Een korte verdediging van de vrije wil door Tibor Machan

(OPMERKING: U moet alleen het gelinkte materiaal lezen dat wordt voorafgegaan door het hoofdletterwoord LEZEN.)

Overzicht van The Problem of Freedom

Over de definitie van vrijheid en voorgestelde links: LEES: http://www.philosophypages.com/dy/f9.htm#free

Voor degenen onder u die geloven dat u vrij bent en een vrije wil hebt en vrije beslissingen kunt nemen, volgen hier enkele interessante definities en uiteenzettingen van de basisproblemen

VRIJE WIL -Definitie

Definitie 2:

Diegenen die menen dat wij een vrije wil hebben, moeten ontkennen dat wij bepaald zijn. Een vorm van dit standpunt is incompatibilisme.

De mens is vrij om te kiezen uit de beschikbare alternatieven en moet als zodanig worden gerespecteerd. Deze vrijheid moet worden erkend en bevorderd. De gelovigen in de vrije wil proberen hun zaak te bepleiten tegen hen die geloven dat alle menselijke handelingen bepaald zijn door eerdere gebeurtenissen en de wetten van het fysisch universum.

Hieronder volgen verschillende argumenten ter ondersteuning van het Libertarische standpunt.

De libertariërs zouden willen dat we de DATA van ervaring in overweging nemen:

1. Ervaring van deliberatie

a. Ik delibereer alleen over MIJN gedrag

b. Ik delibereer alleen over toekomstige dingen

c. Ik kan niet delibereren over wat ik zal doen, als ik al weet wat ik ga doen.

d. Ik kan niet delibereren tenzij ik geloof dat het “aan mij” is.”

2. Ervaring dat het “aan mij” is wat te doen.

Zij stellen dat er geen noodzaak is voor menselijk gedrag. Er is geen oorzakelijke of logische noodzakelijkheid. (Logische noodzaak, b.v. principe van non-contradictie) (Causale noodzaak – natuurkundige wet, b.v. zwaartekracht)

Aanbevolen lectuur: John Hospers, The Meaning of Freedom

Richard Taylor is een moderne Amerikaanse filosoof die heeft gedoceerd aan de Universiteit van Rochester en aan het Hartwick College. Taylor stelt de volgende methode voor om uit te vinden of determinisme al dan niet waar is: We proberen te zien of het in overeenstemming is met bepaalde gegevens, “dat wil zeggen, door te zien of het al dan niet in overeenstemming is met bepaalde dingen die iedereen weet, of meent te weten, of met dingen waarvan iedereen op zijn minst zekerder is dan het antwoord op de vraag in kwestie.” (Metafysica, 4e ed., Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1992, p. 38)

Het volgende komt uit deze bron 2001.

Taylors gegevens

(1) Ik beraad me soms, met het oog op het nemen van een besluit; een besluit, namelijk om dit of dat te doen.

(2) Of ik nu wel of niet beraadslaag over wat ik moet doen, het is soms aan mij wat ik doe.

Met “beraadslaging” bedoelt Taylor de ervaring van het wegen van iets in iemands geest, van het uitproberen van verschillende opties in iemands geest. Er zijn bepaalde vooronderstellingen van beraadslaging, namelijk,

(1) Ik kan alleen beraadslagen over mijn eigen gedrag en nooit over het gedrag van een ander.

(2) Ik kan alleen beraadslagen over toekomstige dingen, nooit over dingen uit het verleden of het heden.

(3) Ik kan niet beraadslagen over wat ik ga doen als ik al weet wat ik ga doen.

