Komodovaranen zijn de grootste levende hagedissen ter wereld. Ze zijn te herkennen aan hun enorme omvang, platte kop, gebogen poten en lange, dikke staart. De naam komt van geruchten dat er een draakachtig wezen leefde op het Indonesische eiland Komodo. Geen enkele westerse wetenschapper had een Komodovaraan gezien tot 1912, volgens de San Diego Zoo. De plaatselijke bevolking noemt ze “ora,” of “landkrokodil.”
Grootte & kenmerken
De gemiddelde grootte van een mannelijke Komodovaraan is 8 tot 9 voet en ongeveer 200 pond, volgens het Smithsonian National Zoological Park, maar ze kunnen een kolossale 10 voet (3 meter) in lengte bereiken. Vrouwtjes worden 1,8 meter lang.
Komodos komen voor in een verscheidenheid van kleuren, met inbegrip van blauw, oranje, groen en grijs. Hun huid is ruw en duurzaam, verstevigd met benige platen, osteodermen genaamd. Ze hebben lange klauwen en een grote, gespierde staart.
Komodos hebben een goed gezichtsvermogen; ze kunnen voorwerpen zien tot op een afstand van 300 meter, volgens de Smithsonian Zoo. Ze zijn ook snel. Ze kunnen kort rennen tot 20 km/uur, maar jagen het liefst heimelijk – urenlang wachten tot een prooi hun pad kruist.
Hun reukzin is echter hun belangrijkste voedseldetector. Volgens de Smithsonian Zoo gebruiken Komodovaranen, net als slangen, hun gevorkte tong om de lucht te proeven, en raken dan de tong aan het dak van hun mond, waar speciale organen de luchtmoleculen analyseren. Als de linker tongpunt meer geconcentreerde “geur” heeft, weet de draak dat hun prooi van links nadert.
Habitat
Komodos zijn zeer zeldzaam en komen in het wild slechts op vijf eilanden voor: de Kleine Soenda-eilanden Komodo, Rinca, Gili Montang en Gili Dasami – alle binnen het Komodo National Park – en het eiland Flores, waar de Komodo vrij rondzwerft.
De habitat van de hagedis kan van alles zijn, van een tropisch droog bos tot een savanne tot een loofverliezend moessonbos. Waar ze ook leven, de Komodo houdt van extreme hitte. Op de eilanden van Indonesië is het gewoonlijk ongeveer 95 graden Fahrenheit (35 graden Celsius) met 70 procent vochtigheid, volgens de San Diego Zoo.
Komodos hebben huizen met twee doelen. Om ’s nachts warm te blijven, maken of vinden ze holen om zich in te nestelen. Overdag houdt datzelfde hol hen koel.
Dieet
Komodovaranen zijn carnivoren, dat wil zeggen dat ze vlees eten. Het zijn zulke felle jagers dat ze zeer grote prooien kunnen eten, zoals grote waterbuffels, herten, aas, varkens en zelfs mensen. Ze eten ook kleinere draken. Ze kunnen 80 procent van hun lichaamsgewicht in één keer opeten, volgens de National Geographic.
De Komodo heeft een unieke manier om zijn prooi te doden. Eerst springt hij op en stoot de prooi om met zijn enorme poten. Dan gebruiken ze hun scherpe, gekartelde tanden – die veel lijken op die van een haai – om hun prooi dood te scheuren. Als de prooi ontsnapt, sterft hij binnen 24 uur aan bloedvergiftiging omdat het speeksel van de Komodo 50 bacteriestammen bevat, aldus National Geographic. Met zijn fantastische reukzin zal de Komodo het dode dier vinden en zijn maaltijd afmaken.
Volgens de dierentuin van San Diego suggereert recent onderzoek dat Komodovaranen giftig zijn vanwege hun speeksel, maar zijn er meer studies nodig voordat een dergelijke conclusie kan worden getrokken.
Nakomelingen
Komodovaranen zijn over het algemeen solitair buiten het paringsseizoen. De mannetjes onderhouden en verdedigen een territorium en patrouilleren tot 2 kilometer per dag. Komodovaranen paren tussen mei en augustus en de vrouwtjes leggen in september elk ongeveer 30 eieren.
Komodovaraanmoeders bouwen ook loknesten om roofdieren te verwarren en haar eieren veilig te houden. Dan broedt ze de eieren, zo groot als een grapefruit, ongeveer drie maanden uit. Deze groep eieren wordt een legsel genoemd.
Vrouwelijke Komodovaranen kunnen maagdelijk bevallen. Dit betekent dat ze geen mannetje nodig hebben om een ei te bevruchten om het uit te laten komen. Het verwekken van nakomelingen zonder de hulp van het andere geslacht wordt ongeslachtelijke voortplanting genoemd. Komodovaranen kunnen zich zowel geslachtelijk als ongeslachtelijk voortplanten.
Er is geen bewijs dat ouders zorgen voor pas uitgekomen Komodos, aldus de Smithsonian Zoo. Bij de geboorte zijn baby varanen slechts 30 centimeter lang. Zodra ze uit het ei komen, zullen de jongen weglopen en in bomen klimmen om te voorkomen dat ze worden opgegeten door hun moeder of andere Komodo’s. Wanneer ze 4 jaar oud zijn en ongeveer 1,2 meter lang, zullen de jonge Komodo’s naar beneden komen en op de grond leven, volgens de San Diego Zoo. Zij die overleven kunnen zich verheugen op een lang leven. Een Komodo kan meer dan 30 jaar oud worden.
Classificatie/taxonomie
Komodovaranen zijn een soort varaan, dat zijn grote reptielen die voorkomen in Afrika en in heel Azië. De taxonomie van Komodovaranen, volgens het Integrated Taxonomic Information System (ITIS), is:
- Kingdom: Animalia
- Subkoninkrijk: Bilateria
- Infrakingdom: Deuterostomia
- Phylum: Chordata
- Subphylum: Vertebrata
- Infraphylum: Gnathostomata
- Superclass: Tetrapoda
- Klasse: Reptilia
- Orde: Squamata
- Suborde: Autarchoglossa
- Familie: Varanidae
- Genus &soort: Varanus komodoensis
Conservation status
Volgens de Rode Lijst van Bedreigde Soorten van de International Union for Conservation of Nature is de Komodovaraan niet bedreigd, maar wordt hij wel als kwetsbaar beschouwd. De World Animal Foundation schat het aantal Komodo’s in het wild op 6.000. Deze populatie is verdeeld over de eilanden, met 1.700 op Komodo, 1.300 op Rinca, 100 op Gili Motang en ongeveer 2.000 op Flores. Ze zijn beschermd in het Komodo National Park.
Komodovaranen zijn in 1992 voor het eerst buiten Indonesië uitgebroed in de Smithsonian Zoo, volgens een informatieblad van de dierentuin. De dierentuin meldt dat vier legsels zijn uitgekomen en dat 55 nakomelingen nu in meer dan 30 dierentuinen over de hele wereld leven.