Mensen met de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) hebben te maken met een van de ergste stigma’s in de geestelijke gezondheidsgemeenschap. Van internetartikelen die mensen met BPD bestempelen als “gevaarlijke” levensvernietigers tot artsen die botweg weigeren patiënten met BPD te behandelen, het is geen wonder dat mensen die met deze aandoening leven zich vaak onbegrepen en alleen voelen in hun worstelingen.
Hoeveel er nog steeds onbegrepen is over BPD, is er één schadelijk (en onjuist) stereotype dat steeds weer opduikt: Mensen met BPD zijn manipulatief.
Maar sommige van de dingen die mensen met BPD doen die algemeen worden gezien als “manipulatief” (zoals dreigen met zelfmoord) zijn eigenlijk helemaal niet zo bedoeld. Het woord “manipulatie” impliceert een vaardige en kwaadwillige bedoeling, maar vaker wel dan niet zijn deze gedragingen meestal gewoon wanhopige, ongeschoolde pogingen van iemand met BPD om emotionele behoeften vervuld te krijgen die verwaarloosd werden in een misbruikende of invaliderende opvoeding.
In feite komt de geschiedenis van ongunstige jeugdervaringen zo vaak voor bij mensen met de diagnose BPD dat in een onderzoek naar jeugdtrauma’s bij gevallen van BPD werd vastgesteld dat 81 procent van de proefpersonen kindermishandeling in hun verleden had – 71 procent meldde lichamelijke mishandeling, 68 procent seksueel misbruik en 62 procent was getuige geweest van ernstig huiselijk geweld.
Wanneer een kind opgroeit in een mishandelende omgeving die niet voldoet aan zijn of haar normale emotionele en fysieke ontwikkelingsbehoeften, kan het kind leren zijn toevlucht te nemen tot “listige” en indirecte technieken om te krijgen wat het nodig heeft om te overleven.
Helaas kan dit aangeleerde gedrag in de vormingsjaren van een kind problemen veroorzaken in de volwassenheid, wanneer het kind eindelijk de schadelijke omgeving waarin het is opgegroeid, verlaat. Bij mensen met BPD kan er in hun kindertijd zo’n gebrek aan validatie en steun zijn geweest, dat ze alleen maar weten hoe ze aan hun emotionele behoeften kunnen voldoen door ongezonde methoden te gebruiken om hun omgeving hen te laten geven wat ze nodig hebben.
The Mighty sprak met psycholoog Dr. April Foreman, die gespecialiseerd is in het werken met mensen met BPD, en zij verwoordde het als volgt:
Je hersenen schreeuwen om in hun behoeften te worden voorzien. Het schreeuwt om begrepen te worden, het schreeuwt om gevalideerd te worden, dus begin je rare dingen te doen om de omgeving te laten reageren op je hersenen.
Dus wat voor “gekke” dingen doen mensen met BPD om hun behoeften vervuld te krijgen? We hebben leden van onze BPD-gemeenschap gevraagd om uitleg te geven over het gedrag dat zij vertonen en dat vaak als “manipulatief” wordt gezien, om duidelijk te maken waarom het eigenlijk helemaal niet manipulatief is.
Of de intentie er nu is, het vertonen van een aantal van deze “listige” of ongeordende gedragingen om in hun behoeften te voorzien kan schadelijk en pijnlijk zijn voor zowel mensen met BPD als de mensen die van hen houden. Daarom hebben we, in aanvulling op het inzicht van onze gemeenschap, Dr. Foreman gevraagd om haar tips te delen om op een gezonde (en effectieve!) manier aan behoeften te voldoen zonder toevlucht te nemen tot ongeordend gedrag (wat u kunt lezen onder de reacties van onze gemeenschap).
Dit is hoe mensen in onze BPD-gemeenschap deze vijf klassieke BPD-gedragingen uitlegden die vaak worden verward met “manipulatief” zijn:
Neem constante geruststelling of bevestiging
“Ik vraag om geruststelling omdat ik bang ben dat ik iemand verkeerd communiceer of verkeerd interpreteer. Maar ik heb gemerkt dat sommige mensen denken dat ik dat doe om ze te dwingen iets te zeggen wat ik wil horen. Wat helemaal niet het geval is! Ik heb gewoon niet de sociale vaardigheden om te weten of mijn communicatie effectief is en vaak word ik verteerd door angst over gedachten en oordelen die worden gemaakt.” – Kirsty D.