(4) Ik kan niet beraadslagen over wat ik moet doen, ook al weet ik misschien niet wat ik ga doen, tenzij ik geloof dat het aan mij is wat ik ga doen. (p. 39-40)

Deze gegevens zijn niet in overeenstemming met de these van het determinisme. Als determinisme waar is, dan is het een illusie dat ik ooit echt ergens over beraad of dat iets ooit echt aan mij is. Als deze gegevens waar zijn, dan is het determinisme onwaar. Taylor stelt dat het geen verschil maakt of we het hebben over een openhartig, “hard” determinisme, zoals dat van Holbach, of een compatibilistisch, “zacht” determinisme, zoals dat van Hume. Volgens het “zachte” determinisme is een handeling vrij zolang zij veroorzaakt wordt door een interne toestand van de agent zelf. Hiertegen brengt hij het tegenvoorbeeld naar voren van een geniale fysioloog die in een subject elke wil kan opwekken die hij wil, zodat hij, eenvoudig door op een knop te drukken, in het subject een interne toestand kan veroorzaken die het subject zal ervaren als het verlangen om een bepaald ding te doen. Als het subject vervolgens dat ding doet, ongehinderd door enig extern obstakel, voldoet die handeling aan het criterium van een “vrije” handeling, in overeenstemming met de these van het zachte determinisme. Dat wil zeggen, de actie is het gevolg van een interne toestand van de agent en wordt niet tegengewerkt door een externe factor. Wij zien echter onmiddellijk dat deze actie niet vrij is, omdat zij het gevolg is van een bepaalde interne toestand van het subject waarover hij geen controle had. Vervolgens wijst Taylor erop dat de veronderstelling van het werk van de geniale fysioloog niet nodig is om tot dezelfde conclusie te komen. Zolang er een oorzaak is van de inwendige toestand die niet onder de controle stond van degene wiens inwendige toestand het is, is de daaruit voortvloeiende handeling niet vrij.

Er is dus een niet te ontwijken keuze tussen enerzijds het aanvaarden van het determinisme en het verwerpen van de gegevens waarmee we begonnen, en anderzijds het vasthouden aan onze gegevens en het verwerpen van de these die daarmee niet in overeenstemming is. Taylor wijst er echter op dat het simpelweg verwerpen van het determinisme en het omarmen van de these van het eenvoudige indeterminisme, dat zegt dat sommige gebeurtenissen niet veroorzaakt zijn, ons niet dichter brengt bij een theorie die vrije handelingen verklaart en die consistent is met onze gegevens. Hij vraagt de lezer zich een geval voor te stellen waarin zijn of haar rechterarm vrij is, volgens deze opvatting. Dat wil zeggen, hij beweegt gewoon op de een of andere manier, zonder enige oorzaak. Het is duidelijk dat als de agent niet de oorzaak is van de armbewegingen, deze bewegingen geen vrije, vrijwillige acties van de agent zijn.

Dienovereenkomstig ontwikkelt Taylor een theorie van agency met de volgende elementen:

(1) Een actie die vrij is moet veroorzaakt worden door de agent die haar uitvoert, en zij moet zodanig zijn dat geen andere reeks van antecedente voorwaarden voldoende was voor het optreden van juist die actie.

(2) Een agent is een zelf of persoon, en niet slechts een verzameling van dingen of gebeurtenissen, maar een zichzelf bewegend wezen. (p. 51-52)

Taylor erkent dat dit een metafysische verbintenis inhoudt met een speciaal soort oorzakelijkheid, en hij suggereert dat “oorzakelijkheid” misschien niet de beste taal is om dit te beschrijven. Hij stelt voor dat we in plaats daarvan misschien willen zeggen dat een agent een actie veroorzaakt, initieert, of eenvoudigweg uitvoert. Alle andere gevallen van oorzakelijkheid vatten we op als een relatie tussen gebeurtenissen. De ene gebeurtenis of reeks gebeurtenissen is een voldoende, of noodzakelijke, of voldoende en noodzakelijke voorwaarde voor het optreden van een andere. Een agens is echter geen gebeurtenis, en we zouden zeker niet zeggen dat het loutere bestaan van de agens ooit een voldoende voorwaarde is voor het optreden van een van zijn of haar vrije handelingen. Het is veeleer alleen de vrije handeling van de agent die de oorzaak of het ontstaan van de handeling is. Omdat Taylor niet verder kan verklaren hoe dit komt, geeft hij toe dat het mogelijk is dat de gegevens die men met deze theorie wilde verklaren, toch een illusie zijn, en zijn essay eindigt op een onbesliste noot.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

