Door All About Vision
Kleurenblindheid is helemaal geen vorm van blindheid, maar een tekortkoming in de manier waarop je kleur ziet.
Als je kleurenblind bent, heb je moeite met het onderscheiden van bepaalde kleuren, zoals blauw en geel of rood en groen.
Kleurenblindheid (of, nauwkeuriger, tekort aan kleurenzicht) is een erfelijke aandoening die vaker bij mannen dan bij vrouwen voorkomt. Volgens Prevent Blindness heeft naar schatting 8% van de mannen en minder dan 1% van de vrouwen kleurenblindheidsproblemen.
Rood-groen kleurgebrek is de meest voorkomende vorm van kleurenblindheid.
Veel zeldzamer kan iemand een eigenschap erven die het vermogen vermindert om blauwe en gele tinten te zien. Dit blauw-geel kleurentekort treft meestal mannen en vrouwen in gelijke mate.
Kleurenblindheid: Tekenen en symptomen
Heeft u moeite om te zeggen of kleuren blauw of geel zijn, of rood of groen? Vertellen mensen u soms dat de kleur die u denkt te zien verkeerd is?
Zo ja, dan zijn dit primaire tekenen dat u een kleurenblindheid hebt.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt het zelden voor dat een kleurenblinde persoon alleen in grijstinten ziet.
De meeste mensen die als “kleurenblind” worden beschouwd, kunnen kleuren zien, maar bepaalde kleuren lijken uitgebleekt en worden gemakkelijk verward met andere kleuren, afhankelijk van het type kleurenzienstoornis dat zij hebben.
Als u kleurenzienproblemen ontwikkelt terwijl u normaal gesproken in staat bent geweest om een volledig kleurengamma te zien, dan moet u zeker uw opticien bezoeken. Plotseling of geleidelijk verlies van kleurenzicht kan wijzen op een aantal onderliggende gezondheidsproblemen, zoals staar.
Tests op kleurenblindheid kunnen helpen bepalen welk soort kleurentekort u heeft.
Wat veroorzaakt kleurenblindheid?
Kleurenblindheid treedt op wanneer lichtgevoelige cellen in het netvlies niet op de juiste manier reageren op variaties in golflengten van licht die mensen in staat stellen een scala aan kleuren te zien.
Photoreceptoren in het netvlies worden staafjes en kegeltjes genoemd. Staafjes zijn talrijker (er zijn ongeveer 100 miljoen staafjes in het menselijk netvlies) en ze zijn gevoeliger voor licht dan kegeltjes, maar staafjes zijn niet in staat om kleur waar te nemen.
De 6 tot 7 miljoen kegeltjes in het menselijk netvlies zijn verantwoordelijk voor het kleurenzicht, en deze fotoreceptoren zijn geconcentreerd in de centrale zone van het netvlies die de macula wordt genoemd.
Het centrum van de macula wordt de fovea genoemd, en dit minuscule (0.3 mm diameter) gebied bevat de hoogste concentratie kegeltjes in het netvlies en is verantwoordelijk voor onze meest scherpe kleurenvisie.
Erfelijke vormen van kleurenblindheid zijn vaak gerelateerd aan tekortkomingen in bepaalde soorten kegeltjes of regelrechte afwezigheid van deze kegeltjes.
Naast verschillen in genetische opmaak, zijn andere oorzaken van afwijkingen of verlies van kleurenvisie onder meer:
De ziekte van Parkinson (PD). Omdat de ziekte van Parkinson een neurologische aandoening is, kunnen lichtgevoelige zenuwcellen in het netvlies, waar de verwerking van het gezichtsvermogen plaatsvindt, beschadigd zijn en niet goed functioneren.
Cataracten. De vertroebeling van de natuurlijke lens van het oog die optreedt bij cataract, kan het kleurenzicht “wegspoelen”, waardoor het veel minder helder wordt. Gelukkig kan cataractchirurgie het kleurenzicht herstellen door de troebele natuurlijke lens te verwijderen en te vervangen door een kunstmatige intraoculaire lens.
Zekere medicijnen. Van tiagabine, een geneesmiddel tegen epileptische aanvallen, is bijvoorbeeld aangetoond dat het kleurenzien vermindert bij ongeveer 41% van de mensen die het middel gebruiken, hoewel de effecten niet permanent lijken te zijn.
Leber’s erfelijke optische neuropathie (LHON). Dit type van erfelijke optische neuropathie kan zelfs dragers treffen die geen andere symptomen hebben, maar wel een zekere mate van kleurenblindheid. Bij deze aandoening worden vooral rood-groene kleurvisusstoornissen waargenomen.
Kallman’s syndroom. Bij deze erfelijke aandoening is er sprake van een storing in de hypofyse, wat kan leiden tot een onvolledige of ongebruikelijke geslachtsgebonden ontwikkeling, zoals die van de geslachtsorganen. Kleurenblindheid kan een symptoom van deze aandoening zijn.
Kleurenblindheid kan ook optreden wanneer verouderingsprocessen de netvliescellen beschadigen. Een verwonding of beschadiging van delen van de hersenen waar de verwerking van het gezichtsvermogen plaatsvindt, kan ook leiden tot een gebrekkig kleurenzicht.
