Sergei Eisensteins eerste speelfilm, Strike, dient als een uitstekend voorbeeld van de revolutionaire technieken en artistieke visie van de Sovjet Montage Beweging. Strike vertelt de gebeurtenissen rond een mislukte staking van fabrieksarbeiders in het Rusland van voor de revolutie, die uitloopt op een climax tussen de bourgeois machtsstructuur en het gewone volk. Het verhaal is, zoals veel filmvertellingen van de Sovjet-montage, bedoeld als politieke propaganda ten gunste van de bolsjewistische revolutie.
Niet alleen het verhaal van Strike is kenmerkend voor Sovjet-films uit die tijd, ook de montage en de mis-en-scène zijn zeer typerend voor de Sovjet-montage. De film begint met opnamen van een uitgebreide fabriek, waarin zowel de mechanische onderdelen als de ijverige arbeiders te zien zijn, werkend als een soepel draaiende machine. De arbeiders zelf worden zelden gezien als te onderscheiden individuen, maar eerder als een collectieve groep mensen, die de hele arbeidersklasse vertegenwoordigt, en daarmee een grote meerderheid van de Russische bevolking. Ditzelfde principe van het “collectief” geldt ook voor de brute politieagenten en genadeloze militaire leiders, die als geheel het tsaristische regime in de film vertegenwoordigen.
Het meest bepalende kenmerk van Strike is misschien wel de montage. Er wordt zeer weinig gebruik gemaakt van continuïteit, en de meeste shots zijn kort en sluiten niet vloeiend aan op tijd of ruimte. Eisenstein gebruikt vaak overlappende montage om de nadruk te leggen op bepaalde acties, en het gebruik van intercutting helpt de thema’s en onderliggende politieke motivaties van de film te versterken. Het beroemdste voorbeeld is Eisenstein die het bloedbad van de fabrieksarbeiders vergelijkt met het slachten van een stier.
Dit is een bijzonder goed gemaakte film uit het stille tijdperk, en de dramatische (en nogal zwaar aangezette) symboliek werkt goed om het politieke doel van de film kracht bij te zetten. Het einde is bijzonder effectief, met het gebruik van viscerale beelden om een emotionele reactie in het voordeel van de revolutie te ontlokken. Maar door het gebrek aan continuïteit in de montage en aan herkenbare personages is het verhaal soms moeilijk te volgen.
Op het einde van de film kan men een goed idee hebben van de algemene verhaallijn, maar nog steeds geen idee hebben waarom bepaalde acties of beslissingen (zoals het verbranden van de slijterij) worden genomen. Misschien wil Eisenstein de chaos van revoluties in actie uitbeelden, en is verwarring bij het publiek een noodzakelijk effect. Niettemin laten bepaalde elementen van de revolutie, wanneer ze niet vergezeld gaan van tussentitels, het publiek in het ongewisse. Ondanks het gebrek aan narratieve duidelijkheid, is de film zeer invloedrijk geweest onder filmtheoretici en historici. Over het geheel genomen is Strike zeer onderhoudend en een voorbeeldige weergave van de Sovjet Montagebeweging.
Rating: ★★★★ uit 5
Strike is hier te huur of te koop via Amazon.