door Christopher Hollinshead
Dit is bedoeld als een inleidende informatiebron voor het kweken van baardirissen. De irissoort als geheel is een opmerkelijk veerkrachtige groep planten met weinig natuurlijke vijanden van insecten of ziekten. Baardirissen groeien meestal goed met een minimum aan aandacht, maar met een beetje aandacht en hulp kunnen ze uitgroeien tot opvallende blikvangers in uw tuin.
Photo: SEA POWER (Keppel 1999) Een Tall Bearded (TB) iris, 38 centimeter hoog, Onderscheidingen: Dykes Medal winnaar 2006, Wister Medal 2005, AM 2003, HM 2001. Sea Power heeft een ongelooflijke golvende bubble ruffling en haar diepe korenbloem blauwe kleur roept beelden op van een boze zee die reageert op Neptunus’ bevel (Yaquina Blue X Jazz Me Blue). Uiterst weelderig geruwde bloemvorm en een extra pluspunt is de uitgesproken zoete geur. (foto Rick Tasco)
Locatie en bodem voor baardirissen
Baardirissen vereisen goed gedraineerde grond en een zonnige standplaats (meer dan 6-7 uur direct zonlicht per dag). Ziekten zijn zeer waarschijnlijk als de standplaats in de schaduw ligt of als de grond nat en slecht gedraineerd is.
Irises groeien het best in een goed voorbereide grond waarbij de grond diep wordt uitgegraven en een meststof zoals 4-10-12 in het bed wordt gewerkt. Gebruik geen meststof met een hoog stikstofgehalte, omdat dit een weelderige groei veroorzaakt en de plant zeer vatbaar maakt voor bacteriële zachtrot. Als u een tuin heeft die groot genoeg is, kunt u eventueel bloemperken aanleggen die uitsluitend voor irissen bestemd zijn, zodat ze in optimale groeicondities worden behandeld.
Baardirissen planten
De beste tijd om nieuwe baardirissen te planten of overgroeide kluiten te splitsen en opnieuw te planten is half tot eind juli en tot en met de maand augustus. Later in de herfst planten kan leiden tot onvoldoende wortelgroei voor de winter en een grotere kans dat de planten door vorst uit de grond worden getrokken.
Irisen bloeien normaal gesproken het jaar na het planten. Ze kunnen met succes in het voorjaar worden geplant, maar dat jaar moeten minder bloemen worden verwacht. Baardirissen groeien uit wortelstokken en echte wortels groeien vanaf het onderste oppervlak van de wortelstok en dringen tot een behoorlijke diepte in de grond. Het belangrijkste groeipunt bevindt zich aan het uiteinde van de wortelstok, maar aan de zijkanten van krachtige wortelstokken zijn zijknoppen te vinden.
Zet de wortelstok bij het planten net onder het grondoppervlak, zodat de bovenkant blootligt en de echte wortels zich in de grond eronder verspreiden. Geef de nieuwe planten de eerste tien dagen om de dag water, daarna minder vaak, namelijk eenmaal per week. Let op: dit geldt alleen voor nieuwe aanplant. Gevestigde iriskluiten hebben geen ander water nodig dan wat ze van de natuurlijke regenval krijgen, tenzij u een lange droogteperiode doormaakt.
Drie wortelstokken kunnen samen worden geplant om sneller een flinke kluit te krijgen. Het nadeel hiervan is dat u bereid moet zijn de plant eerder te splitsen.
De plantafstand varieert afhankelijk van de beschikbare ruimte, maar gewoonlijk worden individuele wortelstokken op 16-18 inches van elkaar geplant en kluiten op 24-30 inches. Dit zorgt voor een goede luchtcirculatie rond de planten en een goede blootstelling aan de zon.
Verdelen en herplanten
Iris-klompjes moeten om de 3-4 jaar worden uitgegraven, verdeeld en herplant, omdat wanneer de klompjes groot en overbevolkt worden, de bloemproductie sterk vermindert. Gebruik een tuinvork en graaf de beplanting voorzichtig uit de grond.
Was vervolgens de resterende grond af en trek de wortelwirwar uit elkaar. Verdeel de wortelstokken vervolgens in afzonderlijke planten met een bladwaaier aan elk, indien nodig met een klein scherp mes. Gooi de oude en eventueel zieke wortelstokken weg. De bladwaaiers moeten vervolgens tot op ongeveer 15 cm worden afgesneden. Laat de overblijvende delen een nacht drogen, zodat de sneden kunnen dichtgroeien alvorens ze opnieuw te planten. Dit minimaliseert de kans dat ziektes de wortelstokken binnendringen.
Kweek van planten
In het vroege voorjaar maakt u de tuin schoon en verwijdert u al het afval uit de tuin. Inspecteer de planten en verwijder alle oude bladeren, enz. die zich in de winter hebben verzameld. Omdat baardirissen tijdens de eerste twee maanden van het seizoen sterk groeien, is dit het moment om een volledige meststof toe te dienen, zoals 4-10-12. Ongeveer een handvol rond elke kluit en door de grond werken zou voldoende moeten zijn.
Het toevoegen van landbouwgips en luzernekorrels is ook heilzaam gebleken. Water geven is niet nodig, want irissen krijgen voldoende vocht van de natuurlijke regenval. Verwijder na de bloei de bloemstengels netjes op de overgang met de wortelstok. Verwijder of snoei de bladeren niet weg, tenzij ze dood of ernstig gevlekt zijn, want ze voeden de planten gedurende de rest van het groeiseizoen.