“Onbedoeld mensen dwingen me te vertellen wat ik wil horen, omdat ik validatie nodig heb.” – Sophie Z.
2. Dreigen met zelfmoord of zelfbeschadiging
“Vroeger werd ik zo depressief na een relatiebreuk dat ik suïcidaal werd, dus mensen dachten dat ik gewoon probeerde te voorkomen dat ze weggingen door met zelfmoord te dreigen. In werkelijkheid ben ik zo bang om verlaten te worden dat ik liever sterf dan me weer alleen te voelen. Ik weet dat dit manipulatief kan overkomen en het is geen manier om met een breuk om te gaan, dus ik ga nu op een gezondere manier met deze dingen om.” – Heather D.
“Snijden. Mensen denken dat het voor aandacht is of om ze te manipuleren zodat ze extra medelijden met me hebben, maar het is eigenlijk dat ik mezelf straf. – Katy W.
Het hebben van heftige emotionele reacties
“Huilen. Ik voel dingen immens aan, dus als ik pijn heb, is dat te zien. Mensen hebben me verteld dat ik ‘gewoon aandacht probeer te krijgen’ of dat ik wil dat mensen me vragen wat er is, zodat ik sympathie krijg. In werkelijkheid haat ik het dat ik zo makkelijk kan huilen in het bijzijn van mensen omdat ik niet wil dat ze het vragen.” – Antasia H.
“Een van mijn problemen met BPD is dat ik de neiging heb om boos te worden als iets niet op mijn manier gaat… Ik word uiteindelijk ‘egoïstisch’ of ‘over-emotioneel’ genoemd en ik reageer bijna altijd met ‘Het spijt me, ik kan het niet beheersen…'” – Autumn S.
“Ik voel emoties zo sterk dat ze geënsceneerd lijken, zoals een peuter die in het openbaar een driftbui uitlokt om zijn moeder ja te laten zeggen. Het is niet dat ik iets wil, ik heb gewoon van die emotionele uitbarstingen die gebeuren omdat ik moeite heb om mijn emoties te reguleren.” – Hannah C.
Die ’te aanhankelijk’ of ’te afstandelijk’ is
“Ik word altijd te aanhankelijk rond mijn ‘favoriete persoon’. Als ik dan voel dat ze op het punt staan me te verlaten, doe ik dat eerst zodat ik mijn gevoelens niet gekwetst hoef te voelen.” – Glory P.
“Mensen dichterbij trekken dan ze wegduwen dan ze weer dichterbij trekken. Het is een eindeloze cyclus van geliefd willen zijn, maar absoluut doodsbang zijn dat iemand je in de steek zal laten.” – Megan K.
Het geven van ultimatums
“Onredelijke eisen stellen of ultimatums geven. Het is ronduit manipulatief, maar dat is niet waarom ik het zou doen. Ik ben in mijn leven vaak buitengesloten en in de steek gelaten, dus ik vertoonde dat gedrag in een poging iemand te laten bewijzen hoeveel ik voor hem betekende.” – Sandi C.
Dus wat kan iemand met BPD doen om op een constructieve en effectieve manier aan zijn behoeften tegemoet te komen?
“Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben echt behoefte aan validatie. Ze hebben echt aandacht nodig, en ze hebben het vaak meer nodig dan anderen,” vertelde Dr. Foreman aan The Mighty. “Soms kun je ze alle aandacht van de wereld geven, en… het is gewoon niet genoeg.”
De ongelukkige ironie is hier dat wanneer iemand met BPD zich consequent bezighoudt met ongeordend gedrag om validatie te krijgen in hun interpersoonlijke relaties, ze meer risico lopen om te worden afgewezen en verlaten door hun dierbaren – iets waar veel mensen met BPD het meest bang voor zijn.