Richard Taylor:

Een hedendaagse verdediging van de vrije wil

Het idee van vrijheid in deze visie is er een waarin er geen obstakel of belemmering is dat gedrag verhindert, geen beperkingen, want het zijn beperkingen die gedrag afdwingen. De vrijheid van de menselijke agent is vrije activiteit die onbelemmerd en ongeremd is. Dus, er is de theorie van Agentschap waarin er zelfbeschikkende wezens bestaan: vrij en rationeel. Er bestaat het zelf of de persoon, een substantie en zelfbewegend wezen. De libertariërs geloven dat deze theorie in overeenstemming is met de gegevens van het menselijk bewustzijn. Maar die GEGEVENS kunnen illusie zijn!!!

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

Samenvatting van Taylors opvatting door Omonia Vinieris (QCC, 2002)

In zijn werk, A Contemporary Defense of Free Will, weerlegt Taylor de theorieën van het compatibilisme (zacht determinisme) en het eenvoudige indeterminisme om hun ongeloofwaardigheid te illustreren. Hij gaat verder met het bevestigen van zijn theorie van agency om zijn libertarische standpunt te verwoorden.

Taylor verduidelijkt het concept van beraadslaging als de handeling van het overwegen of beoordelen van iets in iemands geest. Volgens Taylor omvat beraadslaging de volgende premissen: Men kan alleen beraadslagen over het eigen gedrag en in geen geval over dat van een ander, vanwege het simpele feit dat ieder mens zijn eigen gedachten vormt en nooit de gedachten van een ander mens. Er is alleen beraadslaging over toekomstige handelingen en nooit over voorafgaande, omdat men niet kan beraadslagen of overwegen over een handeling die reeds heeft plaatsgevonden. Beraadslaging is een voorwaardelijke toestand die onbevestigd is omdat zij de handeling impliceert voordat zij plaatsvindt en daarom is beraadslaging ongeldig als men een toekomstige handeling kent of bevestigt. Al met al bestaat deliberatie zelf niet of vloeit zij niet voort als men niet eens gelooft dat het ooit zijn eigen overweging is die zijn besluit om iets te doen verklaart, want dat is in wezen het principe dat deliberatie omhelst.

In zijn kritiek op het zachte determinisme legt Taylor in de eerste plaats uit welke redenering het aanhoudt en vervolgens wijst hij op de incongruentie ervan om de waarachtigheid ervan te ontkennen. Compatibilisme is een standpunt waarvan de voorstanders het harde deterministische denken afzweren. Het harde deterministische standpunt beweert dat wij niet moreel verantwoordelijk zijn voor onze eigen daden omdat wij niet aansprakelijk zijn voor wat wij doen. Maar, zachte deterministen zeggen dat vrijheid en determinisme verenigbaar zijn. Determinisme is plausibel verenigbaar met vrijheid omdat een agent een drager is van wilskracht en handelt overeenkomstig zijn of haar verlangens en wensen. Soms kan het zijn dat iemands handelingen het resultaat zijn van zijn beraadslaging of voorwaardelijke vooruitziendheid. Maar toch, als het compatibilisme waar is, moet het tegelijkertijd het deterministische idee handhaven dat iemands keuzes voorbeschikt zijn door prenatale gebeurtenissen. Als dat zo is, hoe kan het dan mogelijk zijn dat iemand iets doet?

Eenvoudig indeterminisme is de ontkenning van determinisme. Deze indeterministen beweren dat vrije agenten moreel verantwoordelijk zijn voor hun handelingen die getemd en beheerst worden. Als handelingen voortkomen uit niet-causale gebeurtenissen, zoals indeterministen beweren, dan zijn ze chaotisch en ongetemd. Taylor beschouwt het dan ook als een contradictie om te suggereren dat iemands daden voortkomen uit niet-veroorzaakte gebeurtenissen, omdat iemand noch werkelijk een vrije agent is, noch moreel verantwoordelijk voor zijn of haar daden. Deze handelingen zijn oncontroleerbaar en onverantwoordelijk.

