In de studie gebruikten artsen een geneesmiddel genaamd pyridostigmine om één pediatrische patiënt te behandelen die onmiddellijke complicaties ondervond van botulinum toxine therapie en een andere met vertraagde complicaties in verafgelegen spieren. In beide gevallen herkenden de artsen de complicaties vroegtijdig en behandelden zij de patiënten met de maximale dosis pyridostigmine die geschikt was voor hun gewicht.
Botolinum toxine is niet alleen een cosmetische behandeling voor rimpels. Het blokkeert de zenuwen die de spiertonus controleren, waardoor de spieren ontspannen, waardoor het een nuttig hulpmiddel is voor neurologen en otolaryngologen die een groep zenuwaandoeningen behandelen die dystonieën worden genoemd – problemen met de spiertonus – die het hoofd en de nek beïnvloeden. Het kan bijvoorbeeld hypersalivatie, spasmen in het strottenhoofd en de spierspasmen van cerebrale parese verminderen.
Er kunnen zeldzame maar ernstige complicaties optreden bij een behandeling met botulinum toxine. Wanneer botulinum toxine in een spier wordt geïnjecteerd, kan het soms langs de zenuwen teruglopen en onbedoelde verlamming van nabijgelegen of verder weg gelegen spieren veroorzaken. In die gevallen kan een geneesmiddel genaamd pyridostigmine de verlamming omkeren door de spieren aan te moedigen om samen te trekken.
Het officiële tegengif voor botulinum toxine is moeilijk snel te verkrijgen en het duurt enkele dagen voordat het werkt, terwijl pyridostigmine de symptomen binnen enkele uren begint te verlichten. Vroegtijdige behandeling is van cruciaal belang voor patiënten die complicaties ondervinden van botulinum toxine therapie, omdat de symptomen zich kunnen ontwikkelen tot problemen met slikken of ademhalen, volgens Lucinda A. Halstead, M.D., een universitair hoofddocent in het MUSC Department of Otolaryngology en senior auteur van de studie.
“We zien een ingrijpend effect bij mensen die niet kunnen slikken. We geven pyridostigmine en het effect is binnen enkele uren,” zei Halstead. “Patiënten eten weer binnen enkele dagen.”
In het eerste geval behandelden de artsen een één jaar oude vrouwelijke patiënt die moeite had met slikken. De patiënte had een voorgeschiedenis van aspiratiepneumonie, waarbij voedsel of speeksel in de longen wordt geïnhaleerd in plaats van in de slokdarm terecht te komen, en ze was afhankelijk van een gastrostomiebuis die in haar buik was geïmplanteerd voor voeding. Tijdens het slikken moet een set spieren, de faryngeale vernauwers genaamd, zich samentrekken om het voedsel naar de slokdarm te duwen, terwijl een andere spier, de cricopharyngeus genaamd, zich tegelijkertijd moet ontspannen om het voedsel in de slokdarm te laten passeren. De artsen constateerden een slecht ontspannen cricopharyngeus en injecteerden de spier met botulinum toxine om hem tot ontspanning te dwingen, zodat de patiënte het voedsel binnen kon houden.
De volgende dag werd de patiënte echter in het ziekenhuis opgenomen met verslikking, braken en ademhalingsmoeilijkheden. Een slikonderzoek toonde aan dat haar cricopharyngeus inderdaad ontspannen was, zoals de bedoeling was, maar dat de faryngeale constrictoren die moeten samentrekken om voedsel naar de slokdarm te duwen, ook ontspannen waren. Als gevolg daarvan was zij bijna niet in staat om te slikken.
De patiënte kreeg pyridostigmine toegediend via haar gastrostomie tube om de effecten van botulinum toxine tegen te gaan, met het idee dat het toxine zich onbedoeld had verspreid naar haar naburige faryngeale constrictoren, waardoor deze ontspanden. Twee dagen later ademde de patiënte normaal, en zij werd ontslagen op dag dertien na de opname. Een maand later had ze geen tekenen van aspiratie en ging het steeds beter met haar. Haar gastrostomie-tube werd zes maanden later verwijderd.
In het tweede geval kreeg een achtjarige vrouwelijke patiënte een injectie met botulinum toxine in haar speekselklieren om overmatig speekselen te behandelen. Zes maanden eerder had zij een uitstekende reactie op dezelfde behandeling vertoond. Zeven dagen na de injectie keerde zij echter terug naar het ziekenhuis, niet in staat om te eten of te drinken zonder zich te verslikken. Een slikonderzoek toonde aan dat haar keelholte zich niet volledig vrijmaakte van voedsel tijdens het slikken. De patiënte kreeg oraal pyridostigmine toegediend en begon snel te verbeteren. Binnen een week at zij weer normaal.
Dit is het eerste verslag van artsen die complicaties van botulinum toxine therapie behandelen met pyridostigmine bij pediatrische patiënten. Pyridostigmine is een algemeen verkrijgbaar geneesmiddel voor myasthenia gravis, een aandoening die spierzwakte veroorzaakt. Het is veilig, maar het kan een vertraagde hartslag veroorzaken bij patiënten met een voorgeschiedenis van hartproblemen. Het is geen tegengif voor botulinum toxine, maar het gaat wel de effecten ervan tegen door de afbraak van acetylcholine, dat nodig is voor spiersamentrekking, te verhinderen. Bij beide patiënten werd het geneesmiddel toegediend in doses die vergelijkbaar zijn met die welke worden gebruikt om myasthenia gravis te behandelen.
Deze studie benadrukt de noodzaak voor artsen om alert te zijn op complicaties van botulinum toxine therapie bij kinderen en volwassenen, erkennende dat dergelijke problemen zich misschien niet onmiddellijk voordoen en kunnen optreden in spieren die zich ver van de injectieplaats bevinden. Deze herkenning is van cruciaal belang bij patiënten die moeite hebben met slikken of ademhalen.
“Wanneer een patiënt te veel botulinum toxine heeft gehad, is er een punt waarop symptoombeheersingsstrategieën niet langer gunstig zijn voor de patiënt,” zei Halstead. “Pyridostigmine is een actieve interventie om de effecten van botulinum toxine therapie te moduleren.”