Behandeling van kleurenblindheid
Gentherapie heeft kleurenblindheid bij apen genezen, volgens onderzoekers van de Universiteit van Washington.
Hoewel deze bevindingen bij dieren er veelbelovend uitzien, zal gentherapie niet worden overwogen voor mensen totdat is bewezen dat de behandelingen veilig zijn.
Metterdaad, er is geen remedie voor kleurenblindheid. Maar sommige coping-strategieën kunnen u helpen beter te functioneren in een kleurgeoriënteerde wereld.
De meeste mensen zijn in staat zich zonder al te veel problemen aan te passen aan een gebrekkig kleurenzicht. Maar sommige beroepen, zoals grafisch ontwerp en beroepen die het hanteren van verschillende kleuren elektrische bedrading vereisen, zijn afhankelijk van nauwkeurige kleurwaarneming.
Als u zich vroeg in uw leven bewust wordt dat u kleurenblind bent, kunt u misschien beter een carrière kiezen die geen nauwkeurige kleurwaarneming vereist.
Diagnosticeren van kleurenziendeficiëntie in een vroeg stadium kan ook leerproblemen tijdens de schooljaren voorkomen, vooral omdat veel leermiddelen sterk afhankelijk zijn van kleurwaarneming.
Als uw kind een kleurentekort heeft, bespreek dit dan met zijn of haar leraren, zodat zij hun lessen en presentaties dienovereenkomstig kunnen plannen.
Lenzen voor kleurenblinden
Sommige mensen gebruiken speciale lenzen om de kleurwaarneming te verbeteren, die filters zijn die verkrijgbaar zijn in de vorm van contactlenzen of brillenglazen.
Een voorbeeld zijn kleurenblinde brillen die zijn ontwikkeld door EnChroma. De gekleurde lenzen in de kleurenblinde bril van EnChroma bevatten gepatenteerde lichtfilteringstechnologie om mensen met de meest voorkomende vormen van kleurenblindheid het vermogen te geven om het brede spectrum van heldere kleuren te zien die de meesten van ons als vanzelfsprekend beschouwen, aldus het bedrijf.
Als u een kleurenblindheidstekort hebt, ga dan naar een opticien bij u in de buurt om te bespreken of een kleurenblindheidsbril een goede keuze voor u is.
U kunt ook manieren leren om rond uw onvermogen te werken om bepaalde kleuren te pikken. U kunt bijvoorbeeld uw kleding organiseren en labelen om kleurclashes te voorkomen. (Vraag vrienden of familieleden die normaal kleurenzicht hebben om u bij dit project te helpen.)
Ook kunt u leren om bepaalde gekleurde voorwerpen te herkennen aan hun volgorde in plaats van aan hun kleur. Herken bijvoorbeeld dat het rode licht bovenaan het verkeerslicht staat, en groen onderaan.
Ook zijn er verschillende downloadbare apps ontwikkeld voor Android- en iOS-apparaten om te helpen bij kleurherkenning.
Ga naar een opticien voor extra hulp en begeleiding als u moeite hebt met het onderscheiden van kleuren of als u vermoedt dat uw kind kleurenblind kan zijn.
Is rood-groene kleurenblindheid erfelijk?
Rood-groene kleurenblindheid is de meest voorkomende erfelijke vorm van kleurenzienstoornis. Het wordt veroorzaakt door een vrij algemeen X-gebonden recessief gen.
Moeders hebben een X-X-paar chromosomen met genetisch materiaal, en vaders hebben een X-Y-paar chromosomen. Een moeder en vader dragen elk chromosomen bij die het geslacht van hun baby bepalen.
Wanneer een X-chromosoom van de ene ouder paart met een X-chromosoom van de andere ouder, zal de baby een meisje zijn. En wanneer een X-chromosoom van de moeder paart met een Y-chromosoom van de vader, zal de baby een jongen zijn.
Als je rood-groene kleurenblindheid hebt, veroorzaakt door een X-gebonden recessief gen, zal je moeder draagster van het gen zijn of zelf kleurgebrek hebben.
Vaders met deze erfelijke vorm van rood-groene kleurenblindheid geven het X-gebonden gen door aan hun dochters, maar niet aan hun zonen, omdat een zoon geen X-gebonden genetisch materiaal van zijn vader kan ontvangen.
Een dochter die het kleurzwakke gen van haar vader erft, zal drager van het gen zijn, maar zij zal niet kleurenblind zijn – tenzij haar moeder drager van het gen is, en zij ook een gepaard kleurzwak gen van haar moeder ontvangt. Als een dochter de X-gebonden eigenschap van zowel haar vader als haar moeder erft, zal zij kleurenblind zijn.
Als een moeder deze X-gebonden eigenschap aan haar zoon doorgeeft, zal hij het kleurenzien-defect erven en moeite hebben om rood en groen van elkaar te onderscheiden.
Ook een dochter kan draagster zijn, maar zal zelf deze vorm van kleurenblindheid alleen hebben als zowel haar vader als moeder het X-gebonden gen doorgeven. Dit is de reden waarom meer mannen dan vrouwen kleurenblind zijn.
WERKT U ER AAN DAT UW KIND KLEURBLIND ZOU KUNNEN ZIJN? Zoek een opticien bij u in de buurt en maak een afspraak voor een pediatrisch oogonderzoek.
Pagina bijgewerkt maart 2021