Taylor’s theorie van agency verkondigt dat alle gebeurtenissen veroorzaakt worden, maar in tegenstelling tot de deterministische theorie hebben sommige veranderingen of handelingen een begin. Een vrije actie wordt door de agent zelf in gang gezet. Een agent wordt in dit geval omschreven als een mens, een zelfbewegend lichaam, dat in staat is de eerste oorzaak te zijn van beweging in een causale reeks. Het is belangrijk dat geen enkele reeks van voorafgaande voorwaarden toereikend is voor het feitelijk plaatsvinden van de handeling, anders zou deze niet vrij zijn. Hij preciseert verder dat we niet van oorzakelijkheid moeten spreken in termen van zijn vrije agentschap. De agent initieert veeleer een actie door de uitvoering ervan. Een agent, beweert hij, is geen reeks gebeurtenissen die oorzakelijkheid uitvoert en daarom is het de vrije actie van de agent die de oorzaak is van de actie die plaatsvond.

“In het geval van een actie die vrij is, moet zij zodanig zijn dat zij wordt veroorzaakt door de agent die haar uitvoert, maar zodanig dat geen antecedente voorwaarden voldoende waren voor zijn uitvoeren van juist die actie.”

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

John Searle on Free Will (2001)

The Freewill Problem:

1. Het ‘vrije wil’-probleem:
   1. Wat is de aard van vrije wil en hoe verhoudt deze zich tot de voorwaarden van verantwoordelijk gedrag?
   2. Is bijvoorbeeld het soort vrijheid dat nodig is voor morele verantwoordelijkheid vrijheid van de wil, van de agent, van de overwegingen van de agent, van de keuzes van de agent, of van de handelingen van de agent?
2. Incompatibilisme.
   1. Incompatibilisme is de opvatting dat het soort vrijheid dat nodig is voor morele verantwoordelijkheid inconsistent (onverenigbaar) is met de waarheid van het determinisme.
   2. Incompatibilisten vormen twee kampen: de harde deterministen en de libertariërs.
      1. Harde deterministen stellen dat aangezien determinisme waar is, hieruit volgt dat er geen vrijheid en geen morele verantwoordelijkheid bestaat.
      2. Libertariërs stellen dat aangezien wij zowel vrij als verantwoordelijk zijn, het determinisme onwaar moet zijn.
   3. Incompatibilisten zijn over het algemeen van mening dat het soort vrijheid dat nodig is voor morele verantwoordelijkheid een soort vrijheid van de wil is.
   4. Incompatibilisten vinden het echter over het algemeen moeilijk om uit te leggen wat bedoeld wordt met het begrip wilsvrijheid.
3. Compatibilisme.
   1. Compatibilisme is de opvatting dat het soort vrijheid dat nodig is voor morele verantwoordelijkheid consistent (verenigbaar) is met de waarheid van het determinisme.
   2. Compatibilisten zijn over het algemeen van mening dat het soort vrijheid dat nodig is voor morele verantwoordelijkheid een soort keuzevrijheid of vrijheid van beraad is.
   3. Compatibilisten beroepen zich over het algemeen op de sociale werkzaamheid van onze beschuldigende praktijken bij het reguleren van gedrag om uit te leggen waarom dit soort vrijheid voldoende is voor morele rechtvaardiging. Sociale werkzaamheid lijkt echter niet voldoende te zijn voor morele rechtvaardiging, omdat een sociaal doelmatige praktijk moreel onrechtvaardig kan zijn.

