Het klinische praktijkartikel, een regelmatige NEJM-functie die zich richt op een casus die een veelvoorkomend klinisch probleem belicht, is geschreven door Glenn D. Braunstein, M.D., voorzitter van de afdeling Geneeskunde van Cedars-Sinai Medical Center en een expert in gynaecomastie en andere hormoongerelateerde ziekten.
“Bijna de helft van alle mannen zal tijdens hun leven borstweefselgroei ervaren, maar velen zijn zich er niet van bewust of schamen zich te veel om het probleem zelfs met hun arts te bespreken,” zei Braunstein. “Bewustmaking van de aandoening – de oorzaken, symptomen, behandelingen – kan helpen meer jongens en mannen met gynaecomastie correct te diagnosticeren, en hen gerust te stellen dat ze niet de enige zijn die dit ervaren.”
Gynaecomastie wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een rubberachtige of stevige massa die zich concentrisch vanaf de tepels uitstrekt. Ongeveer de helft van de tijd wordt het in beide borsten waargenomen. Andere, verschillende aandoeningen presenteren zich met soortgelijke symptomen: pseudogynaecomastie, dat is vetafzetting zonder klierproliferatie, en toeneemt samen met de incidentie van zwaarlijvigheid bij Amerikaanse mannen; en carcinoom van de borst, dat veel minder vaak voorkomt.
Borstkanker bij mannen is meestal niet symmetrisch ten opzichte van de tepel, wordt meestal slechts aan één kant aangetroffen, en kan gepaard gaan met huidkuiltjes of tepelafscheiding. Verschillende andere aandoeningen kunnen ook leiden tot borstvergroting bij mannen, waaronder neurofibromen, hematomen, en dermatoïde cysten, maar ze zijn zeldzaam.
Gynecomastie kan fysiologisch zijn (normaal optredend tijdens de kindertijd, puberteit en oudere leeftijd), of pathologisch (te wijten aan geneesmiddelen of aandoeningen zoals androgeendeficiëntie, testiculaire tumoren, hyperthyreoïdie, en chronische nierziekte). Bij volwassen mannen is 50 procent van de gevallen te wijten aan aanhoudende puberale gynaecomastie of bijwerkingen van medicatie, en nog eens 25 procent heeft geen bekende oorzaak.
De aandoening komt het meest voor tijdens de normale hormoonschommelingen van de adolescentie — bijna 65 procent van de jongens van 13 en 14 jaar ervaart een zekere mate van borstvergroting — maar het verdwijnt meestal zonder ingrijpen in de late puberteit. Bij volwassenen en oudere mannen kan gynaecomastie het gevolg zijn van een laag testosterongehalte of een andere hormonale disbalans, medicijnen, andere ziekten of een toename van het lichaamsvet, waardoor mannelijke hormonen worden omgezet in oestrogenen. Het kan ook een bijwerking zijn van hormoontherapieën die worden voorgeschreven om prostaatkanker te behandelen. Medicijnen zoals het anti-oestrogeen geneesmiddel tamoxifen, kunnen de pijn en tederheid verlichten die gepaard kunnen gaan met gynaecomastie.
“Ik heb honderden gevallen van gynaecomastie gezien — en in veel van die gevallen waren de mannen zich er niet eens van bewust dat ze het hadden. Het is vrij gebruikelijk, en in het algemeen, niets om je zorgen over te maken vanuit een medisch standpunt,” zei Braunstein, die ook houder is van de James R. Klinenberg Leerstoel in de Geneeskunde aan Cedars-Sinai. “Als de groei van borstweefsel echter zeer recent is begonnen, of als het gepaard gaat met pijn of gevoeligheid, moet het onder de aandacht van uw arts worden gebracht, die een zorgvuldige medische geschiedenis moet afnemen, gevolgd door onderzoek en bloedonderzoek om hormonale aandoeningen of maligniteiten uit te sluiten.”
Als er geen ernstige ziekte wordt gevonden, en de gynaecomastie langer dan een jaar aanhoudt of hinderlijk is voor de man die het ervaart, is chirurgische verwijdering van het borstweefsel een optie die meestal tot een goed cosmetisch resultaat leidt. Voor patiënten met asymptomatische gynaecomastie die er niet bijzonder veel last van hebben, is geen behandeling nodig.
“Deze informatie zou geruststellend moeten zijn voor alle mannen, maar vooral voor adolescente jongens en hun ouders die misschien tijd doorbrengen met zich hierover zorgen te maken,” zei Braunstein.