Heb je ooit het gevoel gehad dat je een bepaald moment eerder hebt meegemaakt? Het wordt déjà vu genoemd, en hoewel de meeste voorvallen waarschijnlijk geen verband houden met epilepsie, kan het gevoel wijzen op aanvalsactiviteit in de hersenen en komt het veel voor bij mensen met epilepsie. Temporale kwab epilepsie (TLE) is de meest voorkomende partiële aanvalsstoornis bij volwassenen, en het kan vaak gepaard gaan met een gevoel van déjà vu.
“Aan de ene kant is déjà vu een veel voorkomende aura,” zegt Dr. Paul Garcia, een epileptoloog aan de Universiteit van Californië, San Francisco. “Dat betekent dat het een gevoel is dat vooraf kan gaan aan aanvallen die het bewustzijn kunnen verduisteren of zelfs generaliseren in tonisch-clonische aanvallen.”
“Soms is het déjà vu echter geen aura – het is de aanval zelf,” zegt Dr. Garcia.
De uitdrukking déjà vu betekent ‘al gezien’ in het Frans. Ongeveer tweederde van alle mensen heeft het meegemaakt. Het vertellen van zulke ervaringen is al eeuwenlang gedocumenteerd in de literatuur. Tegenwoordig heeft de wetenschap echter veel overtuigender verklaringen voor déjà vu.
De hippocampus is het deel van de hersenen waar mediale TLE aanvallen vaak hun oorsprong vinden. “Het speelt ook een rol in déjà vu,” zegt Dr. Robert Fisher, een epileptoloog aan de Stanford University. Het zeepaardvormige deel van de hersenen is betrokken bij het proces van het geheugen. Grenzend aan de hippocampus is de amygdala, die betrokken is bij het reguleren van emoties. “Hoewel er nog steeds discussie is over de details, gaat de gangbare verklaring voor déjà vu ongeveer als volgt,” zegt Fisher. “Een aanval in dit hersengebied veroorzaakt een gevoel van vertrouwdheid en emoties die losgekoppeld zijn van de echte omgeving. Onze ‘rationele’ hersenen proberen zin te geven aan deze tegenstrijdige input, waardoor we ons tegelijkertijd vertrouwd en onbekend voelen.”
Een minder vaak voorkomende maar even vreemde sensatie wordt ook in verband gebracht met TLE. Het heet jamais vu, dat is Frans voor “nooit gezien.” Jamais vu betrekt dezelfde hersengebieden, maar wordt gevoeld als het tegenovergestelde van déjà vu. Tijdens een jamais vu ervaart een persoon iets dat vertrouwd zou moeten lijken als iets onbekends.