Searle’s oplossing voor het probleem van de vrije wil:

1. Herinterpretatie van het probleem:
   1. In het traditionele debat worden 2 problemen door elkaar gehaald:
      1. De vraag naar het soort vrijheid dat noodzakelijk is voor morele verantwoordelijkheid.
      2. De vraag of onze handelingen al dan niet causaal bepaald worden door hun antecedenten.
2. Beschouw de volgende situatie:
   1. Agent A moet kiezen tussen 2 opties o1 en o2 op tijdstip t1. A kiest o1 en handelt dienovereenkomstig. De handeling van A begint op t2 en eindigt op t3. Laten we aannemen dat er geen tijdsverschil is tussen t1 en t2, en dat de handeling van A vrijwillig was (in de normale zin).
3. Er zijn 2 manieren waarop de hersenen in deze situatie zouden kunnen functioneren (2 oplossingen voor het probleem van de vrije wil):
   1. De toestand van de hersenen op t1 was causaal voldoende om de toestand van de hersenen op t2 te bepalen, en de toestand van de hersenen op t2 was voldoende om de toestand van de hersenen op t2 over te dragen naar t3. De psychologisch reële kloof komt overeen met geen enkele neurobiologische werkelijkheid.
   2. De toestand van de hersenen op t1 was causaal niet toereikend om de toestand van de hersenen op t2 te bepalen, enzovoort. De psychologisch reële kloof komt wel overeen met een of andere neurobiologische werkelijkheid.
4. Positie A is de compatibilistische positie: psychologisch libertarisme met fysiologisch determinisme. Dit standpunt is ongeloofwaardig omdat het weliswaar gebaseerd is op een aantrekkelijk eenvoudig beeld van de hersenen, maar de psychologische processen van rationele besluitvorming tot een zeer biologisch dure epifenomenale illusie maakt. Rationele besluitvorming is nutteloos omdat alles al in de hersenen is bepaald.
5. Standpunt B is aannemelijker, maar moet zorgvuldig worden geformuleerd.
   1. Als het in de vorm van een parallellogram wordt geformuleerd, geeft het een misleidend beeld van de relatie tussen bewustzijn en de hersenen. Dit beeld suggereert dat het bewustzijn een oppervlaktekenmerk van de hersenen is.
   2. Dat is het niet, het is een systeemkenmerk op dezelfde manier als vloeibaarheid een systeemkenmerk van water is. Het hele systeem is bewust en het hele systeem beweegt zich in de richting van een rationele beslissing.
   3. Bewustzijnstoestanden kunnen causaal werken op een manier die neurobiologische elementen van het systeem waarvan zij een systeemkenmerk zijn, beïnvloedt.
      1. Dit is vergelijkbaar met het voorbeeld van Sperry’s wiel: beschouw een willekeurige molecule in een rollend wiel. De bewegingen van het wiel kunnen de bewegingen van het molecuul bepalen, ook al is het wiel niets meer dan een verzameling van dergelijke moleculen.
      2. Het principiële verschil tussen het wiel en de bewuste hersenen is dat de bewegingen van de eerstgenoemde causaal bepaald zijn, terwijl de bewegingen van de laatstgenoemde dat niet zijn.
      3. De bewuste toestand van de hersenen op een bepaald moment ligt volledig vast door de neurobiologie op dat moment. De bewuste toestand van de hersenen op een bepaald moment is echter niet volledig gefixeerd door de neurobiologie ervan op een ander moment. Dit hiaat kan worden verklaard met een beroep op het zelf.
   4. Dit standpunt wordt aannemelijker als je denkt aan de kwantummechanica (er is immers geen reden waarom we zouden stoppen op het niveau van de neurobiologie). Totaal determinisme is niet nodig om het universum begrijpelijk te maken. Op kwantumniveau is het universum niet gedetermineerd.
6. Een mogelijk punt van kritiek op standpunt B is dat het willekeur postuleert.
7. Deze kritiek is ongegrond. De rationele wilsuiting wordt gerealiseerd in de neurobiologische structuren van de hersenen en kan deze structuren causaal beïnvloeden. De neurobiologische structuren worden dus aangedreven door dezelfde rationele macht als de bewuste macht.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

Verdediging van de vrije wil Inspirerende FilosofieDeel één Deel twee

Er zijn geen grotere verdedigers of vertegenwoordigers van het standpunt dat de mens een vrije wil heeft dan de existentialisten. Zij bieden misschien geen strikt filosofisch bewijs, maar zij presenteren wel enkele krachtige bewoordingen ter verdediging van de vrijheid. In het volgende hoofdstuk wordt de existentialistische visie uiteengezet.