Nabij de bloeiperiode, eind juni, kunt u een tweede bemesting toepassen. Bewerk de grond tussen de irissen in de zomer regelmatig om onkruidgroei te voorkomen, maar let op dat u de wortelstokken niet beschadigt. Knip in de late herfst de bladeren 8-10 centimeter van de grond terug en verwijder alle dode bladeren en ander tuinafval. Dit houdt de planten vrij van materialen die vocht vasthouden en ziekten die de wortelstokken kunnen beschadigen.
Irises worden beschouwd als winterhard, maar in gebieden van Canada met meer strenge klimaten, en weinig of geen sneeuw cover, een cover van stro en / of gesneden groenblijvende takken kan gunstig zijn als ze de baard irissen te beschermen tegen schadelijke wintertijd vries-dooi actie.
Baardirissen Ziekten
Bladvlek
De meest voorkomende irisziekte is zelden dodelijk voor de aangetaste planten, maar ontsiert wel de bladeren en is onaangenaam om te zien. Bladvlekken zijn ovaal van vorm en hebben een gele rand. Als ze niet worden aangepakt, verspreiden ze zich tot een aanzienlijk deel van het blad is aangetast en de ziekte zich naar andere bladeren uitbreidt. Het verwijderen van dode bladeren en het omringende afval is de beste natuurlijke preventiemaatregel. Een schimmeldodende spray biedt een goede bestrijding indien gewenst.
Bacteriële zachtrot
Het is waarschijnlijk de meest destructieve irisziekte. Het tast de wortelstokken aan en verandert ze in een rotte vies ruikende massa. De ziekte wordt veroorzaakt door natuurlijke, in de bodem levende bacteriën die in de wortelstok binnendringen. Omstandigheden die de planten vatbaar maken zijn:
- Te veel stikstof in de grond
- Te veel water
- Tuinafval rond de planten
- Een onbedoelde verwonding van de wortelstok
Aantekeningen van deze ziekte zijn een plotseling omvallen van de bladeren of de stengel door het gemakkelijk te zien feit dat de basis rot is. Om dit probleem te behandelen, graaft u de aangetaste plant op en snijdt of schraapt u met een klein scherp mes de rotte delen van de wortelstok weg tot gezond weefsel. Niet onmiddellijk opnieuw planten, maar het snijvlak een dag of twee blootstellen aan de zon en de buitenlucht.
Aternatief kan de wortelstok gedurende ongeveer 1 uur in een oplossing van 10% bleekmiddel (1 deel bleekmiddel op 9 delen water) worden gedrenkt. Dit desinfecteert de wond en helpt de genezing te bespoedigen. Een bestrooiing met zwavel of gips is ook nuttig.
Irisboor
De irisboorder is een insect dat selectief irisplanten kan aanvallen en beschadigen. Het volwassen insect is een zelden geziene nachtelijke grijs-zwarte mot die in de nazomer zijn eitjes legt op puin of dode bladeren in de buurt van de irisplanten. De kleine larven komen in het voorjaar uit en kruipen langs de baardirisbladeren omhoog waar ze zich tussen de bladoppervlakken boren.
Kleine gaatjes en gekauwde bladranden zijn de gebruikelijke eerste tekenen van hun aanwezigheid wanneer de larven zich een weg naar beneden en in de wortelstok vreten. Eenmaal in de wortelstok, kunnen de larven veel schade aanrichten als ze de wortelstok uithollen. In augustus verlaten ze de iris wortelstok en verpoppen zich in de grond waar ze uitgroeien tot de volwassen motten en de cyclus opnieuw beginnen.
De beste behandeling is preventie en dit kan worden bereikt door in de herfst en het voorjaar mogelijk aangetast afval te verwijderen en een behandeling uit te voeren met een systemisch bestrijdingsmiddel. (Zie CIS-artikel over irisboorder)
Photo: TB irissen White Hot en Black Magic Woman beide 2008 introducties.
Irisbloemen zijn over het algemeen te herkennen aan een structuur van drie rechtopstaande “standaarden”, drie onderste segmenten die “vallen” worden genoemd. Dikke borstelige baarden zijn te vinden in de bovenste delen van elk van de valkuilen van de baardiris. Zo hebben we een van de meest populaire groepen irissen die bekend staan als baardirissen. De verschillende categorieën binnen de baardirissen groep worden in principe als volgt naar hoogte onderverdeeld:
Miniatuur Dwergbaard (MDB) 2-8 inches in hoogte
Standaard Dwergbaard (SDB) 9-15 inches in hoogte
Intermediate Bearded (IB) 15-25 inches in hoogte
Border Bearded (BB) 15-26 cm in hoogte
Miniature Tall Bearded (MTB) 15-26 cm in hoogte
Tall Bearded (TB) 27 plus cm in hoogte
De Tall Bearded irissen zijn gemakkelijk de meest bekende en populaire categorie binnen deze groep. De andere categorieën baardirissen zijn zeer interessant omdat ze bloeien in de maand voorafgaand aan de grote baardiris, waardoor het irisseizoen twee maanden langer duurt en er variatie in hoogte en vorm in uw tuin ontstaat. De verschillende soorten maken uw tuin interessanter en gevarieerder en zorgen voor een langere bloeiperiode.