Dr. Foreman legde uit dat iemand met BPD die zich op een schijnbaar “manipulatieve” manier gedraagt, vaak op zoek is naar sociale interacties met dierbaren om iets te “repareren” dat sociale feedback gewoon niet kan repareren. “Mensen kunnen het gevoel hebben dat er met hen wordt gespeeld, omdat de persoon met borderline persoonlijkheidsstoornis feedback en aandacht vraagt die ver buiten het ‘normale’ valt van wat andere mensen vragen – en ze vermoeden een bijbedoeling,” zei ze.
Gelukkig zijn er concrete vaardigheden die je kunt ontwikkelen om ongeordende impulsen te bestrijden die bedoeld zijn om je emotionele behoeften vervuld te krijgen. Er zijn drie vaardigheden in het bijzonder die Dr. Foreman aanbeveelt, gebaseerd op de leer van de dialectische gedragstherapie (DBT), een therapeutisch model dat door Dr. Marsha Linehan speciaal voor BPD is ontwikkeld. Deze drie hulpmiddelen voor interpersoonlijke effectiviteit zijn erop gericht mensen met BPD te leren hoe ze kunnen krijgen wat ze willen, hoe ze hun relaties kunnen onderhouden en hoe ze zelfrespect prioriteit kunnen geven in hun interacties met anderen. Door het leren en gebruiken van deze vaardigheden, gelooft Dr. Foreman dat iedereen (zelfs degenen onder ons zonder BPD) “interpersoonlijke ninja’s” kan worden.
Hier zijn haar drie tips voor het hebben van succesvolle interpersoonlijke relaties en het krijgen van je behoeften vervuld:
Hoe krijg je je behoeften vervuld
De eerste vaardigheid, die gaat door het acroniem “D.E.A.R. M.A.N.” is alles over het krijgen van een tastbare behoefte vervuld. Dr. Foreman beschrijft het als volgt:
D.E.A.R. M.A.N. is voor wat objectieve effectiviteit wordt genoemd – datgene wat je moet krijgen. Het gaat niet om je relatie op lange termijn met de persoon, het gaat niet om je gevoel van eigenwaarde en het respecteren van jezelf. Het is zoiets als: “Ik wil dat mijn huisbaas me mijn huurachterstand laat betalen en het me volgende week laat goedmaken.”
D.E.A.R. M.A.N. staat voor: Beschrijven, Uitdrukken, Bevestigen, Versterken, Mindful, Zelfverzekerd overkomen en Onderhandelen. (Bekijk de grafiek hieronder om gemakkelijk te zien hoe elke letter wordt gedefinieerd.)
Om te illustreren hoe deze vaardigheid te gebruiken, deelde Dr. Foreman over een tijd dat ze zelf D.E.A.R. M.A.N. gebruikte om een tastbaar doel te bereiken. Na een training in geestelijke gezondheidszorg (over DBT-vaardigheden nota bene), was ze uit eten gegaan met enkele collega’s en het restaurant waar ze gingen eten had als beleid dat er geen aparte cheques voor groepen werden uitgeschreven. Helaas had Dr. Foreman, om haar maaltijd later vergoed te krijgen, haar eigen aparte bon nodig. Dit is dus wat zij deed om de rekening voor haar en haar collega’s gesplitst te krijgen:
Beschrijf: Om het probleem te beschrijven zonder zichzelf of de ober te veroordelen, zei Dr. Foreman:
Dus de situatie is dat we federale werknemers zijn en dat dit vergoedbare maaltijden zijn, maar we hebben allemaal aparte ontvangstbewijzen nodig. We hebben ze nodig voor belastingdoeleinden en voor terugbetaling op onze kaarten.
Express: Ze volgde dit op door haar gevoelens uit te drukken met “ik”-uitspraken.
Ik zou echt opgelucht zijn als u me zou willen helpen. Ik ben een beetje gestresseerd omdat ik deze documentatie altijd correct moet krijgen, en als ik in het begin had geweten dat dit een probleem zou zijn, zou ik van tevoren hebben gebeld of andere afspraken hebben gemaakt.
Bevestigen: Vervolgens liet ze zich gelden door zo eenvoudig en duidelijk mogelijk aan te geven wat ze precies wilde – zonder boos te worden of passief agressief te zijn.
