze hem ook permanent zouden plaatsen. Paul gaf de chirurgen toen opdracht zijn arm in een hoek van 90 graden te plaatsen, zodat hij zijn gitaar kon vasthouden en pakken. Het kostte hem anderhalf jaar om te herstellen.

Carrière met Mary Ford en Ampex

In het begin van de jaren vijftig maakte Paul een aantal revolutionaire opnamen met zijn vrouw, Mary Ford, die zong. Deze platen waren uniek door hun intensief gebruik van overdubbing. De hits van het stel waren o.a. “How High the Moon,” “Bye Bye Blues,” “The World Is Waiting for the Sunrise,” en “Vaya Con Dios.” In deze nummers harmoniseerde Mary met zichzelf, waardoor de zang een nieuw geluid kreeg.

Bing Crosby gaf Les Paul al snel wat pas de tweede Ampex Model 200 bandopname was die werd geproduceerd, en Paul zag onmiddellijk het potentieel ervan, zowel voor speciale effecten, zoals echo en flanging, als de geschiktheid voor verbeterde multitrack-opname.

Met behulp van deze machine ontwikkelde Paul zijn tape multitrack systeem door een extra opnamekop en extra schakelingen toe te voegen, waardoor meerdere tracks afzonderlijk en asynchroon op dezelfde band konden worden opgenomen. Pauls uitvinding werd al snel door Ampex ontwikkeld tot commercieel geproduceerde tweesporen- en driesporenrecorders, en deze machines vormden de ruggengraat van de professionele opnamestudio-, radio- en tv-industrie in de jaren 1950 en het begin van de jaren 1960.

In 1954 zette Paul de ontwikkeling van deze technologie voort door Ampex opdracht te geven de eerste achtsporenbandrecorder te bouwen, op zijn kosten. Het duurde drie jaar om de machine goed werkend te krijgen, en Paul zegt dat tegen de tijd dat hij functioneel was, zijn muziek al uit de gratie was en dat hij er dus nooit een hit mee heeft kunnen maken. Zijn ontwerp, later bekend als “Sel-Sync,” (Selective Synchronization) waarbij een speciaal aangepaste opnamekop een nieuw spoor kon opnemen of een eerder opgenomen spoor kon afspelen, was de kerntechnologie voor meersporenopnamen gedurende de volgende 30 jaar.

Paul en Ford, evenals Crosby, gebruikten ook de nu alomtegenwoordige opnametechniek die bekend staat als close miking, waarbij de microfoon zich minder dan zes centimeter van de mond van de zanger bevindt. Dit levert een intiemer, minder galmend geluid op dan wanneer de zanger een voet of meer van de microfoon verwijderd is. De techniek benadrukt de lage tonen in de stem door het nabijheidseffect van de microfoon en kan een meer ontspannen gevoel geven omdat de zanger niet zo hard hoeft te werken. Het resultaat is een zangstijl die sterk afwijkt van onversterkte theaterzang.

Paul presenteerde in 1950 een 15 minuten durend radioprogramma, The Les Paul Show, op NBC, met zijn trio (hijzelf, Ford, en ritmespeler Eddie Stapleton). In de show werd ook aandacht besteed aan Pauls elektronische effecten, schitterende vertolkingen van klassieke pop- en jazznummers, en milde humor tussen Paul en Ford. Verscheidene opnamen van deze shows zijn vandaag de dag nog te vinden bij verzamelaars van old-time radio.

Later carrière en nalatenschap

In de late jaren zestig ging Paul met semi-pensioen, hoewel hij af en toe terugkeerde naar de studio. Hij en Mary Ford scheidden in december 1964. Paul nam een succesvol album op voor London Records, Les Paul Now in 1967, waarop hij een aantal van zijn vroegere hits bijwerkte. Een decennium later produceerde hij, gesteund door enkele van Nashville’s gevierde studiomuzikanten, een samensmelting van jazz en country improvisatie met mede-gitaarvirtuoos Chet Atkins, getiteld Chester and Lester, voor RCA Victor.

