Depressie en chronische rugpijn

Depressie is verreweg de meest voorkomende emotie die gepaard gaat met chronische rugpijn. Het type depressie dat vaak gepaard gaat met chronische pijn wordt aangeduid als zware depressie of klinische depressie. Dit type depressie gaat verder dan wat zou worden beschouwd als normale droefheid of het gevoel “een paar dagen down” te zijn.

Zie Inzicht in chronische pijn

De symptomen van een zware depressie treden ten minste twee weken lang dagelijks op en omvatten ten minste 5 van de volgende symptomen (DSM-IV, 1994):1

• Een overheersende stemming die depressief, droevig, somber, hopeloos, neerslachtig, of prikkelbaar is, die periodieke huilbuien kan omvatten
• Slechte eetlust of aanzienlijk gewichtsverlies of toegenomen eetlust of gewichtstoename
• Slaapprobleem van ofwel te veel (hypersomnie) of te weinig (hyposomnie) slaap
• Gejaagd gevoel (rusteloos) of traagheid (weinig energie of vermoeidheid)

• Verlies van interesse of plezier in gewone activiteiten
• Verlinderde zin in seks
• Gevoel van waardeloosheid en/of schuld
• Problemen met concentratie of geheugen
• Dachten aan de dood, zelfmoord, of de wens om dood te zijn

Chronische pijn en depressie zijn twee van de meest voorkomende gezondheidsproblemen die gezondheidswerkers tegenkomen, toch hebben slechts een handvol studies de relatie tussen deze aandoeningen in de algemene bevolking onderzocht (Currie en Wang, 2004).2

Moedige depressie zou vier keer zo vaak voorkomen bij mensen met chronische rugpijn als in de algemene bevolking (Sullivan, Reesor, Mikail & Fisher, 1992).3 In onderzoek naar depressie bij patiënten met chronische lage rugpijn die behandeling zoeken in pijnklinieken, zijn de prevalentiecijfers nog hoger. 32 tot 82 procent van de patiënten vertoont een vorm van depressie of depressieve klachten, met een gemiddelde van 62 procent (Sinel, Deardorff & Goldstein, 1996).4 In een recente studie werd gevonden dat het percentage depressieve klachten lineair toeneemt met de ernst van de pijn (Currie and Wang, 2004).2 Er werd ook vastgesteld dat de combinatie van chronische rugpijn en depressie geassocieerd was met een grotere invaliditeit dan depressie of chronische rugpijn alleen.

Depressie komt vaak voor bij mensen met chronische rugpijn

Depressie komt vaker voor bij patiënten met chronische rugpijnklachten dan bij patiënten met pijn die acuut en van korte duur is. Hoe ontwikkelt depressie zich in deze gevallen? Dit kan worden begrepen door te kijken naar de vele symptomen die vaak worden ervaren door de persoon met chronische rugpijn of andere wervelkolom-gerelateerde pijn.

• De pijn maakt het vaak moeilijk om te slapen, wat leidt tot vermoeidheid en prikkelbaarheid overdag.
• Daarnaast, gedurende de dag, omdat patiënten met rugpijn moeite hebben met de meeste bewegingen, bewegen zij zich vaak langzaam en voorzichtig, en brengen zij het grootste deel van hun tijd thuis door, weg van anderen. Dit leidt tot sociaal isolement en een gebrek aan plezierige activiteiten.
• Door het onvermogen om te werken, kunnen er ook financiële moeilijkheden zijn die het hele gezin beginnen te beïnvloeden.
• Naast de pijn zelf, kan er gastro-intestinale onrust zijn door ontstekingsremmende medicatie en een algemeen gevoel van mentale dufheid door de pijnmedicatie.
• De pijn is afleidend, wat leidt tot geheugen- en concentratieproblemen.
• Seksuele activiteit is vaak het laatste waar de persoon aan denkt en dit veroorzaakt meer stress in de relaties van de patiënt.

Onbegrijpelijk dat deze symptomen die gepaard gaan met chronische rugpijn of nekpijn kunnen leiden tot gevoelens van wanhoop, hopeloosheid en andere symptomen van een grote depressie of klinische depressie.

Een recente studie van Strunin en Boden (2004) onderzocht de gevolgen van chronische rugpijn voor het gezin.5 Patiënten rapporteerden een breed scala aan beperkingen op familiale en sociale rollen, waaronder: fysieke beperking die het vermogen van de patiënten belemmerde om huishoudelijke taken uit te voeren, voor de kinderen te zorgen, en deel te nemen aan vrijetijdsactiviteiten met hun echtgenoten. Echtgenoten en kinderen namen vaak de gezinstaken over die voorheen werden vervuld door de persoon met rugklachten. Deze veranderingen in het gezin leidden vaak tot depressie en woede bij de rugpijnpatiënten en tot stress en spanning in de gezinsrelaties.

Psychologische theorieën over depressie

Verschillende psychologische theorieën over het ontstaan van depressie bij chronische rugpijnpatiënten richten zich op de kwestie van controle. Zoals eerder besproken, kan chronische rugpijn leiden tot een verminderd vermogen om deel te nemen aan een verscheidenheid van activiteiten zoals werk, recreatieve bezigheden, en interactie met familieleden en vrienden. Deze situatie leidt tot een neerwaartse fysieke en emotionele spiraal die “fysieke en mentale ontregeling” wordt genoemd (zie Gatchel en Turk, 1999).6 Naarmate de spiraal zich voortzet, voelt de persoon met chronische rugpijn meer en meer verlies van controle over zijn of haar leven. Uiteindelijk voelt de persoon zich volledig beheerst door de pijn, wat leidt tot een zware depressie. Eenmaal in deze depressieve toestand is de persoon over het algemeen niet in staat om de situatie te veranderen, zelfs als er mogelijke oplossingen voor de situatie bestaan.