Ik zou echt opgelucht zijn als u me zou helpen dit op te lossen. Ik heb echt aparte ontvangstbewijzen nodig.
Herhaal: Ze zette haar verzoek kracht bij door de ober te laten weten dat zij er ook baat bij zouden hebben als ze haar met aparte bonnetjes hielpen.
Ik zou graag uw baas bellen en uitleggen hoe u me geholpen hebt en ik zou graag extra fooi geven.
Mindful: Volgens Dr. Foreman is het in dit soort situaties van groot belang dat u zich bewust bent van intense emoties, interne vooroordelen en de drang om problematische acties te ondernemen, om gedrag te vermijden zoals het maken van een scène.
Kijk zelfverzekerd: In plaats van consequent over je heen te laten lopen en uiteindelijk in situaties als deze tot een uitbarsting te komen, is het volgens haar belangrijk dat mensen met BPD zich zelfverzekerd (en niet agressief) opstellen.
Onderhandelen: Dr. Foreman zei dat het onderhandelingsstuk gaat over bereid zijn om compromissen te sluiten, een “plan B” te hebben of andere alternatieven aan te bieden.
Als je op zoek bent naar meer informatie over hoe je D.E.A.R. M.A.N. kunt toepassen, breekt gelicenseerde Marriage and Family Therapist en YouTuber Kati Morton het af in haar video hieronder, “Get Someone to Do What You Want! DBT techniek: DEAR MAN.”
Hoe relaties te onderhouden
De tweede vaardigheid die Dr. Foreman aanbeveelt staat in DBT bekend als het acroniem, G.I.V.E., wat staat voor: Zachtmoedig, Geïnteresseerd, Valideer en Gemakkelijke manier. “G.I.V.E. is wat je gebruikt om te krijgen wat je wilt wanneer krijgen wat je wilt niet zo belangrijk is als je relatie op lange termijn,” vertelde Dr. Foreman aan The Mighty.
Hieronder legt Dr. Foreman elke letter uit in G.I.V.E. In ons voorbeeld voor hoe het te gebruiken, stel je voor dat je huisgenoot consequent verzuimt zijn afwas te doen en een heleboel excuses heeft waarom hij het niet doet. Hierdoor voel je je gefrustreerd en heb je het gevoel dat er niet naar je wordt geluisterd.
Gezind:
G staat voor zachtaardig. Zelfs als je boos bent, behandel je mensen met een mate van respect die vriendelijkheid uitstraalt, die medeleven uitstraalt… met mensen om wie je geeft, wil je gewoon zachtaardig zijn.
In ons voorbeeld zou je je huisgenoot op een vriendelijke manier over je frustratie kunnen aanspreken door te zeggen: “Hé, ik hoopte dat ik met je kon praten over de afwas.” Merk op dat er in dit voorbeeld geen sprake was van aanvallen, dreigen of oordelen.
Geïnteresseerd:
Je wilt geïnteresseerd zijn in andere punten. Hier ga je niet beweren dat de ander ongelijk heeft. Je wilt knikken, je wilt oogcontact maken.
Als je huisgenoot smoesjes verzint waarom hij de afwas niet heeft gedaan, luister dan. Maak oogcontact en wijs niet af wat ze zeggen.
Valideer:
Je wilt op zijn minst valideren wat ze zeggen, wat de V in GIVE is. U wilt terugkoppelen wat ze zeggen.
Na het luisteren, valideert u en koppelt u terug wat ze hebben gezegd. U kunt bijvoorbeeld zeggen: “Het is logisch dat u het zo druk hebt gehad nadat u gehoord hebt hoeveel u op uw werk te doen hebt.”
Makkelijke manier:
Ik zeg dit vaak terwijl u glimlacht, tegen de muur leunt, uw enkels kruist, u weet wel, kunt u uw lichaam letterlijk ontspannen terwijl u het zegt? Let op hoe snel je spreekt, hoe luid of hoe zacht je spreekt – vertraag de dingen. Ik leer je letterlijk tegen de muur te leunen, je enkels te kruisen, een beetje scheef te staan, langzaam te gaan en zelfs je nek een beetje te openen, je een beetje kwetsbaar op te stellen als je spreekt. Het zal je vertragen en het zal de andere persoon letterlijk kalmeren. Het is alsof je zegt: “Ik laat je weten dat ik je niet benader als een procesadvocaat in een rechtbank.”