In 1978 werden Les Paul en Mary Ford opgenomen in de Grammy Hall of Fame. Aan het eind van de jaren tachtig trad Paul weer wekelijks op in New York City. Hij ontving een Grammy Trustees Award voor zijn levenswerk in 1983. In 1988 werd Paul opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame door Jeff Beck, die zei: “Ik heb meer licks van Les Paul afgekeken dan ik zou willen toegeven.” Paul werd in mei 2005 opgenomen in de National Inventors Hall of Fame, voor zijn ontwikkeling van de solid-body elektrische gitaar. In 2006 werd Paul opgenomen in de National Broadcasters Hall of Fame. In 2006, op 90-jarige leeftijd, won hij twee Grammy’s tijdens de 48e jaarlijkse Grammy Awards voor zijn album, Les Paul & Friends: American Made World Played.

Een biografische, lange documentaire, getiteld Chasing Sound: Les Paul at 90, beleefde zijn wereldpremière op 9 mei 2007 in het Downer Theater in Milwaukee, Wisconsin. Paul verscheen op het evenement en sprak kort tot het enthousiaste publiek. In juni 2008 opende een tentoonstelling over zijn nalatenschap met voorwerpen uit zijn persoonlijke collectie in Discovery World in Milwaukee. Paul gaf een concert in Milwaukee ter gelegenheid van de opening van de tentoonstelling.

Paul is de peetvader van rockgitarist Steve Miller van de Steve Miller Band, aan wie Paul zijn eerste gitaarles gaf.

Discografie

Hitsingles

Albums

• Feedback (1944)-compilatie
• Les Paul Trio (1946)-compilatie
• Hawaiian Paradise (1949)
• The Hit Makers! (1950)
• The New Sound (1950)
• Les Paul’s New Sound, Volume 2 (1951)
• Bye Bye Blues! (1952)
• Gallopin’ Guitars (1952)-compilatie
• Les and Mary (1955)
• Time to Dream (1957)
• Lover’s Luau (1959)
• The Hits of Les and Mary (1960)-compilatie
• Bouquet of Roses (1962)
• Warm and Wonderful (1962)
• Swingin’ South (1963)
• Fabulous Les Paul and Mary Ford (1965)
• Les Paul Now! (1968)
• Guitar Tapestry
• Lover
• The Guitar Artistry of Les Paul (1971)
• The World is Still Waiting for the Sunrise (1974)-compilatie
• The Best of Les Paul with Mary Ford (1974)-compilatie
• Chester and Lester (1976)-met Chet Atkins
• Guitar Monsters (1977)-met Chet Atkins
• Les Paul and Mary Ford (1978)-compilatie
• Multi Trackin’ (1979)
• All-Time Greatest Hits (1983)-compilatie
• The Very Best of Les Paul with Mary Ford (1983)-compilatie
• Tiger Rag (1984)-compilatie
• Famille Nombreuse (1992)-compilatie
• The World Is Waiting (1992)-compilatie
• The Best of the Capitol Masters: Selections From “The Legend and the Legacy” Box Set (1992)-compilatie
• All-Time Greatest Hits (1992)-compilatie
• Their All-Time Greatest Hits (1995)-compilatie
• Les Paul: The Legend and the Legacy (1996; een vier-cd boxset die zijn jaren bij Capitol Records chroniqueert)
• 16 Most Requested Songs (1996)-compilatie
• The Complete Decca Trios-Plus (1936-1947) (1997)-compilatie
• California Melodies (2003)
• Les Paul & Friends: American Made World Played (2005)

Zie ook

• Elektrische gitaar

Alle links opgehaald 28 juni 2018.

• NBC-radioshows van Les Paul, Mary Ford, en bassist/percussionist Ed Stapleton. Bij het Internet Archive. Gratis mp3-bestanden van elf van hun radioshows, waaronder hun auditieshow. www.archive.org