Elk jaar wordt in het Verenigd Koninkrijk bij 3.000 mensen het gezichtsvermogen beschadigd door een aandoening die reuscelarteritis wordt genoemd. De symptomen kunnen zeer plotseling optreden en eindigen in onomkeerbare blindheid. Dr Saleyha Ahsan ontmoette een groep mensen die getroffen zijn en legt uit waar men op moet letten.
“Mijn schoonmoeder verloor veel gewicht, ze had een zeer laag humeur, zeer pijnlijke hoofdhuid, kaakpijn – en als ik pijnlijke hoofdhuid zeg, werd het borstelen van haar haar onmogelijk,” zegt Amanda Bartlett.
“Binnen de vier uur dat we op de oogafdeling waren, reikte ze tegen het einde om haar stoel en pakte mijn hand en zei: ‘Amanda, ik kan niets zien.’ En die middag verloor ze haar zicht.”
Een andere vrouw vertelt me dat ze “kaakpijn, nekpijn, oorpijn en pijnlijke schouders” had. Het culmineerde in een “soort flits in één oog, en ik verloor zowaar het zicht in dit oog gedurende ongeveer drie minuten”.
In het begin verwarren sommige mensen de symptomen met een migraine – één beschrijft het als “een kap van pijn alsof mijn hersenen werden samengeknepen”.
Maar dit zijn allemaal klassieke tekenen van reuscelarteritis (GCA). Deze ontstaat wanneer slagaders in het hoofd en de nek ontstoken raken en reusachtige cellen zich ophopen in de slagaderwanden.
Een van de vaak aangetaste slagaders levert bloed aan de oogzenuw, die informatie doorgeeft van het netvlies naar de hersenen. Het blokkeren van de zenuw en het verhongeren van het bloed kan permanente blindheid veroorzaken.
De behandelingsmogelijkheden zijn klein – in sommige gevallen kan het gezichtsvermogen binnen enkele dagen of zelfs uren verloren gaan. Het enige wat het kan redden is onmiddellijke behandeling met steroïden.
Red flags:
- Erge, vaak plotselinge hoofdpijn die niet verlicht wordt door pijnstillers – ze hebben de neiging om één kant van het hoofd of de slapen te treffen
- Tenderheid aan het hoofd en de hoofdhuid – haar borstelen kan pijnlijk zijn
- Gezwollen temporale slagaders die met het blote oog zichtbaar zijn
- Kaakpijn vooral bij praten en kauwen
- Visieproblemen waaronder dubbelzien, wazig zien en gezichtsverlies in één of beide ogen
De symptomen van GCA ontwikkelen zich meestal snel, maar er kunnen eerdere waarschuwingssignalen zijn zoals gewichtsverlies, zweten overdag en ’s nachts, vermoeidheid, lichte koorts, verlies van eetlust en depressie.
Het is verwant aan een andere, minder ernstige aandoening genaamd polymyalgia rheumatica (PMR), die spierpijn en immobiliteit veroorzaakt. Deze ziekten kunnen onafhankelijk van elkaar optreden, maar komen vaak samen voor. GCA treft ongeveer een tiende van de mensen met PMR in het VK.
GCA treft meestal volwassenen boven de 50 en komt drie keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. Het komt ook zeven keer vaker voor bij blanke mensen dan bij zwarte of Aziatische mensen.
Om het aantal mensen dat hun gezichtsvermogen aan GCA verliest te verminderen, heeft de NHS een nieuw systeem opgezet om ervoor te zorgen dat mensen zo snel mogelijk worden gediagnosticeerd. In sommige delen van het Verenigd Koninkrijk zijn er nu speciale telefoonlijnen zodat huisartsen patiënten binnen 24 uur een afspraak met een reumatoloog kunnen bezorgen.
Ledere risicogroep wordt vervolgens gescreend met behulp van echografie – als een patiënt GCA heeft, zal de scan een donkere band, bekend als het haloteken, rond de temporale slagader onthullen.
Dit versnelde systeem, gepionierd door consultant reumatoloog Prof Bhaskar Dasgupta in 2013 in het Southend University Hospital, redde het zicht van Roger Keay.
“Hij herkende de aandoening onmiddellijk,” zegt Roger. “Hij deed een echografisch onderzoek en liet het me zien op het scherm – het heeft mijn zicht gered. Ik ben een gelukkig man. Als ik een miljoen pond had, zou ik het aan hem geven.”
In Southend is door deze aanpak het aantal gevallen van volledig of gedeeltelijk gezichtsverlies teruggebracht van 17 per jaar tot één in het jaar dat de proef werd uitgevoerd – en die ene was een verwijzing van buiten het gebied.
Maar niet alleen artsen moeten zich bewust zijn van de tekenen van GCA en ik zou iedereen willen aanmoedigen de waarschuwing van een van mijn docenten op de medische faculteit in acht te nemen. Zijn woorden zijn me de afgelopen 10 jaar bijgebleven met een soort superlijm: “Pas op voor de patiënt die klaagt dat zijn hoofdhuid pijn doet bij het kammen van zijn haar.”
More from Trust Me I’m A Doctor
Trust Me, I’m A Doctor is op BBC Two om 20:00 GMT, woensdag 15 februari – inhalen op BBC iPlayer
Waarom veel vet eten slechter is voor mannen dan voor vrouwen
Heeft u een onderactieve schildklier?
Welke voedingsmiddelen kunnen uw darmbacteriën verbeteren?
De man met een titanium borst
Doe mee aan het gesprek op onze Facebook-pagina