Na de validatie spreek je op een makkelijke manier uit wat je nodig hebt – zonder je stem te verheffen of boven de ander uit te steken. Een voorbeeld hiervan is zoiets als: “Als jij je afwas opruimt, maakt dat het voor mij een stuk makkelijker als ik in de keuken na mezelf opruim. Zelfs als je ze niet meteen kunt doen, als je je afwas binnen een dag na gebruik zou kunnen doen, zou het me echt helpen.”
Wanneer je toch met je huisgenoot praat, zorg er dan voor dat je je stem gemakkelijk en licht houdt wanneer je over het probleem praat. Aan het eind van de dag, het handhaven van een civiele en vriendschappelijke relatie met uw huisgenoot of geliefde in dit soort situaties is het allerbelangrijkste.
Hoe zelfrespect kweken
Het behouden van zelfrespect in de omgang met anderen is een belangrijk onderdeel van DBT, omdat het iets is waar veel mensen met BPD moeite mee hebben. Dr. Foreman legde uit waarom het acroniem F.A.S.T. behulpzaam is bij het oefenen van zelfrespect, en hoe je weet wanneer je het moet gebruiken.
Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis staan vaak toe dat ze niet gerespecteerd worden en gedragen zich dan op zeer pijnlijke manieren om te proberen respect te krijgen… Dus F.A.S.T. is wanneer je niet wordt gerespecteerd, wanneer je wordt mishandeld, wanneer je wordt onderdrukt, en wat je nodig hebt is dat iemand je eerlijk behandelt. Wat jij nodig hebt is om voor jezelf op te komen. Zelfs als ze je niet geven wat je wilt, kun je niet zomaar toestaan dat mensen misbruik van je maken. Je kunt niet toestaan dat mensen misbruik van je maken. Het is voor wanneer je een eerlijke behandeling nodig hebt en je jezelf moet verdedigen.
Hieronder volgt de uitleg van Dr. Foreman over elke letter in F.A.S.T.:
(Be) Fair
Je moet eerlijk zijn in je interpretaties en onderhandelingen. Eerlijk tegen en eerlijk voor jou. En de manier waarop je dat in DBT doet is door te oefenen met te zeggen: “In alle eerlijkheid…” Je zegt: “In alle eerlijkheid, de feiten zijn ____.” Dat is een zin die ik uit het hoofd leer. Je houdt je aan een norm waar iedereen het mee eens is en je houdt je aan de feiten.
(Geen) excuses
Je verontschuldigt je niet omdat je het er niet mee eens bent, je verontschuldigt je niet omdat je bestaat. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis verontschuldigen zich voor hun bestaan. Doe het gewoon niet.
Blijf bij je waarden
Wat zijn je waarden? Wat zijn je normen? Wat is uw ethiek? Zorg ervoor dat wat u van mensen probeert te krijgen overeenkomt met uw waarden, normen en ethiek… Zoek uit wat uw persoonlijke waarden zijn en geef ze niet op om mensen tevreden te stellen.
(Wees) waarheidsgetrouw
Waarheidsgetrouw zijn betekent dat u niet liegt. Het gaat om niet sluw zijn.
Weliswaar kunnen deze vaardigheden beide mensen helpen om aan hun behoeften te voldoen, maar het is belangrijk om te onthouden dat, hoe vaardig we ook zijn, we soms gewoon niet kunnen krijgen wat we nodig hebben – en dat is helemaal OK.
“Niemand krijgt altijd wat hij nodig heeft,” zei Dr. Foreman. “Een ander deel van DBT is accepteren dat je misschien iets nodig hebt en dat het universum er misschien niet voor kiest om het je te geven, hoe vaardig je ook bent.”
Als je leeft met een borderline persoonlijkheidsstoornis en “manipulatief” bent genoemd, ben je niet alleen. We moedigen je aan om een geestelijke gezondheidsprofessional te raadplegen als je symptomen je in je dagelijks functioneren belemmeren. Herstel is volledig mogelijk.